Ik denk, en dit is iets totaal nieuw, iets waar ik voorheen nog zelfs niet had aan gedacht, dat het soms gebeurt dat ik schrijf over het leven van het leven; dat ik tracht een stap verder en dieper te gaan, waar ik dan de Kosmos bij betrek. De Kosmos die niet één maar een dubbele band heeft met ons allen, het leven waar we bewust van zijn en dit, eigen aan de Kosmos, waar we onbewust deel van zijn. Maar dat ons leidt en bevrucht.

‘Zen in the Art of Archery’ ligt hier nog naast mij, een meer dan intrigerend, waardevol document dat de laatste dagen mijn tijdelijk toevluchtsoord was. Ben ik zen als ik schrijf wat ik denk over de twee levens die we hebben?

Ik herlas wat de Meester vertelt aan de leerling boogschieter die Herrigel is:

‘You can learn from an ordinary bamboo leaf what ought to happen. It bends lower and lower under the weight of snow. Suddenly the snow slips to the ground without the leaf having stirred. Stay like that at the point of highest tension until the shot falls from you. So, indeed, it is: when the tension is fulfilled the shot must fall, it must fall from the archer like snow from the bamboo leaf, before he even thinks it.

Het is niet de schutter die de beweging doet om te schieten, maar het schot dat van zelfs afgaat, dit is het stadium dat de leerling moet bereiken. Hij moet zich voorbereiden en zich opstellen in het leven eigen aan de Kosmos. Zo heb ik het tenminste begrepen. En zen is die eigenheid zichzelf totaal te vergeten en zich over te geven aan het leven dat van de Kosmos is, het actieve leven in het Universum waar Charles Darwin het over heeft. Wie de kunst van het boogschieten wil bereiken heeft die leerschool door te maken.

Ik herinner me de beelden uit de film ‘The last Samourai’ (2003) met Tom Cruise - met de prachtige, stille Koyuki - en de Meester Samoerai, Katsumoto, staande onder de kerselaars in bloei en de vergelijking die hij maakt met het leven, hoe prachtig het is en vooral hoe kortstondig, hoe vluchtig alles voorbij gaat. Een zuiver zen-moment dat Cruise amper begrijpt, maar het beeld is sprekend, een filmsequentie die de eeuwigheid trotseren zal omwille van de wijsheid die erin geëtaleerd wordt.

En dan naar het slot toe, als de jonge keizer, Meiji - die weet dat hij beetgenomen is door zijn veldheer en de Amerikanen - die het zwaard van de dode Katsumoto in ontvangst neemt van Tom Cruise en hem vraagt:

'Tell me how he died.' En Cruise: 'I’ll tell you how he lived.'

Ik heb de film ettelijke malen gezien, het is telkens een grote ontroering voor mij, en toch is er altijd iets nieuws dat ik ontdek, vooral dan de grote intensiteit van leven in de nabijheid van de dood. Beide innig met elkaar verbonden. Ik kan hierover niets anders zeggen dan dat het kosmisch levenselement er sterk in verwerkt zit en dat de samoerais in hun handelingen dit dubbel leven uitstralen. Eigenlijk meer het leven dat uit de Kosmos komt, waar de kortstondigheid ervan immer aanwezig is, het leven is er van de dood en de dood van het leven, onafscheidelijk.

Dit alles omdat ik er deze morgen aan dacht dat ik meende te mogen stellen dat er een leven van het leven is en, mezelf vergetend en mijn omgeving heb ik me vastgezet op deze gedachte. Hoe het me bracht tot ‘The last Samourai’ is het gevolg ervan. Het stond al in de sterren geschreven van het ogenblik dat ik Herrigel terug uit zijn rek heb genomen.

Zo heeft elke handeling die we stellen zijn reden. Maar je kent de reden pas achteraf.