Als er in Vlaanderen schrijvers zijn die behoren tot de elite van de levende wereldliteratuur, dan ken ik er twee met zekerheid, Paul Claes en Stefan Hertmans, ze zijn uit hetzelfde hout gesneden, zijn ‘masters’ in de wereldliteratuur, minstens op gelijke hoogte met George Steiner, wat niet weinig is. Ik vermoed dat geen van de drie ooit de Nobelprijs literatuur zal halen, ze zijn te elitair ervoor, ze weten te veel af van de wereldliteratuur opdat ze zelf wereldliteratuur zouden zijn, maar het zijn drie levende mijlpalen, zoals de paal die ik heb weten staan, even buiten Kandersteg: ‘Bern XII Stunden’.

Ik laat Steiner en Claes omdat ik deze morgen opgestaan ben met Hertmans, omdat ik ook een boekenrek heb staan in mijn slaapkamer met als boeken erin deze die ik dicht bij mij wil: twee buitengewone bundels essays van Hertmans, zijn ‘Putje van Milete’ en zijn ’Mobilsatie van Arcadia’[1]. Een studie van deze essays levert je een beeld op van de wat Literatuur is en de ideeën erin verspreid. Het zijn essays die me, op literair gebied, als wat de kennis erin, totaal overstijgen. Als ik ze lees weet ik dat ik een leek ben in dergelijke zaken.

Ik heb altijd zelf literatuur willen bedrijven, heb er actief willen aan deelnemen, ik had geen interesse om er een studie van te maken, wat Hertmans, Claes en Steiner wel hebben gedaan en dan, gesterkt, geleid en gevormd door wat ze lazen, zelf literatuur hebben bedreven. Ik moet, tot mijn scha en schande bekennen, nimmer enige vorming  op dit gebied hebben gehad of gekend. Hoe arm ik me dus voel.

Als tegenpool kan ik wel stellen, dat ik altijd een stap verder heb willen zetten, dat ik een terrein heb willen betreden dat Hertmans (nog) niet betrad; dat ik me het liefst bewoog op het metafysische vlak en het aspect van oorsprong, tijd en eeuwigheid heb binnen gebracht in wat ik schreef. Met het gevolg dat ik mezelf soms voorbij liep en terecht kwam in de grenzeloze oorden van de geest waar, dacht ik, het goed was te vertoeven omdat het nieuw is, uitgestoten uit de werkelijkheid van de wereld waarin we leven. Met het gevolg ook dat ik maar begrepen word door enkelen die zoals ik, ook worstelen met het probleem van wat levend is achter de zichtbare dingen.

En vanmorgen gebeurde het – alles bij mij begint in de morgen – dat ik Hertmans opende op zijn eerste essay van zijn Arcadiabundel en ik las: 

‘Wie een rustige dag heeft doorgebracht met, ik zeg maar iets, een goed boek, weet niet wat hij beleeft wanneer hij ‘s avonds televisie kijkt …’

Het is me duidelijk, wat dat ‘goed boek’ betreft, dat het niet een spiegelbeeld mag of kan zijn – nochtans heel dikwijls is het zo – van wat me ’s avonds te wachten staat; dat een boek voor mij andere waarden moet aankleven, dat het diepgang moet hebben en niet slaapverwekkend mag zijn.

Ik schrijf in de stilte van de kamer, in mezelf gekeerd, geborgen in de schelp die mij koninkrijk is (Shakespeare); of in het diepzinnige, rustig levendige dat van de bossen is, of van de velden rondom mij, of van de spiegelvijver waar ik kom. Over wat ik er zie en er beleef. Minder over de mens die ik bezig zie. Dit moet me volstaan, zelfs als het geen hapklare literatuur zou zijn.