Hoe het was en wat ik nalaat aan de achterkleinkinderen: Amaury en Bastièn, Lucca en Liam, Alexia en Lou, ook aan Jane.

Ik was op weinig na jullie ouderdom, misschien iets ouder, maar veel ouder was het niet, toen ik met ‘mijn’ grootmoeder, op een dag in volle zomer, zoals het nu zomer is, barrevoets door de velden liep, langs een holle weg.

De bermen langs beide kanten begroeid met heide, met thymus en salie, met ereprijs en herderstasje, met boterbloem en margriet en andere, waarvan ik de naam niet kende. En wat me vooral is bij gebleven van die wandeling, is de geur van thymus, is het gezoem van bijen en van vliegen, zijn de kleuren van de vlinders, en er waren er vele toen.

Ik hield haar hand stevig vast - zoals jullie nu mijn hand zouden houden - en wandelde met haar tot een kleine stenen kapel midden in de bloeiende korenvelden, waar ze bidden ging om verlost te worden van een pijn of een zorg  die ze me niet vertelde. Ze bad het eerste dat ik kende, een Onze Vader en een Wees Gegroet, gezeten op een houten bank voor de kapel, starend naar het vlammetje van de kaars die ze had aangestoken.

Ze bad met haar hart en er was een leeuwerik, die zingend opsteeg uit het koren om dan plots, hoog in de lucht, waar hij hangen bleef, stil te vallen.

Dit was van het kind dat je overgrootvader ooit was. Niets van toen blijft er nu van over. Noch de thymus, noch de bijen, noch de vlinders, en zeker niet de leeuwerik en zijn gezang. Misschien is er nog het kapelletje in de velden, vergeten en vervallen.

Nog niet zo lang geleden, maar voor dat jullie geboren waren, heb ik dat stukje weg door de velden nog eens opgezocht. Het was geen holle weg meer, er groeide geen heide meer, geen salie, geen thymus er was alleen de wind en de grote stilte van het verlaten land, met wat duiven erover en wat kraaien.

Er was ook, wat ik me herinner van toen, de boomgaard van grootmoeder en grootvader met de kweeperenboom en de mispelaar. Ook een tuin die afgesloten was voor de kippen op de boomgaard. En op een dag was ik in die tuin gegaan en had ik achter mij het hek open gelaten toen ik weg ging, en onmiddellijk erna waren de kippen binnen en hadden ze al de mooie groenten opgepikt.

Maar ook van de tuin en de boomgaard blijft niets meer over. Geen appelaars, geen perelaars ook geen notelaar, alles was leeggehaald, bebouwd, begroeid met wat sparren; maar geen meidoornhaag meer met vogelnesten, geen kerselaar, geen pruimelaar met witte en roze bloesems in de lente, met bijen en wespen en kevers en vlinders en vliegen en meesjes en vinken en merels en kleine en grote lijsters. En geen afgevallen appels op de grond, geen peren, geen vuistdikke pruimen.

Geen grootvader die zijn pijp rookte tegen de notelaar geleund. En ook geen verhalen meer van grootmoeder, geen liedjes meer, geen wafelen, geen pannenkoeken, geen confituren meer, geen water van de pomp  buiten.

En geen kinderen meer die in korte broek, zo zomer als winter, en met klompen aan de voeten, twintig minuten te gaan hadden tot de dorpsschool en twintig minuten om naar huis te gaan middagmalen en twintig minuten om terug naar school te gaan en terug twintig minuten om in de namiddag thuis te komen, bij moeder én, in de winter, te gaan glijden op het ijs van de overstroomde weiden. De stemmen klaar en helder en vuurtjes aangestoken als er ooit iemand met de voeten door het ijs was gezakt.

De wereld van jullie nu, een oneindigheid ver af.

En toen ik elf, twaalf jaar was, de boeken die ik las - er was geen televisie - De Witte, Wannes Raps, Robert en Bertrand, Vijf weken in een Luchtballon, of Twintigduizend mijlen onder zee, of Vlaamse Filmkens. Wat blijft er nog over van al dat er was en niet meer komen zal, een straat zonder auto’s maar met boerenkarren, getrokken door boerenpaarden, of een jonge knaap die om zes uur ’s morgens, de kannen melk wegvoerde op een klein karretje, getrokken door de hond, naar de melkerij, om daarna naar school te gaan in winter en in zomer en in de herfst als de noten te rapen lagen op de weg, of de rapen vol waren op het veld en fazanten opvlogen voor ons voeten, als we het waagden een raap te nemen en te pellen om al gaande of al lopende, op te eten zoals het hoorde in die tijd.

Jeugd, waarom heb ik er geen verhaal over geschreven hoe het was en hoe het niet was, zoals Ernest Claes het zo schitterend heeft gedaan, maar vandaag, wie leest hem nog? 

En het grote moment als ik er nu aan denk, de schoolmeester, Van Oudenhove heette hij, die op het einde van het schooljaar, als alles geleerd was wat moest geleerd, ons vergastte op het voorlezen van ‘De Witte’, of van de ‘Michael Strogoff’ van Jules Verne.  

En jullie, wat gaan jullie te vertellen hebben, aan jullie achterkleinkinderen, eens tachtig jaar en meer, verder in de tijd?