Ik lees Christian de Duve, zijn ‘De Jésus à Jésus en passant par Darwin’[1]. Ik lees hem omdat hij een wijs man is en blijft, zelfs al is hij van ons weggegaan zijn werken zijn gebleven. Hij blijft zoals Spinoza spreken met ons. Hij blijft de groot levende te zijn in het westen, de laatste der Mohicanen.

Hij weet het nog steeds en hij wist het in 2011 toen hij schreef, en ik behoud uit respect zijn woorden, - en niet uit gemakzucht – na gezegd te hebben dat we niet moeten verwachten dat er van uit de Kerkgemeenschappen, zich steunend op wat Jezus ons zou nagelaten hebben, geen grondig nieuwe hervorming moet verwacht worden. Neen zegt de Duve deze kan enkele komen van uit de basis. En dan noemt hij ze: 

Clercs et laïcs, croyants et libres-penseurs de toute obédience doivent, non pas, effacer leurs différences – ce serait impossible – mais chercher, au-delà de ce qui les divise et avec le concours du plus grand nombre possible de philosophes, de moralistes, de scientifiques et d’autres penseurs unis par l’honnêteté intellectuelle, un énoncé du message de Jésus adapté aux conditions actuelles et sur lesquelles ils pourraient se mettre d’accord. Il appartient à tous les hommes et femmes de bonne volonté de définir ensemble, dans le cadre de ce message – qu’il me paraît préférable de ne pas appeler chrétien pour éviter des amalgames – les directives qu’il conviendrait de suivre pour nous délivrer de notre ‘péché originel génétique’.

C’est en tout cas ce à quoi j’appelle. 

Je leest deze paragraaf pagina 61 van zijn betoog. En om er op te antwoorden, daagt een gedicht op van Rabindranath Tagore: 

Moeder, de jonge prins is in de schittering van de morgenzon in zijn wagen voorbijgereden. Ik heb me ontsluierd, heb het snoer van robijnen van mijn hals gerukt en heb het voor zijn wagen gegooid. Moeder, waarom kijk je zo verbaasd? Ik weet dat hij mijn snoer niet oprapen zal; Ik weet dat mijn snoer verpletterd werd onder de wielen van zijn wagen en een rode vlek achterliet in het stof; ik weet dat niemand heeft geweten wat mijn geschenk was en voor wie het bestemd was. Maar de jonge prins reed aan mijn raam voorbij en op zijn weg heb ik geworpen, het juweel van mijn hart. 

Ik weet ook - en de Duve wist dit ook - que ce à quoi il appelle maar woorden zijn; ik weet ook dat weinigen deze lezen zullen; ik weet ook dat er in dit land niemand zal opstaan om de massa te bewegen te doen wat de Duve vooropstelt om van onze westerse beschaving te redden wat nog gered kan worden, opstaan al was het maar om een voorbeeld te zijn van hoe het kan en moet, voor de massa niet-westerlingen, reeds gevestigd hier als voorpost, en thans aangevuld met een nieuwe lading die ons overspoelt, en wiens van sommigen fanatieke levensopvatting erop gericht is ons geestelijk te muilbanden.

Ik weet het, maar het is sterker dan mezelf omdat wat is van de Kelt in mij, de Gotieker, de Spinozist in mij, me zo nauw aan het hart ligt, dat ik de dood nabij ben indien dit alles verloren zou gaan.

Als ik de politiekers in dit land bezig hoor, van welke kleur of geaardheid ook, dan weet ik dat ze enkel aan zichzelf denken, en daarna aan de partij. Wat het land en zijn bevolking zelf betreft komt maar als het hen passend is.

Zo als ik denk aan de journalisten en de schrijvers in dit land – in Frankrijk is er wel een Houellebecq – die verder doen alsof er niets op het spel zou staan, die er niet willen aan denken dat ze de eersten zullen zijn die het hoofd zullen te buigen hebben, dan weet ik wat ik al een tijdje weet, dat de strijd gestreden is vóór hij begonnen is en dat het westen ten onder gaat aan zelfgenoegzaamheid.