Het ‘incipit’ of de versiering van de eerste letter van de openingslijn of van het begin van een hoofdstuk, dat in de middeleeuwen werkte als een gongslag, kennen we niet meer. Met deze uitspraak begint George Steiner zijn ‘Grammars of Creation’[1]. Hij had het boek opgezocht bij het opstaan, omdat, na wat hij aan Maria had gezegd over de Barbaren die hij vreesde, hij hier verder wou op doorgaan en dat bij deze, een incipit  hoogst wenselijk zou geweest zijn.

Want dacht hij, waarom schrijf ik eigenlijk is het niet omwille van de verwondering over wat het leven is; is het niet omwille van het soort pelgrim dat ik wil zijn, die vertrekt van uit het niets, wandelt doorheen een terra incognita en die het relaas van zijn tocht neerschrijft, precies zoals Dante het gedaan heeft na zijn terugkeer uit Hel, Vagevuur en Paradijs en dat dit, zowel bij Dante, als bij allen die schrijven, uiteindelijk het relaas is, zoals Steiner het zegt, van the inward speech, or the discourse we conduct incessantly, with our selves. Het relaas is dus een soliloquium dat hij in zijn boek uitdragen wil, op een aquarelachtige wijze, gekleurd, met herinneringen, hierin verweven, gebeurtenissen die zich hadden kunnen voordoen maar omwille van dit of dat niet hebben plaatsgevonden en toch onvervangbaar, blijven opduiken alsof ze ergens, in een andere omgeving, aan het gebeuren zijn.

Aldus is het schrijven zijn bestemming geworden en al komt de start ervan zo laat in zijn leven, de intensiteit ervan is er zeker niet minder om. Het is de intensiteit eigen aan de mens die hoopt te groeien naar zijn climax toe, zoals gesteld door T.S. Eliot in zijn ‘Four Quartets’:  

  We must be still and still moving / into another intensity / for a further union, a deeper communion... 

En dit is wat hij wil benadrukken nu hij het nog kan doen in alle vrijheid, in alle openheid, zonder enige belemmering of dreiging: groeien naar een grotere intensiteit om dichter te komen tot een diepere, meer innige verbondenheid met al wat ons omringt. Hij zal achteraf, wel geen epitaaf bedenken à la Rilke, een steekspel van woorden die hij nog steeds niet begrepen heeft - er bestaan over dit grafschrift meer dan twintig interpretaties las hij eens – trouwens hij is niet zinnens een grafschrift te schrijven maar, wat hij wel wil, en hoofdzakelijk wil, is de vrijheid, die hij nu nog heeft ten volle gebruiken, om duidelijk te zeggen wat hij denkt over God, en dan niet over de god van de Bijbel, zeker niet over de God van de Koran, dit is duidelijk, maar zeggen wat hij denkt over wie of wat God zou kunnen zijn én, hoe al wat is uit die God van hem is ontstaan.

Om deze reden zijn de drie aangehaalde versregels van Eliot een richtlijn voor hem. Zoals hij ook weet dat het boek waar hij aan werkt en dat stilaan vorm krijgt, een boek is, gegroeid in, en komende uit een beschaving die groot gevaar loopt binnen een à twee generaties niet meer te bestaan als dusdanig, en dat de vrijheid van meningsuiting waar we zo prat op gaan verleden tijd zal zijn of dan toch sterk in geknot.

Hij ontving een paar dagen geleden een boodschap van een dierbare vriend – er zijn nu eenmaal verschillende soorten vrienden – die vertelde over wat de Europese beschaving betekende. Het ging hier niet over Schengen, noch over de Euro, noch over de Europese Centrale Bank, neen het ging hem over de Keltische cultuur en Stonehenge, over onze romaanse kerken, over onze kathedralen, over barok en rococo. Het ging hem over onze literatuur: Dante, Shakespeare, over onze muziek: Bach, Mozart, Beethoven, over onze schilders Van Eyck, Memlinck, Da Vinci; het ging hem om zovele anderen, allen opgestaan uit het Keltische draagvlak dat in een christelijke geest ons werd aangeboden en waarin we ons hebben vastgehecht om te zijn wie we zijn.

Dit alles komt nu in een gevaarlijke zone, riskeert te verdwijnen. Hierbij slechts één vraag: stel, al was het maar, dat Johan Sebastian Bach verdwijnt, dat Van Eyck verdwijnt, dat onze gotische kathedraal verdwijnt, waar staan we dan?

Hij weet nu dat hij niet te lang heeft gewacht, dat het vandaag is, niet morgen of overmorgen dat hij zeggen moet wat hij meent te zeggen te hebben, hopende dat de inhoud van het boek dat hij schrijft, al was het maar een splinter toereikend zal zijn om als verborgen uithangbord te dienen, indien gebeuren zou, wat nooit zou mogen gebeuren, het verdwijnen van een beschaving die deze is die wij, nog levenden, hebben gekend hier in Europa.