Als ik tussendoor, gelegen tussen de lakens, Plato’s Crito lees en hoor hoe Socrates denkt over de Hades en dat hij er niet wil rondlopen met beschaamde kaken, dus dat hij het noodzakelijk vindt zijn straf te ondergaan, dan realiseer ik me dat de Hades voor Plato en Socrates een plaats was die werkelijk bestond.
Dante moet ook geloofd hebben in het bestaan van de Hel. Hij nam alle vrijheid deze Hel te beschrijven zoals hij ze in zijn verbeelding zag. Hij schreef erover zoals om het even welke schrijver er zou over schrijven, beheerst en overtuigend. Zijn probleem was het omzetten van wat hij zag en hoorde in een magisch woordenspel. Hij was de maker ervan, ongebreideld en onovertroffen, maar was hij ook de vinder ervan.
En de vraag die ik me stel, waren er vóór hem verhalen over Hel en Hemel die Dante zou kunnen gekend hebben?

In de proloog bij mijn Italiaanse versie van het Inferno, schrijft Bianca Garavalli[1] dat er anderen dan Dante doorgedrongen zijn tot de Hel en de Hemel. Una delle più antiche è la visione de Tugdalo, che risale(teruggaat tot) al XII secolo[2]. Deze Tugdalo stond bekend voor zijn ver-eelte (incallita) voorbestemdheid tot de zonde. Op een dag heeft hij een zo grote woede-aanval dat hij voor dood neervalt. Drie dagen erna opent hij terug de ogen en beweert hij, de negen cirkels van de Hel te hebben bezocht vol verdoemden en een plaats waar de geesten verbleven die noch slecht noch goed waren geweest, om daarna het Paradijs te bereiken dat hij beschrijft als een hemelse stad (una città celeste).
Bianca Garavalli noemt het een mogelijk geval van NDE, Near Death Experience!
Maar ze heeft ook nog kennis van een Arabische bron, Il Libro della Scala (ladder) di Maometto waarin een anonieme auteur vertelt over de reis van Mohammed, eerst naar de Hemel en daarna naar de Hel, geleid door de aartsengel Gabriel, (ook Tugdalo had een engel als gids)..

We hebben de overtuiging dat Dante deze verhalen heeft gekend. We geloven zelfs dat hij, zodra hij hiervan heeft gehoord onmiddellijk gestopt is met zijn ‘Vita Nova’ die hij onafgewerkt heeft achtergelaten, zeggende dat hij nu iets, na studie, ging schrijven dat nog nooit over een Dame werd geschreven.
We komen hier later op terug met verwijzingen én naar Asin Palacios én naar René Guénon.

Vandaag willen we er nog over kwijt dat Dante zich aan deze verhalen heef gespiegeld, dat zijn idee een Commedia te schrijven over Hel en Vagevuur en Paradijs hieruit is ontstaan. Maar hij heeft dit gedaan en verteld op zijn manier en met zijn woorden Hiervoor bediende hij zich van alle mogelijke getuigenissen uit zijn tijd en uit de tijden voor hem die hij dan vond bij Vergilius, bij Ovidius bij tal van andere schrijvers. Hij vulde zijn Hel met alle zonden van de wereld en met al wat hij wist over mensen die hij kende, over anderen waarvan hij wist dat ze geleefd hadden en hoe ze geleefd hadden, komende uit de Bijbel, uit de Evangeliën, uit de mythologie van alle volkeren. Al deze gegevens waren voor hem een bron van informatie waaruit hij onbelemmerd putten kon.
Als hij dan, in die hogervermelde elementen, inspiratie zou gevonden hebben dan vormden die slechts de ruggengraat van zijn Commedia en was het overige, woord en rijm en vormgeving, heel duidelijk zijn inbreng.

[1] Dante Alighieri: La Divina Commedia, note di Lodovico Magugliani, introduzione di Bianca Garavelli, Superbur Classici, 2001
[2] Inferno: Per leggere la Commedia, pag 11.