Time past and time future / What might have been and what has been / Point to one end, which is always present.[1]

Je ontsnapt niet aan wat had kunnen zijn noch aan wat geweest is. Je draagt alles mee in het heden, in het nu-moment. De minste terugblik naar wat was kan een pijn zijn en tevens een vreugde om wat geweest is. Pijn die vreugde is en vreugde die pijn is.

Er zijn geen kleine gebeurtenissen, deze kunnen allemaal, hoe weinig betekenisvol ook in een leven, uitlopen in grote momenten, zelfs er uitzonderlijk boven uitsteken. En het volstaat, omgewoeld te worden, door welke woorden uit welke tijden, opdat onderdrukte gevoelens zouden her-opgewekt worden en jij, tot bloedens toe blootgelegd. Of hoe kwetsbaar we gebleven zijn, ondanks de vele jaren.

Dit is de T.S.Eliot in mij, dit zijn, zijn ‘Four Quartets’ in mij. Een dun boekje ooit uit een rek genomen in een Engelse boekentempel in de hoofdstad; geopend en deze drie versregels gelezen – of waren het andere? - op het ogenblik van een hand op mijn arm, een hand die er nog is.

Was het soms de hand ook van Eliot?

Het gevoel nu, dat al wat je sindsdien geschreven hebt, voortgekomen is uit die hand op je arm; het gevoel, nu je een balans opmaakt van wat het leven is geweest tot na gisteren, dat het absoluut nodig was Maurice Gilliams’ ‘Elias of het Gevecht met de Nachtegalen’ te hebben gelezen opdat je, doordrongen van Gilliams, in staat zou geweest zijn, Eliot te appreciëren en hem, naast Gilliams, een plaats te geven, een plaats die met de jaren is blijven groeien.

Er zijn inderdaad geen kleine momenten, integendeel, het zijn de kleine gebeurtenissen die de grote doen ontstaan en zin geven. Een zin, een teken dat plots tot jou komt van ver in de tijd, en maakt dat je vandaag  schrijft wat je geschreven hebt - of het nu de laatste dag is van het jaar of de eerste van een nieuw jaar, het heeft geen belang - het is van de tijd van het Eliot-moment, het is de tijd van alle momenten die van je leven waren en zijn. Ook deze van een herboren vriend wiens stof je vandaag groeten gaat; ook deze van de vele vrienden die gingen; ook deze van allen die je hun beste wensen hebben toegestuurd; ook van de gezegende vriend die je het Stabat Mater van Arno Pärt, omkranst met zijn wijze woorden, schonk; het is van hen allemaal, van alle bekenden en onbekenden. Je gedenkt hen allen als je schrijft, ook Dante, ook Borges, ook Auster.

Maar je wenst ook alles te laten zoals het is. Geen vreemde gedachten meer. Al wat is geweest had niet anders kunnen geweest zijn dan hoe het gelopen is. Kleine dingen die zijn uitgegroeid, die hoogtepunten zijn geweest zoals de jaren dat ik over Dante schreef, dat ik werkte aan mijn manuscript. Die tijden zijn er nog, die zullen er altijd zijn. Ze vullen je met hun voorbij zijn, ze zitten geankerd in wat je doet en zoals je bent; ze verlaten je niet. Het volstaat, even maar te worden aangeraakt en je wordt blootgelegd terug, uiterst kwetsbaar als je bent.

 Herinneringen kennen geen stopplaats, ze leven, geborgen in wat we doen en laten.

Ik sluit hier mijn blogs van het jaar 2017

[1] T.S.Eliot: Four Quartets, Burnt Norton, 44-46, Faber & Faber, 1972.