Het is niet omdat iets geschreven staat dat het, het voorrecht heeft behouden te blijven, niets is minder waar, al vergt het soms heel wat moed om te schrappen wat je heel wat moeite heeft gekost. Hier geldt meer dan ooit de regel van het doel dat de middelen wettigt en is het beter zelf in te grijpen dan door derden op, het euvel van langdradigheid te worden gewezen.

Ik heb dan toch begrepen dat te lange uiteenzettingen, en er komen er enkele voor in mijn manuscript, beter ingekort of verwijderd worden. In den beginne worden deze wel gevolgd door de lezer, maar als de tekst te lang aangehouden wordt verzwakt de aandacht en valt de uiteenzetting in het water wat, zeker in een boek, te mijden is. Ik heb dus de moed gehad ettelijke bladzijden weg te nemen en deze onder te brengen in een rubriek ‘Reserves’ op mijn harde schijf. Ook het einde werd grondig aangepast. 

Een idee echter wil ik behouden al heb ik er geen notie van of deze gedachte al ooit naar voor geschoven werd, namelijk dat de evolutie van de mens, lopende over zijn Neanderthaler eigenschappen, over de mens die de nood heeft gekend de afdruk van zijn hand na te laten op de wand van de grot waar hij leefde, over de lange weg naar de mens van nu, dat deze grondige evolutie niet te wijten is aan de mens zelf, maar wel aan het karakter eigen aan het Universum.

Een eigenheid die al aanwezig moet geweest zijn op het moment van de Big Bang, en zoals deze Big Bang nog altijd verder ‘bangt’, zonder een fractie van onderbreking, heeft deze evolutieve eigenheid er ook voor gezorgd dat deze zich ook verder heeft gemanifesteerd in de evolutie van de mens en uitzonderlijk, in de evolutie van en in de geest van de mens.

Wij zelf, als mens, hebben er niets aan toegevoegd, de evolutionaire krachten in de kosmos hebben er voor gezorgd dat we voor het ogenblik staan waar we staan, en dan denk ik vooral en uitsluitend aan de mens die zijn eigen evolutie niet heeft geblokkeerd omdat hij te zeer gehecht en gebonden was aan wetten en vooroordelen in het leven geroepen door vermeende zieners. 

Bekeken van uit het standpunt van de geest in de mens is het op dit vlak dat de evolutie het meest zichtbaar is. Het houdt verband met de uitdeining van het Universum, waarbij gesteld mag worden dat een uitdeining naar buiten, gecompenseerd is geworden door een uitdeining naar binnen of, een uitdeining enerzijds naar het maximale en anderzijds naar het minimale.

Wat de mens betreft vindt deze uitdeining plaats in zijn geest, ons inzicht in alles wordt verder en verder uitgebouwd, ons beeld van het Universum en vooral wat het Universum in houdt wordt ruimer en ruimer en wijzelf weten beter en beter dat we er een deel van zijn; dat Universum en mens één onscheidbaar geheel vormen alsof de groei van de geest van de mens, zou fungeren als de groei van de geest van het Universum. En in dit verband schijnt me zelfs toe dat de vooruitgang naar meer en beter, een snelheid heeft bereikt die in verhouding tot de beginfase als exponentieel mag gezien worden. 

We houden de evolutie van onze geest – de groei in ingewikkeldheid van onze hersenen - niet in eigen handen. Het zijn wij niet die er voor zorgen dat onze kennis van het ons omringende, preciezer en preciezer wordt, of we dit willen of niet, of we er voor open staan of niet, de vooruitgang is er onmiskenbaar maar niet iedereen is er in een zelfde mate op ingesteld, integendeel, er zijn er die eeuwen zijn blijven trappelen ter plaatse en niet zinnens zijn hier iets aan te veranderen, wat niet belet dat de mogelijkheid open blijft voor elk van ons.