Ik overlees vandaag de onderwerpen die ik in het verleden heb behandeld om voor mezelf na te gaan, in welke mate ik dichter gekomen ben tot de waarheid die ergens, ergens te lezen moet staan, in zwarte inkt geschreven op het donkere laken van de nacht. Ik doe dit, vooral om te weten of ik niet verstard ben gaan leunen op al wat van vroeger was.

Vooral nu ik het moeilijk heb, eens te meer, vast te stellen dat de zoveelste september wordt afgesloten en dat we oktober binnen gaan; dat we ons in volle herfst bevinden en de morgen- en avondkilte al duidelijk voelbaar is. Waar hebben we het verdiend, dat alles zo vlug voorbij moet gaan, dat de dag te kort is om te doen wat er moet gedaan en we schijnbaar nog altijd niet voldoende indachtig zijn dat je de tijd wél moet gebruiken, dat er geen leegtes mogen zijn, geen ijdele gesprekken, geen stil zitten op de sofa, de ogen en de geest gesloten.

En toch gebeurt het en onvermijdelijk sturen we ons verwijten toe. En je staat wat vroeger op en begint wat vroeger te schrijven - lezen gaat niet zo goed in de morgen – je schrijft voortdurend, eerst je woorden in gedachten, die je een tijdje meedragen kunt tot je ze kwijt kunt, terwijl de uren je een na een bezoeken en voorbij gaan zoals ze gekomen zijn, je achterlatend, al naar het geval, gevuld met een volheid die je verrast soms, of met een leegte zoals het ook gebeurt.

Je hebt het dikwijls al gedacht, telkens doorgegeven en herhaald aan de schrijver in jou. Je weet het voldoende, je vecht tegen de ledigheid, tot de spanning in je aderen stijgt en je je enkel ontlasten kunt door de dingen uit te schrijven. Zo zijn woorden, is het schrijven je beste medicament en wat je doet is literatuur bedrijven, noch min noch meer, zo denkt je toch: woorden nemen die zich aanbieden en die je met dank aanvaardt.

Is het je broer die er de oorzaak van is, is het de Muze, is het de morfische resonantie, wat Sheldrake noemt: een veld zoals het magnetisch veld, even immaterieel, in het geval van de mens, een veld van ideeën en herinneringen, ook die van jou, binnen en rondom jou – zegt Sheldrake - waaruit je putten kunt, dingen ontlenen kunt. Wat vereist is, is ingesteld zijn op de juiste golflengte om die velden binnen te dringen, maar dit lukt niet altijd, vooral niet als storende elementen, en er zijn er vele, verwachte en onverwachte, opduiken.

‘Ainsi, ce que je crois savoir du temps, Madame Yourcenar, et c’est à vous que je m’adresse, le sculpteur qu’il est, s’est infiltré en moi, il a pris possession de moi, je le subie, il me transgresse. Le seul moyen d’y échapper c’est le travail, c’est le verbe. Seul le verbe est en état de me libérer de ce foutu temps.’

Dat niets of niemand me dus store in mijn eenzaamheid van schrijver, dat niemand me ‘zijn’ tijd opdringt, ik ga er aan ten onder en dan vooral, als blijkt dat achteraf de slaap niet komt.