In zijn ‘Act of Creation’[1] vergast Arthur Koestler zijn lezers op wat hij noemt a famous brain-teaser, een hersenpijniger. Bij het krieken van de dag begeeft een monnik zich op weg langs een pad dat amper twee voet breed is naar een boeddhisten-klooster, gelegen op de top van een berg. Onderweg stopt hij om iets te eten en te drinken en komt ‘s avonds aan in het klooster. Na een paar dagen gevast en gemediteerd te hebben vat hij bij het ochtendgloren de terugweg aan. Ook nu stopt hij even om wat te eten en te drinken. Natuurlijk verloopt de afdaling vlugger dan de beklimming. Bewijs, zegt Koestler dat er een plaats is op het pad waar de monnik zich precies bevond, op hetzelfde ogenblik van de dag, als een paar dagen ervoor toen hij de beklimming deed.

Koestlers oplossing is visueel te vinden: we ontdubbelen de monnik in een die de berg beklimt en een andere die tezelfdertijd de berg afkomt. Het is duidelijk dat ze elkaar zullen ontmoeten op een punt op het pad daar waar het verleden van de monnik precies zal samenvallen met zijn heden.

Deze aanwezigheid, precies op de juiste plaats en op hetzelfde ogenblik in de tijd, is geen toevalligheid, maar een gebeurtenis die we nemen als toevallig, terwijl we deze helemaal niet konden ontlopen.

In dit verband kan hij niet nalaten zich de vraag te stellen over welke vrijheid van handelen we eigenlijk wel beschikken of menen te beschikken en of uiteindelijk Rupert Sheldrake wel volledig in het ongewisse is als hij waagt voorop te stellen dat het misschien de toekomst is die het heden bepaalt en dat het aldus, het komende is dat onze daden of beslissingen van het heden in handen heeft.

Trouwens, denkt hij, als we evolueren naar het Omega-punt, zoals hij leerde van Teilhard de Chardin, wat hij gelooft - anders ziet hij niet in waar de evolutie ons zou kunnen brengen - dan is die gewaagde, niet bewezen stellingname van Sheldrake niet zomaar een doos lucht. Al hoorde hij wel iemand op de BBC verklaren dat Sheldrake’s boeken zouden moeten verbrand worden.

Zo wat is er van de waarheid. De inhoud van de enige encycliek tussen zijn boeken, de ‘Veritatis Splendor’- encycliek[2] lag na al die jaren nog immer op zijn maag. Hij kon er niet overheen dat de paus hierin verkondigde dat de teksten van Bijbel, Evangeliën en Paulus, genomen moesten worden als een schittering van waarheid, waaraan geen jota te wijzigen viel. Hij kon dit onmogelijk aanvaarden en hierin stond Gérard Bodifée[3] hem bij, die in een dun boekje,: ‘In Beginsel’ het perfect antwoord hierop wist:

Dragen niet alle overtuigingen die opkwamen in de geest van geïnspireerde mensen iets waars in zich, en zijn ze niet alle leugenachtig wanneer ze pretenderen een absolute waarheid te bevatten?

Ettelijke malen had hij zich de vraag gesteld hoe de Evangeliën eigenlijk wel waren ontstaan. Ze waren geschreven in het Grieks, dus niet in het Aramees noch in vertalingen hieruit, geschreven wellicht door grote schrijvers of dan toch schrijvers die wel kennis hadden van de overleveringen uit het leven van Jezus - Lucas zegt dit heel duidelijk in het voorwoord van zijn Evangelie - maar daarenboven vertrouwd waren met de literatuur van hun tijd, en zeker van Sophocles, Plato, Aristoteles, Echyles en anderen. En het kan onmogelijk anders dan dat ze hun beschouwingen over Jezus in dit licht geschreven hebben, verheerlijkend en dramatiserend. Het enige waarin ze afgeweken zijn is dat ze eindigden op een uiterst positief vlak, de verrijzenis. Maar of die autobiografie die ze schreven letterlijk de woorden en de daden van Jezus weergaven valt te betwijfelen. Zij waren maar de auteurs zoals er zovele ronddwalen die begaan zijn met een autobiografie.

Deze geschriften hier onder je ogen, waarde lezer, als je het weten wilt, handelen over de persoon die ik ben, minder over de persoon die ik had kunnen zijn.

[1] Arthur Koestler :’The Act of Creation’,  Pam Books Ltd , 1969: pag. 184.
[2] Veritatis Splendor, Encycliek van 06 augustus 1993.
[3] Gérard Bodifée :  ‘In Beginsel’ - Elementen van een christelijk geloof. Pelckmans, 1993