Wat nut heeft het een dagboek bij te houden om te weten wat je gisteren deed of de maand, het jaar ervoor? Niets, nada. Je kunt niet meer terug, je bent niet meer die persson, het zijn niet meer dezelfde omstandigheden. Het komt meestal over als wat een vreemde achterliet. Ook deze geschriften hier neigen in die richting als ik er op terugblik. Als ik kijk wat ik vijf jaren geleden schreef, ontmoet ik iemand die toen moeite had om zijn gedachten te verwoorden - tenminste zo hij er had - vandaag is het nog altijd diezelfde persoon die vocht met het woord - Israël vocht met een engel - die een zelfde strijd voert.

Niets is gegeven, niets is een blanco cheque die je zo maar toegereikt wordt, toch vandaag niet. Ik las gisteren een zin in een dagboek van ver terug, die ik gehaald had uit een vreemd boek: 'Is het verkeerd te denken dat onze gedachten niet in ons hoofd zitten, maar omgekeerd, ons hoofd in onze gedachten?' Wat denkt jij erover? Zijn het niet onze gedachten die weten dat ik een hoofd heb, zonder gedachten. Dat deze rondom mij zijn en, dat ik enkel ben ingesteld, dankzij een eigenaardig stel van voelhorens, om deze gedachten op te roepen en om te zetten? 

En eigenlijk, wat belang heeft het, zich in te laten met dergelijke vragen, die eerder een stellingname zijn dan een vraag. Of hoe je bestaat, of hoe het niet duidelijk is als je schrijven gaat, dat wat je gisteren schreef - je herlas het deze morgen - niet van het gewone is maar telkens van het ongewone en dat je amper nog over dit gewone iets te vertellen hebt. De jaren hebben je dus misvormd en je moet er mee leven.

Ik dank de vriend A. die me gisteren een gedicht toestuurde - dergelijke vrienden zijn waardevol - dat hij haalde uit de late middeleeuwen, toegewezen aan diverse schrijvers, zo de naam heeft weinig belang hier, enkel wat er staat:

Ich leb und waisz nit wie lang / ich sterb und waisz nit wann / ich far und waisz nit wahien / mich wundert das ich (so) fröhlich bin.

Luther die het gedicht en de variaties er op kende, noemde het 'Reim der Gottlosens', omdat we wel wisten van waar we kwamen en waar we heen gingen. Hij vond dus: mich wundert das ich trawrig bin.

Dit ook zijn ongewone dingen om over te schrijven, dwz. je vindt ze niet in de dagbladen of ze komen niet voor op het scherm. Ze blijven verscholen en nu en dan is er iemand die ze uit de vergeethoek haalt. Het zijn in elk geval, hoe je ze ook wenst te lezen, gedachten die hangen blijven, die ons een ogenblik stil houden, verwonderd dat we zijn als ze ons plots onder ogen geschoven worden en dan vooral als we fröhlig zijn, een gevoel dat zou kunnen verdwijnen als we denken aan wat ons nog te wachten staat.

En denk je dan, niet dat het Luther is die het bij het rechte eind zou hebben, dat wat de dood betreft - de hoogvogel om het leven af te sluiten - het beter is Luther te lezen en zijn woorden in ons op te nemen, de dood in vele gevallen een verlossing zijnde.