Een vriend stelde me de vraag of ik het eens was met Henri David Thoreau (1817-1862) - een dichter die ik absoluut niet kende, maar ik zocht het op - die volgens mijn vriend, een citaat de wereld zou ingestuurd hebben: ‘Ich habe nie ein Gesellschaft gefunden die so gesellig war wie die Einsamkeit’, de vertaling van: ‘I never found the companion that was as solitude.’

Ik zeg hem hier, dat wat mij betreft, bij het schrijven,  de eenzaamheid de beste gezel is die ik hebben kan. Soms verhoog ik het effect ervan - zo denk ik toch - met op de achtergrond wat klassieke muziek, welke ook, er bij te nemen, maar eigenlijk is de muziek er maar om er te zijn, al dringt ze nu en dan door tot mij, gemengd met het gekir van de tortels in de ceder, maar eigenlijk is ze niet inspirerend, is ze geen ‘companion’, want eens gelanceerd heb ik niets of niemand nodig, de woorden komen en ik neem ze.

Dit is wat ik te schrijven heb over de eenzaamheid die ik ken en die ik waardeer en waar ik behoefte aan heb maar enkel bij het schrijven. Maar de eenzaamheid als dusdanig is niet my best companion.

Wel denk ik dikwijls aan die bejaarde Joodse dame, ontkomen aan Dachau - ik leerde haar kennen begin de jaren zeventig - in haar chalet boven Zinal, hoog in de Zwitserse Alpen, op de bomengrens bijna. De eenzaamheid had, ogenschijnlijk, geen vat op haar, ze zag deze als een gezellin.

Ik leerde haar kennen, een namiddag in augustus. Gustave, een vriend had haar al verschillende malen op zijn tochten bezocht; elle ne fait que lire, had hij gezegd en hij stond er op dat ik haar leerde kennen vooraleer terug te vertrekken naar België.

Ze zat voor haar chalet aan haar tafeltje met een boek op haar schoot. En toen we er aankwamen, een namiddag laat augustus, legde ze haar boek neer en stond ze op om ons te groeten. Op het tafeltje naast haar stond de thermos en de theekan klaar met tassen en schoteltjes erbij. Ik wist zegde ze, ik voelde deze middag dat er bezoek op komst was en heb alles klaar gezet.

En zo leerde ik de dame kennen die, zegde ze, genoeg had gezien tot wat de mens in staat was. Maar ze stelde het goed, ze stelde het heel goed, la solitude était sa compagne et elle n’en voudrait pas d’autre.

Ze had haar boeken en het geruis van de wind in de bomen, ze had haar kat en de eksters, ze had de eekhorens en een bezoeker nu en dan. En het enige vaste contact met het dorp en de wereld was Aristide, l’instituteur, qui lui apporta, une fois par semaine, outre ce dont elle avait besoin, le supplément littéraire du journal ‘Le Monde’.

Op de tafel lagen twee pocket books: ‘The Don Flows Home to the Sea’ van Mikhail Sholokhov, en van Isaac Bashevis Singer, ‘The Family Moskat’. Ik vroeg haar of ze de twee boeken tegelijk las. Ja zegde ze, en les lisant c’est comme si j’avais deux compagnes, comme s’il y avait deux sortes de solitude.

Ik heb de titels opgeschreven en eens terug thuis heb ik de boeken gekocht, samen 1.600 pagina’s, ik zou er me een maand, of zelfs twee, in verliezen.

Had ik haar niet ontmoet ik zou wellicht nimmer de Nobelprijswinnaar, Isaac Bashevis Singer,  gelezen hebben en zeker Sholokov niet. Ook niet geweten hebben dat iemand het stellen kon met de eenzaamheid als gezellin.

P.S. het citaat van Thoreau is uit zijn context gelicht, het komt er op neer dat de eenzaamheid beter is dat een gezel die een last is.