|
‘… Not the intense moment / Isolated with no before and after, / But a lifetime burning in every moment…
schrijft T.S. Eliot[1] en hij ondervindt die 'lifetime burning' regelmatig, zelfs tijdens zijn gesprek met Raoul ondervond hij het – kwamen een ogenblik de bergen van de Valais in zijn gedachten - en nu, als hij rondloopt in het huis, of even buiten is in de tuin, onder de kilte van de bomen of, als hij door de velden wandelt, de handen op de rug, is het voorbije nooit ver af, mengt het zich met het heden en wordt het verleden meer het heden dan het voorbije.
Zo is er, vooral sinds hij aan het schrijven is, de roep geweest van de bergen in augustus. De bergen die zich ankerden in hem, die altijd een waardige compensatie zijn geweest voor het dagelijkse ritme van opstaan, bureau, familie en slapengaan, vooral wanneer hij, geestelijk een leegte was, amper gevuld met wat lectuur en de twintig minuten die hij nodig had om zijn dagboek bij te houden.
Augustus was de maand van het echte leven. Hij bracht die door met de familie op een zelfde plaats in de Val d’Anniviers, in een klein bergdorp Grimentz of Zinal soms, al naar gelang de chalet die hij huren kon. Het was de plaats waar hij opgenomen werd in het immense van de natuur en de eenvoud van de vrienden die hij er had. Hij beklom er de bergen, hij liep er de bossen af, de verste alpenweiden, en was er voortdurend gegrepen door de weergalm van het landschap. Het waren dagen en avonden die een bres sloegen in de steriliteit van wat hij kende in zijn omgeving thuis. En het was daar dat hij de rust vond nodig voor het hernemen van de waarden van de geest.
En eens gebeurde het, een gedenkwaardig moment, dat hij op een dag, bij regen en het dorp gedompeld in de mist, aan het tekenen ging, in een klein zakboek met bruine omslag en een genaaide bundel handgeschept papier, samengehouden met een paar koordjes, dat hij ooit gekocht had in de bijna witte, prachtige abdij van Montmajour, dichtbij Arles, herkomstig, zo vertelde men in de abdij, van een klooster in Tibet.
Het begon met kleine aquareltekeningen, zo maar, vlakjes kleur naast elkaar, stukjes plant, stukjes fossielen uit zijn verbeelden. Hij voelde dat er een vlotheid kwam in zijn tekenen. Tot hij op een dag in die maand, het plots anders zag en de drang van het creatieve, dat altijd latent in hem moet aanwezig geweest zijn, een meer duidelijke vorm kreeg, hij afdaalde naar Sierre, in de Rhône vallei – Grimentz ligt op 1600 m. - om er grotere vellen papier te kopen om zijn tekenen op een totaal andere wijze voort te zetten. Hij voelde zich eigenwijs in die dagen, voelde zich tot grote dingen in staat en deze geladenheid, deze drang nam hij mee in zijn dagen eens terug thuis. Van dan af zou de dagelijkse realiteit doorbroken worden door zijn tekenen.
Hoe hij er uiteindelijk toe gekomen is om met sobere middelen, op grote witte bladen Schoellerpapier, met potloden van verschillende hardheid, het wondere leven van de natuur te benaderen, weet hij niet meer. Alles was evolutie, was geestelijke visie, maar het kwam erop neer dat hij betrachtte, de groei van mossen op rotsen en stenen, de fascinerende nervenstructuur van rottende bladeren, de stilte van het bevruchten in meeldraden en stampers, weer te geven en aldus de verborgen energie erin, tot in de fossielen ervan, te suggereren.
Maar hoe eenvoudig van vorm, de elementen optraden in de tekening, en hoe geheimzinnig ook de opbouw ervan was, hij zou er niet in slagen, iets van wat zijn bedoeling was, over te brengen in zijn vlakken en potloodlijnen; wellicht was het ook zo dat hij trachtte te tekenen wat niet te tekenen was. Als ongeschoolde en als oningewijde kon hij zich enkel het tekenen indenken als het op papier brengen van het onvatbare, het enige dat de moeite loonde en dit betrachten hield hem uren weg uit de wereld, met enkel de muziek, Bach, Ravel, Mahler, en deze van zovele andere, als zuurstof in de ruimte over hem.
Niemand ook zal enig vermoeden hebben gehad van de innerlijke vreugde die hij kende, de impuls van zijn hand te volgen en te zien hoe op het blad, geleidelijk aan, de sluimer van de levensenergie in lijnen en tekens werd opgebouwd, om dan op het einde vast te stellen, dat zodra voltooid en zijn naam eronder geplaatst, de tekening begon te leven en hem aanstaarde vanuit haar eigenheid.
Dit was een grote, intens opgevulde periode geweest, het leven van de tekenaar die hij dacht te zijn, kleur en warmte gevend aan zijn leven van elke dag als echtgenoot, als vader, als ambtenaar, ingeschakeld in het financiële en economische leven van de maatschappij. Hij had toen duidelijk drie levens, en eens het ene leven dicht geklapt, stapte hij het grote, dit van het creatief zijn binnen. En hij wist dat wat hij schiep, iets was dat nog niet bestond, dat eigen gewin was, gedragen door een visie die een vorm was van kunst, geestelijk verfijnd en beantwoordend aan de grote innerlijke rust van de natuur. Pas nu, erover schrijvend, realiseert hij zich hoe ver hij toen al gekomen was met zijn werk, dat hij titels mee gaf als ‘East Coker’, ‘Polytrichum’, ‘In my beginning is my end’. Het was ook de periode van T.S. Eliot geweest en deze van zijn eerste gedichten, door Eliot geïnspireerd.
Achteraf gebeurde het dat omwille van tijdgebrek en het vastgegroeid zijn in zijn ambt, de potentiële mogelijkheden zich niet verder hebben ontwikkeld zodat langzaamaan zijn pogingen, die omwille van hun gedetailleerdheid veel tijd vergden, vervaagden, ook omdat het familiale en het professioneel maatschappelijke een te grote impact kreeg op zijn doen en laten.
Zoals het altijd gebeurt, de tijd is er over heen gegaan. De tekeningen bij de kinderen opgehangen aan de muren of ergens verloren in een of andere kamer, is nu het lot dat veel van wat hij maakte heeft ondergaan. Enkele tekeningen heeft hij behouden, die hangen nu in de kamers van de woning, een woning die, zoals hij nu weet, slecht geïsoleerd is opdat ze hun uitzicht van vroeger lang behouden zouden, sommige zijn beginnen golven onder het glas, van andere de bladen vergeeld of met bruine stippen bestrooid.
Als hij er nu over nadenkt, weet hij dat hij de inspanning van toen had moeten doorzetten, desnoods ten koste van heel wat andere zaken die minder inspanning vergden, te meer omdat hij een paar dagen geleden bij zijn andere dochter, Ann, een tekening heeft gezien, die ze van de zolder had gehaald en nu had opgehangen in haar woonkamer. Hij was verrast bij het zicht ervan, want hij vond het een grote tekening, die hem des te meer verbaasde omdat hij, hoe kan het, vergeten was ze ooit gemaakt te hebben.
Deze passage in zijn leven, die een begin vond in de nevels en de regen over een bergdorp in augustus, en wat er uit voortkwam, was een belangrijke periode in zijn leven geweest.
Maar de bergen zouden hem nog een ander facet van het leven opbrengen, die eerste maand augustus na haar overlijden die hij met de kinderen en kleinkinderen doorbracht in een van die oude chalets op Roua, even buiten het dorp Grimentz gelegen
[1] Four Quartets, East Coker V, 92
|
