Ik lees van de bomen dat ze pas terug tot leven komen als de dagen voldoende gelengd zijn; dat het niet de opwarming van de temperatuur is die hen in beweging zet maar wel voldoende uren licht per dag, en dat ze hierin verschillend zijn van soort tot soort: de beuken meer licht per dag nodig hebbende dan andere soorten bomen.[1]

Hij kan erin komen dat de bomen afgestemd zijn op het licht, voorbeelden genoeg hiervoor als je door het bos wandelt, maar anderzijds heeft hij ook voorbeelden van struiken, van jonge fruitbomen bijvoorbeeld die schijnbaar niet uitsluitend zijn afgestemd op het licht maar eerder op de temperatuur in het voorjaar en dat een zachte winter de jonge planten aanzet om vóór de lente uit te lopen, te vroeg soms en ze aldus verrast worden door een late vorst.

Dit is wat het leven van de planten betreft, maar geldt dit ook voor de mens, wachten we ook op het lengen van de dagen om geestdrift op te doen en de donkere wintergedachten af te leggen; en is de inhoud en de kleur van ons schrijven in de winter verschillend van ons schrijven in de lente, in de zomer, in de herfst?

Ik geloof het niet, we hebben andere maatstaven, het is onze ingesteldheid die bepalend is voor wat we schrijven en hoe we schrijven ongeacht de seizoenen. Onze geest kent de mogelijkheid in de winter een gedicht te schrijven over de lente en omgekeerd, hij stelt zich boven de natuur, hij zondert zich af en geeft zijn verbeelding vrije teugel zodat hij op het einde uitkomt waar hij zelfs niet had aan gedacht.

De woorden die ik aldus binnen krijg - waar ook de kern van mijn verbeelding liggen mag - woorden die ik schift, verwerp of aanvaard en zich stapelen, kan ik lijk kleuren aangebracht op een doek bewerken, aanvullen of weglaten. Ik kan er overal mee heen, kan ermee door de rozenvelden wandelen in de zomer of in de herfst, kan me neerleggen in het gras aan de vijver en de vissen laten opspringen - fish are jumping and the cotton is high - zeggen dat ik terugkwam van de vijver in de valavond en Venus heb gezien in het zuidwesten. Ik ben meester over wat ik achterlaten wil op dit wit blad papier.

Ontdaan van elk beletsel kan ik, winter als zomer, verhalen over gebeurtenissen die er waren of niet waren. Kan vertellen over een avond toen het sneeuwde en ik op een nieuwjaarsreceptie was waar ik dacht niet heen te gaan, en dan toch ging, en ik, zoals het wellicht voorzien was, in gesprek kwam met een dame, een beeldhouwster, die het had over Auguste Rodin en ik, na van haar gehoord te hebben wat ze dacht over het witmarmeren beeld in de tuin onder de sneeuw, haar zegde dat diezelfde Rodin een boek had geschreven over de gotische kathedralen, wat ze niet wist. Ik kan dit gesprek uit bouwen en zeggen hoe het verder verliep of hoe het had kunnen verlopen - ik als jonge man, of ik als man van jaren - zelfs indien er helemaal geen receptie was geweest waar ik naar toe was gegaan en er dus niemand was aan wie ik vertellen kon dat Auguste Rodin een boek had geschreven, over wat ook.

Zo we zijn een soort apart. We worden, in wat we improviseren als maker van iets, niet beïnvloed door wat er zich afspeelt in de natuur. Deze kan misschien wel ons werkritme aantasten, kan misschien als inspiratiebron dienst doen, maar achteraf kan niet met zekerheid gezegd worden dat een tekst, een maaksel wat ook, ontstond in de lente of in de herfst, wat ik benadrukken wilde indien dit nodig zou zijn.

Het is, wat het maken betreft, de geest in ons die domineert, niet de natuur die dan wel de geest is van het leven én van de bomen, de planten, de dieren, én van het leven van ons lichaam.

Uiteindelijk is alles van de geest in het Universum, de stuwende kracht die alles in beweging houdt, uiterlijk en innerlijk, als mens kennen we de geest die noch van het uiterlijke is noch van het innerlijke, hoe ik die noemen moet weet ik niet, ik denk dat er geen naam voor is.

[1] Peter Wohlleben: ‘Het verborgen leven van de bomen’, vertaling Bonella Beusekon, A.W.Bruna uitgevers, Amsterdan, 2018.