|
Ik kan aan dit kosmisch gebeuren niet voorbij: de positie van de aarde, ten overstaan van de zon, op een keerpunt gekomen; het pregalileiaans beeld dat we, gemakkelijks halve, overhielden en blijven koesteren van de zon die op haar baan, haar verste noordelijke punt, haar zomer-solstitiumpunt heeft bereikt, even, heel even stilhoudt op 21 juni, en dan haar terugweg aanvangt, die lopen zal over het herfst-equinoxpunt heen, naar haar meest zuidelijke punt, haar winter-solstitiumpunt, op 21 december.
Raakt het ons, brengt het iets in beweging in ons?
Weinig of zelfs helemaal niet, we zijn wat dit betreft volkomen heidenen geworden. Nochtans vertaalt het zich in een vreemd gebeuren: de aarde blijft zich keren, blijft zich wentelen omheen de zon, maar, en dit is het bevreemdende, kosmisch zichtbare: de zon, elke dag, bij het opstaan, op weg zijnde naar het punt van de herfstequinox, dichter schuivend naar het zuivere oosten toe, wat in de eerste plaats betekenen zal dat van nu af, de dagen steeds korter worden.
Een gebeuren dat me vandaag meer treft dan de vorige jaren, omdat het een fenomeen is dat ik niet meer zo dikwijls zal meemaken, de reden waarom ik er bij stilsta. Het is een sleutelgebeuren, iets dat er is zonder er te zijn, zoals er zovele dingen zijn die er zijn zonder dat we weten dat ze er zijn; onder andere ook dingen die er gisteren niet waren maar zich aan het voorbereiden waren en vandaag zijn opgedoken, komende uit het onbekende, ook deze woorden.
Voor sommigen, als ik hoor wat er gebeurt in de wereld, een kwestie van dood of leven, beslecht in een fractie van een ogenblik, hoe vreedzaam ook ze er bij lopen, een groep mensen langs de weg en het fatum dat toeslaat.
Ik sta deze morgen niet voor de cirkel van de dolmen en menhirs van Stonehenge, ik ben niet bij de velen die er zullen staan om de zon te zien opkomen boven de ‘heelstone’. De zon op het beginpunt van haar terugweg. Een punt in het jaar, midzomer genoemd, de zon, schijnbaar, zeker niet halfweg maar haar tocht beginnend naar het einde, 21 december, toe. Het punt dat alsdan een nieuwe, omgekeerde beweging tot stand zal berengen, de terugkeer van het licht of het lengen van de dagen.
Een eeuwige cyclus van licht dat duisternis wordt en duisternis het licht en wij erin gevangen, wij voor schut gezet.
Ik heb dus, of we hebben dus, in feite niets te vieren, maar ik heb wel oog voor het fenomeen van het gebeuren dat zich over ons voltrekt, dat we ondergaan, dat ons stigmatiseert zonder sporen na te laten. We ontsteken geen vreugdevuren meer, deze werden ooit, ver voor mijn jeugd, wellicht in het begin van de kerstening verschoven van 21 juni naar het feest van Sint-Pieter en Paul op 29 juni. Een heidens gebruik dat, lijk zovele andere, van zijn wortelingen werd ontdaan en nu totaal is uitgestorven. Zo zijn alle tradities een na een weggedeemsterd, zaken waar ik als kind nog bij betrokken was, heeft nu geen enkel kind nog weet van. Trouwens ik vrees dat ze er wellicht niet de vreugde van zouden kennen die wij lang geleden nu, wel gekend hebben – wij keken uit naar de avond van de ‘SintPietersvuren’ - hun geest gevuld zijnde met andere zaken.
De verwereldlijking - de globalisatie, immigratie inbegrepen - zorgt er voor dat alles verbasterd wordt; dat geplogenheden verdwijnen en andere binnen sluipen die verwarring zijn en die we oogluikend moeten aanvaarden: ‘où sont les neiges d’antan?’
Mijn wereld als kind was een toegankelijke wereld, het dorp waar ik woonde was afgeschermd, het lag er veilig met de huizen verscholen in de velden en de bossen, verloren en verlaten, verankerd in zijn gewoontes en vergankelijkheden..
Nu is het uitgegroeid tot een deel van een wereld waar niemand vat op heeft, een wereld in beweging; een wereld van bijna totale onzekerheid waar elke dag iets gebeuren kan, dat verwoestend kan zijn voor een beschaving zoals die van ons.
Ik denk aan onze gotische kathedralen, het geloof in de eeuwigheid erin verwerkt, Wat zal ervan geworden als alle geloof gedoofd zal zijn, hoeveel leven is hen nog beschoren?
Wie zal er dan nog spreken¸ zeggen dat het solstitium iets kosmisch is?
|
