20 mei 2010: Telescopen en atomen.

Ik lees deze morgen in El País over de plannen die er bestaan om een reuze-telescoop te bouwen die de kennis van het Universum zal revolutioneren. Het wordt, el futuro Telescopio Extremadamente Grande, een telescoop met een opening van 42 m. die deel zal uitmaken van het programma van de ESO. Wat hoopt men hiermee te bereiken?

Het uiteindelijk doel kan niet anders zijn dan te komen tot het begin van alle beginnen, het Alfa-punt van Teilhard de Chardin, het bereshit-punt van de Bijbel, om uit te komen bij de idee dat achter alle begin een oerbegin was, een Zijn en dat in dit Zijn een Universum in potentie aanwezig was. De telescoop kan aldus volgens mij enkel een zoektocht worden naar de essentie van het Zijn, een zoektocht naar wat er is achter wat zichtbaar is. 

Deze zoektocht is wat schijnbaar ook Saramago bezighoudt. Hij is begaan met wat er is of wat er gebeurt achter het zichtbare, binnenin het onzichtbare. Atomen en subparticules, zegt hij, zijn immers de uiterlijke vorm van wat onzichtbaar erin aanwezig is[1].

Het is precies naar ‘ lo que es escondido’ waar ook ik naar zoek, zonder ernaar te zoeken. Maar mijn vermoeden dat er Iets is, is me voldoende opdat ik weten zou dat het er is, dat het binnenin het atoom is, binnenin de quark, binnenin het minimaalste deeltje. Dat de beweging erin, het leven erin, de energie erin, dat het dit is dat me bezig houdt, het element of de factor die we God zouden kunnen noemen, maar dan een God zonder nood aan enige ceremonie of gebed. Hij heeft er geen behoefte aan, Hij vraagt er niet naar.

Saramago weet dit op zijn manier, maar hij is wijzer dan ik, hij vindt het voldoende te zeggen dat er iets is binnenin het atoom, omdat hij God uit de weg wil gaan. Omdat hij atheïst is, zegt hij toch, en hij houdt het bij wat hij noemt, wat onzichtbaar is. Echter als het Onzichtbare er IS, dan is het er, en dan wil ik een poging doen het te noemen. 

Zijn cuaderno is mijn spiegel om mijn cuaderno te schrijven, echter waar hij het heeft over politieke, financiële of economische problemen zal ik hem niet volgen, gaat hij geen inspiratie zijn. Neen, ik blijf me situeren in het domein van het Onzichtbare, het domein van ‘le dedans des choses’ waaruit alles is ontstaan en blijft ontstaan en waarnaar el futuro Telescopio Extremadamente Grande, op zoek wil gaan. Ik wens hen veel succes toe, maar ik vrees dat ook deze niet zal doordringen tot wat onzichtbaar is en dat alles blijven zal alsof het onzichtbare niet te noemen valt en dus noch een naam verdient noch een omschrijving.

Ik schreef dit op 20 mei 2010. Ik herhaal dit vandaag, 15 april 2017, na de voordracht die ik bijwoonde over de kwantum fysica. Ik ben er uit afgedaald met de gedachte én dat de werkelijkheid die we kennen niet ‘de’ werkelijkheid is én, dat ik schrijven kan, mens, wees gelukkig dat er op de grens van de fysica en de metafysica, de wereld is van atoom en elektron, van neutron en proton waarin je binnendringen wilt,  want wat indien deze wereld er niet zou zijn?