|
Als ik zou ingaan op de vraag van KLARA die zijn 20ste verjaardag vieren gaat en een verzoek richt om een muziekstuk aandacht te geven dan zou ik zonder enige twijfel kiezen voor ‘Das Lied von der Erde’ van Gustave Mahler, niet voor de zes delen maar voor het laatste deel ervan, ‘Der Abschied’, en dan het liefst met Christa Ludwig met wie ik het Lied heb ontdekt twee generaties geleden, toen Mahler, stilaan, en dan vooral in Nederland bekend is geraakt.
Een Lied dat ik - ik was toen vooraan in de twintig - een eerste maal met moeite tot het einde beluisterd heb. Het was te afwijkend van al wat ik toen kende als klassieke muziek, maar geleidelijk aan, omdat een vriend, met de naam Leonard Hoendervangers (+) - hij wordt hier uit de vergetelheid gehaald - er zo overtuigend over sprak dat ik de LP bleef beluisteren tot de bevreemdende pracht, én van de woorden, én van de muziek, tot in de vezels van mijn diepste ik, was doorgedrongen.
Ik woonde ooit een uitvoering ervan bij, maar het is lang geleden, in een kerk in Leuven. I was stoned, ik had de tranen in de ogen en na het einde ervan, toen er een enorm applaus losbrak, wist ik dat het niet de uitvoerders waren die men toejuichte maar de componist, Gustave Mahler. Het was een groot moment in mijn leven, een moment dat ik vandaag nog beleef, als ik de muziek beluister.
Ik wil dus en zal het verzoek doen aan KLARA om ‘Der Abschied’ op te nemen in de lijst van de aanbevolen werken. Ik wil dat het, in al zijn glorie, in al zijn diepmenselijkheid, zijn kosmische gerichtheid, en als dusdanig een unicum zijnde in de muziekgeschiedenis, aanwezig is op het twintigjarig bestaan van KLARA .
Dit laatste deel, Der Abschied, had even goed ‘der Einsame im Herbst’ kunnen heten, het is het Lied dat me sedertdien blijft volgen, meer dan welk ander muziekstuk ook, de aanhef ervan is van de Oneindigheid, als een opening naar het Eeuwige. niet omdat ik als een eenzame door het leven ga, verre van, ik voel me omringd. Ik heb een jongere echtgenote die zorgt voor mij; ik heb kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen, ik heb vrienden. Het ontbreekt me dus niet aan gezelschap, maar precies daarom, omdat ik, op een moment in de dag of de nacht, het kan vandaag zijn, het kan morgen zijn, afscheid zal nemen, en dat dit enige ogenblik in een leven, dichter en dichter komt, ik kan hel bijna raken met de vingertoppen en zeker met de voelhorens van de geest en dan zijn de laatste woorden ervan meer dan veelzeggend:
Die liebe Erde allüberall
Blüht auf im Lenz und grünt
Aufs neu! allüberall und ewig
Blauen licht die Fernen
Ewig… Ewig… Ewig…
Mahler bereikt hier, met zijn herhaling van negenmaal ‘Ewig’ een kosmisch hoogtepunt dat weinigen vóór hem, Johan Sebastian Bach uitgezonderd, hebben bereikt.
Bruno Walter moet dit begrepen hebben als hij schrijft: ‘Die Erde ist im Entschwinden, eine andere Luft weht herein, ein anderes Licht leuchtet darüber.’
Ik denk nog: de Mahler van der Abschied is méér Mahler dan die van zijn symfonieën. Ik waag het dit voorop te stellen.
|
