Vanmorgen, een adagio uit een pianoconcerto. Ik denk aan Shostakovich, maar achteraf hoor ik dat het dit is van Ravel, nochtans een adagio dat ik maar al te goed ken. Maar het zijn beide, twee krachtige, levendige concerti die elk een prachtig adagio(Andante bij Chostakovich, nr 2) kennen met een sterk poëtisch karakter. Vergissen was dus mogelijk. Ik voeg er aan toe dat ik pas was opgestaan, nuchter aan gedachten en ik geconfronteerd werd met de tere, vloeiende pianoklanken die mijn hart openden meer dan mijn geest. Mijn vergissing was begrijpelijk. Al vergeef ik het me moeilijk. Wat is er van de concerti en de symfonieën die we opgeslagen hebben, die we al tientallen - en meer - keren gehoord hebben, maar waarvan we niet onmiddellijk, met zekerheid  de naam van de maker ervan kunnen opgeven?

En nochtans komt het er op aan de naam van de componist te kennen om het zich te kunnen herinneren, pas dan zijn we voldaan, zoals we ook de naam willen kennen van de wijn die we drinken. Het is een noodzaak voor ons om het werk/de wijn te situeren, het aanhoren/het drinken is er maar een deel van. Maar ik beken dat ik me dikwijls vergis wat de componist betreft - de wijn zeker - al meen ik er wel enkele goed te kennen: Mahler bijvoorbeeld, Brahms, Bruckner, Beethoven die ik soms verwar met Mozart, en omgekeerd, Debussy, Ravel.

Maar er zijn zoveel componisten die we kennen - daar zo-even dacht ik alle klassieke muziek al eens gehoord te hebben - zodat er niets nieuws meer was voor mij, maar ik vergis me hier ook  natuurlijk. Zoals er te veel boeken zijn om alles te kennen, zijn er te veel componisten, te veel schilders, beeldhouwers, is er van alles te veel om ook maar een klein deel ervan te kunnen bijhouden. Er zijn er een massa, en een massa die op elkaar gelijken of dan toch dicht bij elkaar aanleunen, zodat het moeilijk is voor iemand zoals ik die geen noot muziek kent het onderscheid te maken, of het nu Beethoven is of Mozart, of het nu Janacek is of Dvorák, het lukt me wel soms, maar soms ook niet.

De klassieke muziek is een  belangrijke factor geweest in mijn leven. Het begon met de film Fantasia van Walt Disney en breidde zich uit dankzij een vriend van toen, Leonard Hoendervangers (+) uit Kapellen, én de lectuur van ‘Music Ho !’ van Constant Lambert, een boek dat dateert van 1934 en als Pelican Book in 1948 werd heruitgegeven. Lambert heeft het over ‘a Study of Music in decline’: a study of movements rather than musicians. Ik kocht het in 1948 bij Smith & Son in de Adolf Maxlaan in Brussel en las het rond die tijd. Het weinige dat ik me er nog van herinner is wat ik las over Eric Satie en dezes ‘musique d’ameublement’, Sedertdien is het trouw in mijn boekenkast gebleven en nu, als ik het open na die vele jaren, ruikt het naar al wat oud is en zijn de bladen ervan vergeeld.

Maar of de muziek, zoals Constant Lambert beweert ‘in decline is’ zou ik niet durven beweren. Ik denk eerder dat ze een andere weg is ingeslagen, te beginnen met ‘Le Sacre du Printemps’ van Igor Strawinsky en de vele anderen die meer recent zijn opgedoken, Arvo Pärt met zijn Spiegel im Spiegel bijvoorbeeld. Immers, de geest van de mens bezit een creativiteit die geen grenzen kent, het nieuwe ent zich op het vorige nieuwe en uit het bestaande komen telkens nieuwere scheuten, aan ons om die te ontdekken.