In de palm van mijn beide handen, als ik de lijnen lees, duidelijk in Arabische cijfers[1], het getal 81 in mijn linker handpalm en 18 in mijn rechter, samen het getal 99 of, zeggen de volgelingen van Mohammed, 99 zijnde de hoedanigheden van God. Iemand wist me te vertellen, en dit moet in mijn dagboeken vermeld staan, dat die 99 hoedanigheden, ergens, waar weet ik niet meer, gebeiteld staan in een rotsblok.

Het is maar een van de vele gegevens die circuleren onder de volgelingen van Mohammed, misschien één van zijn vele hadiths die ooit werden opgetekend, zoals er zovele opgetekend staan over Jezus van Nazareth. Maar deze laatste zijn ook, zovele gegevens die wat het westen betreft, aan het verdwijnen zijn, die vervangen worden door andere uitspraken van persoonlijkheden zoals Einstein, zoals Nietzsche, zoals Augustinus, Confucius en zovele anderen.

Goed dat we die nog overhielden, goed dat we die nog lezen en meedragen, ergens in ons achterhoofd als een begin van wijsheid waar we in deze wereld meer dan nood aan hebben, meer eigenlijk dan aan de 99 hoedanigheden van een God, die ons bescherming zouden bieden tegen al het kwade dat ons overkomen kan.

Maar, wat is van de tijden voor ons, wat is van wat opstijgt uit de verre nevelen van de traditie, verankerd in onze genen die de humus zijn van het leven waarin we zijn ondergedompeld, is een humus die zich voortdurend gewijzigd heeft en zich geslacht na geslacht, wijzigen blijft, zo dat vandaag stilaan de vrees aan het groeien is dat van al wat was, minder en minder nog resten zal en dat de waarden die we tot de tijden van nu, als waardevol en als verworven aanzagen, aan het aftakelen zijn en allengs, als het zo verder gaat, opgelost zullen zijn.

Ik dacht hier aan toen ik de bijdrage, ‘Schrijf Gezelle niet te snel af’,  las van Marlies De Munck in de Standaard van 11 januari 2018: waar ze het had over de rol van het DKO, het Deeltijds Kunstonderwijs in Vlaanderen. En ik me plots de vraag stelde, toen ik vier van mijn achterkleinkinderen bezig zag, zal het, twee generaties verder, nog belangrijk zijn te weten dat Gezelle heeft bestaan, Willen Kloos, Multatuli, Louis-Paul Boon, Hugo Claus en noem maar op; Bach, Beethoven, Shostakovich. Zal er nog behoefte zijn hen te kennen, te lezen, te beluisteren?

Schrijft dan Marlies De Munck en het is een duidelijk te volgen richting die ze aanreikt:

‘Een grondige kennis van cultuur laat ons toe om de dingen in perspectief te plaatsen, historisch te duiden, te begrijpen en naar waarde (of gebrek daaraan) te schatten. Alleen zo kan cultuur ons weerbaar maken tegen een consumptiemodel dat zich opdringt als gemakkelijke ontsnappingsroute voor dreigende zinloosheid.’

En,

‘Hoe kom je tot Gezelle of Bach als je leefwereld die van de gemiddelde jongerenzender niet overstijgt?

Er loopt al jaren een programma op de VRT, ‘Blokken’. De vragen die gesteld worden - of is het, het spel met de blokken dat het belangrijkste deel is - hebben helemaal niets te maken met een, zelfs minimale, kennis van klassieke muziek, letterkunde of schilderkunst. Men mijdt dergelijke vragen, men heeft de indruk als er een dergelijke vraag eventueel toch komt, dat men er over doet, alsof het de vreemdste zaak van de wereld is. En ik hoor dat het programma elke dag door een kleine miljoen kijkers gevolgd wordt.

Het is duidelijk, we zitten in een uiterst belangrijke overgangsperiode. Cultuur wordt met de vinger gewezen, wordt overbodig. Voorlopig wordt er nog geschreven met pen en potlood, morgen gebeurt alles elektronisch – ik hoop dat de boeken nimmer zullen verdwijnen maar zeker ben ik niet! – maar, er worden nog woorden gebruikt, er zijn nog richtlijnen voor het juiste gebruik ervan, maar wat, en het schijnt me toe op komst te zijn, wat als een à twee generaties verder, het woord wordt vervangen door het beeld?

En ik blijf me maar inspannen, denkende dat ik schrijf voor mijn achterkleinkinderen. Is het een illusie?

[1] In het Arabisch is het ‘een’-cijfer een lijn, is de ‘acht’ een omgekeerde V. Getallen worden van links naar rechts geschreven.