Ik ontwaak met Mahler, wat uitzonderlijk is zo vroeg in de morgen, maar dan toch een groot moment, een pure verrassing - wat bezielde KLARA? - een Mahler zoals ik hem leerde kennen, meer dan zeventig jaar geleden, toen ik ‘Das Lied von der Erde’ voor het eerst hoorde, er niets van begreep, maar voelde dat het iets enorm was, iets totaal nieuw, nieuwer dan ‘le Sacre du Printemps’ die ik had leren kennen dankzij de film ‘Fantasia’ van Walt Disney. Een film die ik tweemaal na elkaar zag, in Aalst, op de dag dat ik er medisch onderzocht werd en goed bevonden voor mijn militaire dienst.
Het was niet alleen mijn kennismaking met de geplogenheden van het leger maar ook mijn intrede, mijn overweldigende intrede in de wereld van de klassieke muziek, van Ponchielli tot Moessorgski, tot Dukas, tot de wondere Bach en Beethoven, tot Tsjaikovski én, Strawinski en zijn ‘Sacre’.
Mijn God, mijn toeverlaat, wat een spektakel het was, alles was nieuw voor mij, totaal nieuw, een wondere klankenwereld die ik niet kende, die niets gemeen had met mijn muziek van toen; maar muziek die van dan af mijn leven heeft veranderd.
Gustav Mahler is later gekomen, heeft me in het begin heel wat moeite gekost om hem te aanvaarden, maar een vriend, ik noemde hem al, Leonard Hoendervangers, hij woonde in Kapellen aan de grens met Nederland, die vriend was vol van hem, hij kon er niet over zwijgen, hij zwoor bij Mahler en ik heb hem hierin gevolgd na een tijd, na ettelijke malen das Lied von der Erde en zijn andere liederen gehoord te hebben.
En deze morgen, de slaap nog in de ogen, voluit, met hoorngeschal en pauken, de stem van de alt erboven uit:
Schon winkt der Wein im goldnen Pokale, Doch trinkt noch nicht, erst sing ich euch ein Lied! Das Lied vom Kummer soll auflachend in die Seele euch klingen.Wenn der Kummer naht…
En ik dronken van de klanken en van de herinneringen, mijn kennismaking met ‘Das Lied’, hoe die tot stand gekomen is, wat het me gekost heeft om vertrouwd te geraken met zijn muziek. Hij is een baanbreker op dat gebied, meer nog een revolutionair, een zonderling, een wonder iemand en zijn muziek, zijn klanken zijn enig, vol kleur en spanning; zijn gebruik van soorten instrumenten is overrijk, is alles beproevend, is verrassing bij hem. Hij staat er alleen als componist, even alleen als Eric Satie die het zuivere tegengestelde is van Mahler.
Wat een mogelijkheden die ons geboden worden, aankomen in een wereld van klanken onderlijnd met woorden of omgekeerd, en erin opgaan, er zichzelf in verliezen. Woorden en klanken verankerd voor eeuwen en voor de zoveelste maal binnen geschoven in je leven.
Of het geluk dat ik ken, mijn morgens te beleven, te ontwaken en binnen te stappen, in de wereld van een Mahler, een Beethoven, een Ravel, dat een binnenstappen is in mijn jaren, getekend door mijn ontmoetingen met het werk van die componisten en van vele anderen, zoekers zoals ik, naar de diepere zin van het leven. Waar jullie die me lezen, voortdurend mee geconfronteerd worden.
En nu, zoals jullie, in de dag, binnenstappen in mijn woorden, ben ik binnengestapt in de muziek van Gustav Mahler. En Mahler ook, is een zoeker. Hij is geen ‘Freude, schöner Götterfunken, Tochter aus Elisium, Wir betreten feuertrunken, Himmlische, dein Heiligthum’. Hij zwerft niet uit in de richting van de Negende van Beethoven. Hij is van de aarde en van de mens op aarde en zijn binding met het leven op deze aarde. Elk woord is ervan doordrongen, de zorgen ervan de donkere kanten ervan en ook de lichtende uitgelatenheid ervan. Google en de Gustave Mahler Stichting toont jullie de woorden van ‘Das Lied’, poëzie vertaald uit het Chinees eerst naar het Frans, daarna he door Hans Betghe naar het Duits, waar Mahler heel dankbaar gebruik heeft van gemaakt.
En hoe voldaan ik me voelen kan: ruim te leven in de wereld van de muziek en van het woord; de wereld waar ik me elke dag in ophoud en hoe begeesterend als ik mijn dag kan beginnen met Mahler, zoals vandaag of, met Grieg of Bartók of Vivaldi om daarna af te dalen in de boeken van Julian Barnes en te verdwijnen, opgenomen in wat ik schrijven ga.
Opgenomen in mijn tijd, de tijd die het me vergt.
|