In mijn blog van 30 juni ll. sprak ik over de opvallende schrijfwijze van Fien De Meulder die ik ontmoette in haar pas bij Pelckmans uitgegeven roman: ‘Een redelijk gelukkig huwelijk’. Ik heb er niet veel aan toe te voegen, ik wou toen in mijn blog enkel uiting geven aan het verrassingseffect dat de stijl van De Meulder maakte op mij, een stijl totaal verschillend van de wijze waarop ik mijn gedachten verwoord. En niet alleen de wijze van schrijven,, ook de inhoud had niets gemeen. Ik oordeelde dus dat mijn manuscript bij Pelckmans vandaag niet de minste kans maakte.

Dit om te antwoorden op de reactie van enkelen die verbaasd waren over wat ik toen als blog geschreven had.

Al enkele dagen herlees ik ‘A portrait of an artist as a young man’ van James Joyce (1882-1941) en ondervind ik wat echte, stevige, boeiende en dragende literatuur is. Ontelbaar zijn de passages die ik hieruit zou willen overnemen om mijn bewering te staven. Ik beperk me echter tot een paar zinnen, maar ze zijn typerend voor het boek en voor de schrijver ervan:

‘He felt above him the vast indifferent dome and the calm processes of the heavenly bodies; and the earth beneath him, the earth that had borne him, had taken him to the breast.

Maar deze namiddag had ik niet alleen Joyce mee aan de vijver  maar ook ‘Short Stories’ van  isaac Bashevis Singer (1902-1991). En in de grote rust van de late namiddagzon, het water een spiegel, rimpelloos, de wind niet meer dan een zucht en de merel ergens ver weg, kwam ik aan het slot van zijn van zijn short story ‘The yearning Heifer[1]’:

The night rained meteors… The sky like the earth could not rest. I yearned with a cosmic yearning for something which would take myriads of light-years to achieve. Sylvia took my hand…

Ik dacht aan wat ik altijd bewust heb betracht, dat literatuur een binding hebben moet met het kosmische – ook Eco vertelde dit - en dat deze binding een religieus gebeuren was; dat wat literatuur en kunst, in welke vorm ook, betrof, creativiteit geen grenzen kende; dat alles kon gezegd worden,  zelfs wat niet onmiddellijk te begrijpen valt, omdat het een spiegelbeeld is van de gevoelens die bij het schrijven plots opduiken en die niet volledig in woorden om te zetten zijn, ook omdat woorden ervoor ontbreken.

Het gevoel dat Singer overweldigt, een kosmische hunker naar wat niet te noemen is, heeft me, o zo dikwijls al overvallen. Het begon bij Gilliams misschien, in zijn Elias. Het ging verder toen ik Knut Hamsun las en Hemingway en Faulkner en Steinbeck, toen ik Proust en Stendhal las, en zelfs bij Chateaubriand, toen ik T.S. Eliot ontdekte en zovele, zovele anderen. Hen te lezen was een grote weelde en liet me telkens met een nasmaak om ook te schrijven, maar dan, zoals Pasternak, een boek waar ik mijn ganse leven zou aan werken. Wat in feite gebeurde en waarin alle spirituele, kosmisch-religieuze zaden die ik raapte, nu opgeslagen liggen om te kiemen ooit.

En nog Singer – het was een rijke namiddag - ‘I truly felt the earth cruising around the sun, running a sure course through the milky way for some divine purpose. Don’t be in despair, I said to myself. God cannot be so mute, so deaf and amoral as the materialists profess.’

Mijne Heren van de literatuur, wat is literatuur anders dan een ‘divine purpose’ onder welke vorm en in welke betekenis ook, te vermoeden in de baan die de aarde aflegt om haar zon? Te trachten dit te verwoorden en erin te slagen, zoals Singer er in slaagde. Dit te benaderen is grote literatuur.

We geloven hier in, want waar  staan we als we een dergelijke  doelgerichtheid niet zouden kennen en uitdragen?