Ik wil me elke morgen verrassen, nog altijd. Mezelf verrassen met iets totaal nieuw. Iets dat niemand anders ooit geschreven heeft: een verhaal, een stellingname, een gedicht, alles is welgekomen. En ik wacht geduldig, wie of wat er gaat aankloppen en van waar en hoe.

Ik vermoed dat jullie ook dit gevoel moeten kennen als je schrijven gaat. Als je als schilder staat voor een blanco doek dat je beschilderen gaat, of als beeldhouwer voor een blok hout om het overtollige hout weg te houwen. Ik heb dit ook te doen: uit de massa woorden die ik ken, de woorden te nemen, precies de juiste, om een verrassing van een geschrift na te laten, een schifting die ik doen moet tussen passend en niet passend.

Het is, zoals alles, een werk van de geest in de mens. Een sublimatie, hoe miniem ook van wat of van hoe de mens is. Iemand vertelde in de Standaard[1] dat ‘alles gedoemd is om kunst te worden’, maar ik volg hem niet. Ik zeg wel, dat al wat vervaardigd wordt kunst is omdat het ontstaat uit de geest van de mens.

Een vriend van de vijver toonde me een stuk in een speciale soort inox dat hij gemaakt heeft[2] om ingeschakeld te worden in vier verschillende types van motoren. Ik hield het in mijn handen, ik zag de schoonheid erin, ik betastte het en voelde de kennis erin. En ik dacht dat het ‘grote kunst’ was dit te bedenken, een programma op te stellen, en het toevertrouwen aan de computer van de machine die het stuk maakt, exact zoals de geest het bedacht heeft. Het is geen werk van de machine, deze denkt niet, deze voert uit, het is in de eerste plaats, het werk van de geest van de mens en als dusdanig is het kunst. Dit is mijn stellingname.

Het maakt weliswaar niet de minste kans als kunst terecht te komen in een museum, maar misschien zou het er beter passen dan vele andere zaken die er als kunst worden neergezet.

Het werd ‘maar’ gemaakt als een utilitair voorwerp en niet als een kunstwerk, wat echter niet zeggen wil dat het ‘geen’ kunstwerk zou zijn. Mijn smartphone is ook een kunstwerk, de pen waar ik mee schrijf is ook een kunstwerk, een potlood zelfs,  maar we kijken erover volledig ten onrechte, als ik denk aan de geest van hij of zij die het geconcipieerd heeft, die er zich over gebogen heeft om het programma uit te schrijven, zo dat de machine het produceren kan. Maar als kunstwerk zien we het niet.

Nochtans zouden dergelijke dingen, zouden vele dingen om het even dewelke, ingekaderd en opgehangen kunnen fungeren als kunst, in het geval van het stuk van mijn vriend, als grote kunst zelfs.

Het bevreemdende is dat heel wat zaken die gemaakt worden 'als kunst' en niet als (utilitair) voorwerp, eigenlijk  niets met kunst te maken hebben, want hier komt het aan op kunde, techniek, kennis, spirit, wat in vele gevallen ontbreekt, in en aan, wat heden ten dage als kunst wordt aangeboden.

Zo zouden we kunnen stellen dat alle voorwerpen die op de markt komen, kunstig gemaakt zijn, gemaakt nadat er over hun vorm en kleur grondig werd nagedacht, terwijl het daarentegen niet zo evident is dat wat gemaakt wordt als een kunstwerk, door allen als kunst zal gezien/zal aanvaard worden.

Dit is nu eenmaal de gang van zaken, wat de kunst betreft. Ik ook heb over deze tekst nagedacht. Het is een werk van mijn geest. Het is dus een kunstwerk, maar ik weet dat het beter, dat het duidelijker kon.

[1] Ik haalde mijn titel uit de Standaard van 8 augustus 2020: ‘Alles is gedoemd om kunst te worden’ van Koen Sels die het haalde bij Roberto Bolaño. Ik heb hem echter niet gevolgd, maar heb wel gemeend te mogen stellen dat alles kunst is.

[2] Met felicitaties van de opdrachtgever omdat het stuk, een ‘tussenflens’ geconcipieerd werd door de bedenker ervan opdat het geldig zou zijn, niet voor één maar voor vier verschillende types van motoren.