Haar hand had een takje dwergvarens geplukt uit de muur omheen het kerkhof. ‘Om te drogen in een oud boek’, zegde ze.

De luchten over hen, teer blauw, groen bijna, d‘oriental zaffiro*, wist Dante het. Haar blote voeten in het warme zand, haar lippen paarlemoer die hij kussen wou.

Hij hield haar hand, Al lang al wou hij haar vertellen van Paolo en Francesca, van ‘hij die nooit van mij nog scheiden zal’. Maar de wind wist het, het takje varens wist het en woorden waren zoals zo dikwijls, overbodig.

‘Waarom een oud boek?’ vroeg hij.  

‘Een oud boek zijn oude woorden op oud papier’, zegde ze. ‘Uit respect voor de schrijver van het boek, voor wat nog kleeft van de geest van hem in het boek, de geest van hem die ik bekleden wil met de sporen van dwergvarens’.

Het nieuw leven geven’, zegde ze, ‘het bevruchten’, zegde ze.

Ze liepen in het mulle zand naar het korenveld toe. Hij hield haar hand in zijn hand. Hij ‘betastte een voor een haar vingers tot aan de gladde rand van de nagel. Zo bezat hij haar, bezat hij haar sprankels tederheid, bezat hij het stil gezang van haar losse haren in de wind. Haar woorden, dacht hij, hoe ze het oude boek bevruchtte in haar droom.

‘Je droomt heel ver’, zegde hij, ‘je droomt van het vreemde leven’ zegde hij.

‘Ja’, zegde ze, ‘ja, vandaag in dit nu van het nu, van alle ‘nu’-en die er al geweest zijn tussen ons. Opdat die blijven zouden’, zegde ze.

‘Gestapeld’, zegde ze, geronnen tot een bol zilverdraad, waarin jij en ik, verweven voor de tijd die nog komt. Zelfs al was dit, de laatste tijd die er nog is van dat verweven-zijn. Het een vol ‘nu’ is’, zegde ze: ze stonden voor het korenveld.

‘Zoals bij Van Gogh’, zegde ze, ‘toen hij zijn laatste doek geschilderd had. Toen hij wilde stoppen met leven’, zegde ze, ‘moe geschilderd, moe geleefd, en het was hier, op deze plaats dat zijn ezel stond.’

Uitzinnig dwaas’, zegde ze. ‘Hij toen de trekker overhaalde’.

Hij wist wat ze hem vertellen wou. Hij zag Van Gogh er staan, naast zijn nog vochtig doek. Hij zag de kraaien. Hij voelde de lucht als ze over hen rond dwarrelden.

Laat het’, zegde hij, ‘laat het. Hij leeft meer dan ooit’, zegde hij.

Hij zag wolken over wolken schuiven, hij zag de leeuwerik stijgen boven hen. ‘Hij ook moet die leeuwerik gezien hebben, gehoord hebben’ zegde hij. ‘De kraaien waren zijn vertwijfeling, zijn angsten’ zegde hij.

'Hij leeft hier nu meer dan ooit’, en zijn stem zachter nu, 'en jij, jij bent mijn leeuwerik, ik hoor je, je zingt tot in mijn hart’ zegde hij. ‘Tot in mijn bloed’ , zegde hij. Haar hand nog altijd in zijn hand.

‘Hij stond hier ook als hij de trekker overhaalde’ zegde ze. ‘Je hoort nog de echo van de knal’.

‘Laat het’, zegde hij, ‘laat het’.

‘Zou hij erna doek en ezel en verf en penselen mee genomen hebben naar zijn kamertje in l’auberge? Vroeg ze. De geur van zijn blauw, van zijn geel hangt hier nog.’

‘Laat het, zegde hij, de tijd van Van Gogh begint pas nu. Hij is hier nog, hij staat hier naast ons, hij kijkt naar ons.'

Hij haar in zijn armen nam, hij haar optilde, hij het veld heiligen wou. Hij haar binnendroeg in het koren. Haar jonge borsten aan zijn hart, hoe licht ze was, hoe ontvankelijk toen. Lijk de totaliteit die van zijn jeugd was, zijn jeugd dat zijn  leven was.

Het stuifmeel dat hen toen bedwelmde.

Vanmorgen: komende uit zijn droom, dacht hij het geruis van de korenhalmen nog te horen en het was over dit geruis dat hij schrijven wou. Al had het weinig zin terug te gaan naar dit precieze ene gebeuren dat ooit was, misschien niet was, maar dan toch in gedachten was.

En nog is.

 *Dante: ‘dolce color d’oriental zaffiro’ (Purgatorio: I: 13)