Verdwalend in mijn geschriften van 2012 ben ik verbaasd over wat ik toen wist te schrijven over Fernando Pessoa, die ik leerde kennen in Lisboa toen ik er zijn boek ‘Le livre de l’intranquilité’[1] kocht en begon te lezen in het café waar hij regelmatig kwam om er te schrijven of na te denken over wat hij schrijven zou. Daarna ben ik even gaan zitten, in de stoel naast het beeld van hem, geplaatst voor het café, in het midden van de rua Garrett, met zijn boek in de hand, het boek dat ik sinds dat jaar niet meer geopend heb. Maar het is er nog en Pessoa ben ik niet vergeten.

Zal ik het aandurven me terug te storten in zijn wereld waarvan Saramago zegde dat het deze was van een man die talen kende en verzen maakte. ‘Die zijn brood en wijn verdiende met het aanbrengen van woorden op de plaats van woorden, en verzen maakte zoals verzen gemaakt moeten worden, die we lezen alsof het voor de eerste maal was dat verzen werden gemaakt.’

Het is niet op deze wijze dat ik hem ontmoet heb. Wel heb ik vol bewondering opgekeken naar hem. Hij had een losse, mooie, pen die vlot schreef met eerder ingewikkelde dan gemakkelijk te begrijpen zinnen, waarover ik soms struikelde. Maar hij was een groot schrijver en een veel schrijver die te jong gestorven is, hij was amper 47.

Hoe gaat het met de schrijvers die van vroeger waren, wie leest ze nog, wie ontdekt ze nog in de massa schrijvers die na hen zijn opgestaan en de boekenwinkels vullen. Waar staat er nog een Fernando Pessoa te koop?

Ik heb het niet nagegaan maar elke schrijver kent zijn gloriemoment, zijn binnenkomen, zijn aanwezig zijn en daarna, zijn stilaan verdwijnen uit de herinnering, overspoeld door de literatuur na hem. Even belangrijk en voldoende gekruid om op hun beurt voor enige tijd op het voorplan te blijven. Een tijd die heel kort kan zijn, soms, hoogstens een paar maanden, als het geschrijf erover zal uitgedoofd zijn.

Niemand heeft het hier nog over ‘Oorlog en Terpentijn’ van Stefan Hertmans, nochtans is het een goed en stevig boek, maar ondertussen zijn er tientallen andere boeken op de markt verschenen die even succesrijk zijn en ook verdwijnen zullen, overrompeld door andere boeken, van andere schrijvers, in een tijd dat de ganse wereld aan het schrijven is.

Natuurlijk, het opduiken uit de massa, de dag dat het boek binnenkomt in de boekenwinkel, is een moment dat te koesteren is, want het is vlug voorbij. Zelf, heb ik uitgekeken naar een dergelijk moment, maar het is niet gekomen en het zal wellicht niet komen, ik zie geen opening. Mijn jaren laten me niet toe nog een opening te zien naar erop volgende werken, laat staan een opening te verwachten. Ik moet het stellen met een zeer schuchtere poging op een even schuchtere wijze. Op veel meer hoef ik niet te hopen.

Wat kan ik anders dan er tevreden mee te zijn, te weten dat er dagelijks, een vijfentwintigtal personen zijn die me lezen. Veel is het niet, maar ik stel er me in, ik moet me intomen wat mijn verwachtingen betreft. Intomen en er tevreden mee zijn.

Wat ik ook weet is, dat ik pas nu begin te beseffen - ook en vooral denkend aan wat ik gisteren vertelde - dat deze geschriften dagboekgeschriften zijn die, eigenlijk pas later, zouden openbaar mogen gemaakt worden.

Zo ver is het gekomen met mij. 

[1]  Fernando Pessoa : ‘le Livre de l’Intranquilité’, Christian Bourgeois, éditeur 1992, vol II, traduit par Françoise Laye