|
Een van de vele prachtige passages in ‘De Hel’, het ‘Inferno’ van Dante is ‘il Limbo’, het Voorgeborchte van de Hel; de plaats van de ongedoopten; sinds kort door Rome gezien als niet bestaande, alsof iemand het ter plaatse zou vastgesteld hebben. Als Dante met Vergilius aankomt in de Limbus, ziet hij er vier schimmen naar zich ziet toe komen, het zijn Homerus, Horatius, Ovidius en Lucanus. En, zegt Dante: ‘ ze lieten mij toe in hun gezelschap, zodat ik de zesde was midden al die wijsheid.
Hierop volgt dan die schitterende Dante-zin: ‘En zo wandelden we verder tot aan het licht, terwijl we onderweg spraken over dingen waar van het goed is dat ik er hier over zwijg zoals het goed was dat we er daar over spraken[1]. Een van de mooie passages waarmee Dante zeggen wou dat ze ginds (in de Limbus) over de poëzie spraken terwijl er hier (op aarde) over spreken uit de toon zou vallen.
Het Voorgeborchte van de Hel bij Dante is een plaats van klaarte en grote rust. Er staat een kasteel dat door zeven muren omringd is en op zijn beurt omgeven is door een lieftallige rivier die hij met Vergilius kon doorwaden alsof het vaste grond was en aan de overkant kwamen ze, door zeven poorten aan op een frisgroene weide. Er bevonden zich daar mensen die rustig spraken met weinig woorden en met zachte stem. De personen die hij daar zag maakten hem gelukkig, en hij noemt ze allen van Electra tot Hector en Aeneas en ook Socrates en Plato, Diogenes, Euclides en Ptolemaeus, Avicenna en Averroës. Maar zegt Dante alle namen kan ik hier niet vermelden omdat ik te zeer word opgejaagd om verder te werken aan mijn gedicht. .[2]
Het Voorgeborchte is een soort Arcadia, een plaats waar het goed is te zijn. Stefan Hertmans heeft zijn bundel essays van 2011[3] gewijd aan het Arcadië, hij noemt het een ‘Locus amoenus, een mooi maar bedreigd plekje’ en hij weet er alles over, vertrekkende van de Utopia van Thomas Moore. Het is in elk geval een plaats waar het goed is te vertoeven. Ik ken heel wat dergelijke plaatsen, dichtbij en ver af. Eigenlijk volstaat het op een plaats samen te zijn met vrienden onder elkaar en er rustig en gemoedelijk te kunnen spreken over kunst en literatuur, over het creatief zijn en over het genieten van het mooie; een plaats waar er over grote dingen van het leven gekout wordt en waar je je met de mensen om je heen goed en gelukkig voelt.
Het is de plaats, na deze hier, waar ik op de frisgroene weide, in de schaduw van het kasteel, alle vrienden wil ontmoeten die ik het geluk had te kennen. Zij die er al zijn en zij die er na mij, nog moeten komen, om er samen, kalm, tijdloos en in alle peis te vertellen over, zoals Dante het zegt, waar je op de plaatsen hier beter zwijgt.
[1] Cosi andammo infino alla lumera, / parlando cose che il tacero è bello, / e com’era il parlar colà dov’era. Canto IV, 103-105.
[2] Dante wou weten of er ooit iemand is geweest die deze plaats verlaten had om daarna een gelukzalige te worden, waarop Vergilius hem antwoordt dat, ‘toen hij hier nog maar pas was aangekomen, hij hier een machtig iemand heeft zien binnenkomen, (Christus) gekroond en met het teken van de overwinning”. Die dan met zich heeft meegenomen en hij somt ze op: de schaduw van de eerste vader, van zijn zoon Abel, en deze van Noah, van Mozes, van Abraham, van koning David, van Israël met zijn vader en zijn kinderen en van Rachel voor wie hij zo lang dienen moest. En vele anderen en allen maakte hij gelukzalig. Maar ik wil dat je weet dat er vóór hen geen menselijke zielen ooit vertrokken zijn.
André Pézard in zijn ‘Dante, Oeuvres complètes’, voegt er aan toe : que sur une des fresques de Giotto à l’Arena de Padoue on voit le Christ aux Limbes, accompagné de Marie-Madeleine, tenir une bannière écartelée d’une croix et portant l’inscription ‘victor mortis’. Wat is het dat Dan Brown vertelde over over Maria Magdalena en wie zat er naast Christus op Da Vinci’s Laatste Avondmaal?
[3] Stefan Hertmans: ‘De Mobilisatie van Arcadia’, De Bezige Bij, 2011. Pag 114
|
