‘Ik houd van Einstein,’ had hij gezegd, ‘ik houd van zijn formule E=MC², maar, heeft iemand er ooit aan gedacht dat de factor C² staat voor het teken van God? Ik geloof het niet. Wel, Ugo, het is deze formule van Einstein die me vleugels geeft, ik duik er in onder, ik wentel me erin, ik vind er de spirituele geladenheid die ik nodig heb om te werken.’

Hij had Daniël, na maanden afwezigheid, terug gezien op een voordracht van Professor Van Bellingen, over niemand minder dan Spinoza, zijn favoriete filosoof, en misschien had de voordracht bij Daniël gewerkt als een bevruchting, het leek er toch op als hij luisterde naar wat hij er over vertelde en al pratende waren ze de trap afgegaan naar het café op de benedenverdieping.

‘Ik heb getracht de formule van Einstein om te zetten in een beeldhouwwerk, en ik geloof dat ik erin geslaagd ben en, zoals die formule alle kosmische formules bevrucht, is het mijn 'E=MC²-beeld' dat al wat ik sindsdien heb gemaakt bevrucht heeft. Het staat centraal in mijn oeuvre als beeldhouwer. Ik ben afgestapt van de dingen die me omringen, mens en landschap, boom en bloem, dit zijn geen onderwerpen meer voor mij, ik verbeeld nog enkel de essentie erin, de levenssappen erin en de bevloeiing van die sappen gebeurt via de formule van Einstein.’

‘Maak ik me duidelijk, Ugo? Wellicht niet, je moet mijn werk zien, om te weten waar ik mee begonnen ben. Maar ik weet, als ik jou bezig hoor, dat je mijn werk begrijpen zult, dit is begrijpen zonder de nood te hebben het te begrijpen, zoals je ook niet de nood hebt het beeld van de formule van Einstein te begrijpen, zoals je ook de nood niet kent de totaliteit te begrijpen van wie of wat die God is waar de wereld van overloopt.’

‘Mijn werk’, zegde hij nog, ‘is lijk de idee van Spinoza, alles is in alles, God en Universum zijn een en hetzelfde, bij mij ook zijn idee en beeld de twee elementen van wat een en hetzelfde is. In tegenstelling met de kunst van heden is het een zuiver positieve, kosmische boodschap die ik uitdragen wil. 

Hij zat er, luisterend naar zijn vriend, die sprak zoals hij nog nimmer over zijn werk gesproken had. Hij zegde dingen die hij, Ugo, over zijn schrijven had kunnen zeggen, maar dan niet met het beeld van Einstein op zijn voetstuk en het was nu wel duidelijk, de toespraak van professor Van Bellingen had de wortels van Daniël geraakt. Bij het applaus na de voordracht had hij hem enkel gezegd dat Spinoza een wonderbaar man was, een durver die het waagde in de gevaarlijke tijd waarin hij leefde, te zeggen wat hij zegde, en de God van allen te herleiden tot het levend Universum en omgekeerd. Maar, had hij gezegd zoals ik de formule van Einstein maar ‘flou’ begrijp zo heb ik Spinoza begrepen, niet in zijn totaliteit maar voldoende om te weten hoe ik werken moet om de oneindigheid van het zijn te benaderen.

Wie had wie uitgenodigd: ze waren het café binnen gegaan en het was daar, gezeten voor een glas donkere Italiaanse wijn, geschonken in een groot bolvormig glas, dat hij voor het eerst iemand hoorde zeggen dat de naam van God getekend stond in de formule van Einstein. Ik schilder en teken nog zoals het gebeurde in de middeleeuwen, had hij gezegd maar in mijn bloed ben ik beeldhouwer en mijn onderwerp is de wondere, niet in te beelden, echte, stevige, inspirerende levensenergie die gelijk is aan de massa vermenigvuldigd met het kwadraat van de snelheid van het licht. Einstein moet een genie zijn om dit te ontdekken.

Zo gebeurde het die avond dat ze waren blijven zitten, licht voorovergebogen tegenover elkaar aan tafel, dat ze een paar glazen wijn hadden gedronken, het glas goed in de hand, de wijn als fluweel en donker, smakend naar vijg en appel en rozemarijn, smakend naar al wat is van de wijnstok en de aarde en de zon erover.

Een vreemde man, die Daniël, een hoogvlieger zoals hij soms, die ongeschoren - wat Ugo zich nog niet permitteerde - daar zat, zijn glas houdend alsof het een kelk was die hij offeren wou, maar met een stem, hees bijna van de kracht waarmee hij sprak, even verrassend en even rijk aan inhoud als de voordracht over Spinoza. Hij kon zich niet inbeelden dat iemand wagen zou de formule van Einstein om te zetten in een beeldhouwwerk, maar het klonk goed wat hij vertelde, er stak een symfonie in, een symfonie van Mahler, van Shostakovich.

 ‘Ugo’, zegde hij nog, ‘als ik werk voel ik me drijven op de zwaartekrachtgolven van Einstein’. En Ugo zag hoe hij, alsof hij beeldhouwde met woorden, de ruimte waar ze zaten overnam in het bewegen van zijn handen en hij wist dat er een groot kunstenaar zat voor hem, die hij zijn vriend noemen mocht.

Het café was leeg gelopen, zij alleen bleven nog over. Ugo zag hoe de bazin aanstalten maakte om te sluiten. Daniël zag het niet, hij sprak over zijn tentoonstelling die zou doorgaan, later in oktober en zegde hij, ik zal wel niet het succes kennen van de andere kunstenaars uit de streek, die wat landschappen schilderen, of wat stillevens of ruikers bloemen; mijn werk zal niet geapprecieerd worden, precies omdat het te diep reikt, en ik het beeldhouwen anders zie dan wat de doorsnee mensen hier er over denken. Ik leef op vreemde grond waar niemand me volgt. Gelukkig ben jij er, en zijn er nog, Hubert en Rik bijvoorbeeld, die me begrijpen.

Het was laat toen hij thuis kwam die avond. Wat nog restte van de volle maan van enkele nachten terug, stond pal boven het huis. Jupiter echter was naar andere oorden verschoven,  maar sterren waren er in overvloed. Hij zocht naar Orion, maar deze zat ergens in het westen, verscholen achter de bomen. Pas dan voelde hij hoe moe hij wel was.