Ook Pierre Michon (1945), een van de meest vooraanstaande, hedendaagse Franse schrijvers - zegt men, een vriend zal me dit bevestigen - weet, wat ik zo dikwijls al gezegd heb:

’Schrijven voor mij, grenst aan het sacrale. Terwijl ik schrijf ben ik een ander mens. Dan is het net of ik stemmen hoor’. En beweert hij: ‘schrijven is mijn afgod’. En nog: ‘Als ze Matisse vroegen of hij in God geloofde, zei hij: Ja, onder het schilderen. Bij mij is het net zo. Geloof ik? Ja, als ik schrijf’

Ik heb, spijtig genoeg, voor mij, Pierre Michon niet gelezen, wel van hem gehoord op France 3 en 5, maar hij is een man naar mijn hart. Mijn enig excuus is: als je schrijft kun je niet alles lezen - evenmin als je niet schrijft - er is een grens.

Hoe bezeten zijn we niet om elk ogenblik van de dag te denken aan schrijven, zelfs als we bezig zijn met totaal iets anders, het schillen van een appel bijvoorbeeld, in gedachten zijn we altijd aan het schrijven. We speuren voortdurend naar wat ons belangrijk toeschijnt om erover iets in meer te kunnen vertellen. Gisteren was er het woord procratination, dat ik zou kunnen vertalen door ‘uitsteleigenheid’ of ‘uitstelgeneigdheid’. Ik zocht het niet op en ik noteerde niet de vertaling van Katja Retsin, die ik meen gepaster was. Maar elk bewust ogenblik van de dag, en de nacht - elk Ouspensky ogenblik - zijn we op zoek, en zeker Pierre Michon ook, om jets nieuw te ontdekken, iets dat ons prikkelt omwille van het originele of het onbekende/onverwachte erin.

Ik herinner me trouwens, van de grote Umberto Eco dat hij vertelde dat schrijven een kosmische aangelegenheid is en ik voel me heel ruim en los en vrij, als ik bezig ben, omdat ik dan niet meer met beide voeten op de begane grond  sta, ik zweef en ik begrijp Matisse dat hij gelooft in God als hij schildert, omdat ook ik, mijn schrijven zie als een gebed, als mijn morgen- of avondgebed met de Geest van de Kosmos.

En wie zal het me kwalijk nemen als ik dit zeg of schrijf. En niet alleen het schrijven is sacraal elke vorm van Kunst is het. Als het niet sacraal is, is het geen Kunst. Dit is mijn boodschap en blijft mijn boodschap.

Maar Ik herhaal me, ik word oud, ik schrijf in een cirkel - dit ook herinner ik me al gezegd te hebben - al wat ik ooit schreef staat neergezet op de band van een cirkel. Ik blijf die band afwandelen en onvermijdelijk kom ik zo terecht op wat ik ontmoet unterwegs[1]. Ik voel me dan geneigd over hetzelfde anders te gaan schrijven. Ik noem deze, de momenten van zwakheid die ik ken, want schrijven is ook een soort van drug; ik heb er elke dag nood aan.

Geloof me, een pagina schrijven, liefst zinvol: het zit vast in mijn genen en wat ik schrijf mag minder belangrijk, als ik maar mijn pagina vul. Dit was zo en dit is zo gebleven. En ik beklaag degene bij wie mijn geest - het deeltje kosmos in mij - ‘misschien’ zal terecht komen na mijn heengaan, hij of zij zal mijn ziekte, want schrijven is een ziekte, moeten overnemen..

Maar ik herhaal Michon: schrijven grenst aan het sacrale, ik ga zelfs verder is sacraal. Is iets voortbrengen, iets dat leeft, iets dat inhoud heeft, een ziel heeft, zelfs al is het maar, zoals vandaag, een kort stukje literatuur. Ik heb het geschreven naar best vermogen en ik draag het uit, zoals een schrijver. Al weet ik wel dat ik niet het statuut van schrijver bezit en ook: ‘the only wisdom we can hope ta acquire is humility, humility is endless’. Dit kan enkel T.S.Eliot geschreven hebben.

[1] Rainer Maria Rilke : … Und die das Dorf verlassen, wandern lang, / und viele sterben vielleicht unterwegs.