Ik hoor hoe “Klara’ deze dag, de vooravond van kerstdag, beleeft. Ik had er zelfs nog niet aan gedacht dat Kerstdag zo dicht was gekomen - verbleef nog altijd voor een deel op de Lona-alp - ineens was het zo ver, 24 december.

Waar is de tijd dat ik als kleine jongen met twee vrienden in de valavond de huizen van de straat afliep met een ster in de hand, die draaide, terwijl we zongen van de herdertjes die ‘bij nachte’ in het veld lagen en hun schaapjes hadden geteld. Veraf nu, de tijden die er ooit waren en nu onwezenlijk schijnen, als verhalen uit boeken in oud-Nederlands geschreven, amper te ontcijferen. Maar ik beleefde die dagen, ik ken ze nog, de sneeuw, de korte broek die ik droeg, en grootmoeder waar ik langs ging: ‘maar mijne jongen, zo koud, en met blote knieën’.

Open ogen als ik denk aan haar en aan grootvader die, op dagen dat ik er langs kwam met moeder, wat ik me nog goed herinner, een droge haring roosterde op de kolentang boven het vuur in de Leuvense stoof. Een wereld opgelost in de schemering van wat twee generaties voor mij, courant gebeurde en, ik denk, kerstavond of niet, geen verschil maakte.

Hier ook, waar zijn deze tijden van ingetogenheid heen, hoe leefden we toen, wat bezielde ons, wat was er vreemd aan de vooravond van Kerstdag die, hoe we er ook over dachten, iets bijzonder was, de meest bijzondere nacht die er was, toen; en nu?

Maar het was ook een gewone avond op het ijs van de ondergelopen weide en het bosje van struikgewas er naast, met kikvorsen onder de ijslaag en salamanders en wij jongens en meisjes joelend van genot en simpelheid, met de ijsstoel of baantje glijdend. Mijn God, wat een jeugd het was en wat een avonden het waren. Hoe zijn we dit alles ontgroeid, hoe zijn we er uit te voorschijn is gekomen, ook ik, de man die ik nu ben.

Ik heb, en velen van mijn lezers, hebben deze wereld gekend, waarvan niets meer is overgebleven. Duidelijk, heel duidelijk, de oude gewaden zijn afgelegd, nieuwe tijden zijn gekomen, die geen tijd meer zijn die duren blijft. Op dagen zoals deze bemerken we pas hoe voorbij de dagen van toen nu zijn, hoe de valavonden, hoe de morgens, hoe de rust van het toen trage er zijn.

Moeder, vader, broers en zuster ongeboren door een misval. Waar sta ik, zoals zo dikwijls al gezegd, arme sterveling, van zo ver gekomen, uitkijkend van tijd tot tijd, naar het ogenblik van alle ogenblikken, het allerlaatste, dat onvermijdelijk eens komen zal, een morgen, een avond of een nacht, waar ik ook moge zijn, hier of in Ispahan, zeker niet op de Lona-alp, tenware er nadien mijn as werd uitgestrooid over de bloemen.

Hoe dichter we komen, hoe groter de weemoed om het voorbije, het intense van wat overbleef dat keren blijft, genadeloos.