Een, hoewel we elkaar niet zo veel zien, goede vriend, vergastte me op het pittige boekje, een essay, van Paul Steenhuis, ‘Voltaire als vrolijk antwoord op de vergrijzing’, (Cossee, Amsterdam, 2007). Hoe hij wist dat Voltaire, om diverse redenen een ‘vriend’- schrijver was , is me een raadsel, maar hij las mijn blogs en wellicht zag hij me als een soort evenbeeld van Voltaire die zoals ik, schrijven bleef tot ver in zijn levensjaren.

Niet dat ik Voltaire zag als een ‘vrolijk' antwoord op de vergrijzing, helemaal niet, eerder als een ‘voorbeeld’ op wat het vergrijzen de mens te bieden heeft[1], maar Voltaire was een man naar mijn hart die, spijtig voor hem, maar misschien was dit precies zijn kracht en leidmotief, leefde van 1694 tot 1778, een aller moeilijkste periode voor een schrijver, waarin hij, wou hij niet worden geradbraakt of terechtkomen op de brandstapel, uitkijken moest naar wat hij schreef en publiceerde. 

Zegt de schrijver van het boekje dan, en mijn vriend – een grote naam in de wereld van de sport - heeft dit in potlood onderlijnd, dus is dit ook voor hem het probleem dat hij verwacht: ‘Maar het lichamelijk verval is niet mijn grootste angst. Mijn echte angst is dat ik buiten de maatschappij kom te staan, dat ik steeds meer losgesneden raak van de wereld.’ 

Mijn arme vriend, denk ik dan, je bent altijd losgesneden geweest van een deel van de wereld. Als je twintig waart, waren deze van veertig en vijftig voorbijgestreefd, waren deze van zestig en meer ouderlingen; als jij veertig waart keek je neer op die van twintig, en keek je op naar die van zestig; en als je nu zestig bent en meer, weet je dat je niet meer terug kijken moet maar vooruitblikken naar die ouder dan jij. Je bent dus altijd afgesneden van een deel van de samenleving. En je weet het, het ouder worden is geen ramp, c’est simplement ton monde à toi qui non seulement se rétrécit lentement, mais tout aussi lentement, en compensation, ce sont les souvenirs  qui peupleront de plus en plus le monde dans lequel tu vis. 

Dit zou Voltaire je misschien geantwoord hebben en ik ben er van overtuigd dit moet hij, op de een of andere wijze in zijn Candide, in zijn theaterstukken, in zijn gedichten, verwoord hebben. Hij was in elk geval een veelschrijver, hij was een man van het ‘woord’, hij was groot op heel wat terreinen, ook als liefhebber van de vrouw, ook als bouwer, ook als man van de natuur, zijnde de tuinier in hem. 

Zo, volg Voltaire, ga vrij en vrank zijn wereld binnen en oud worden wordt een zegen, jij houdt nog je tanden, jij kunt nog aanzitten aan rijke tafelen. Hij, schatrijk als hij was, organiseerde zelfs de feestmalen waar hij niet aanzat, wat hij wel vroeg aan de genodigden is dat ze ook ‘aanzaten’ aan de voorstelling van het toneelstuk dat hij geschreven had, alvorens huiswaarts te keren.

En dan is er nog iets, mijn waarde vriend, mijn waarde Paul Steenhuis, waar je de Britse gerontoloog Kirkwood citeert (pagina 41) die het ouderdomsverschijnsel ziet als het bewonen van een wegwerplijf, ‘de levensfase na de reproductieve fase die van weinig of geen betekenis meer is’.  

Een gekheid zo iets te beweren, deze reproductieve fase is deze van het lichaam, er naast en er boven staat de reproductieve fase van de geest en die is oneindig. Het is deze fase die jij nu ingaat of eerlang ingaan zal. Ik wens je die, op deze kerstdag wanneer ik deze blog schrijf, heel productief en rijk aan levens wijsheid.