Slaagt de lezer erin – en wil hij wel - de rijke verbeelding van Dante te volgen. Ziet hij hen lopen, beiden gehuld in een lange mantel - Dante zeker, maar Vergilius blijft een vraagteken - op de rand van het woud, waar later de lichamen zullen opgehangen worden, erop lettende niet te stappen op het brandende zand van de uitgestrekte woestijn en gespreide onder een vlammenregen, de neerliggende of half opzittende of ronddwalende geesten van de godslasteraars die de vlammen trachten te doven, om nog niet te spreken over het gezucht en het geweeklaag dat erover drijft.
Op een punt, waar uit het woud een riviertje te voorschijn komt dat als van bloed is en dampend over het zand omlaag vloeit, ziet Dante dat op die plaats de bedding en de beide zijkanten evenals de oevers van steen zijn, zodat hij weet dat ze op die plaats de zandvlakte moeten oversteken, wat ze dan ook doen en aan de overkant gekomen vraagt Vergilius of hij, sinds ze de hellepoort zijn binnengegaan, ooit iets dergelijks heeft gezien dat zo eigenaardig is als dit riviertje dat de vlammen boven zich uitdooft.
Hier vertelt Dante ons over het beeld van de grijsaard, dat zich bevindt in het midden van de berg op Kreta, de rug gekeerd naar Damiata in Egypte en het gezicht gewend

naar Rome alsof het zijn spiegel was[1].

En dan volgt de beschrijving die Dante gedeeltelijk is gaan halen uit Daniël (2: 31-35), en door Vergilius wordt verteld.

Het hoofd van de grijsaard is van het zuiverste goud, zijn borst en armen van het zuiverste zilver en dan tot aan zijn lies van koper en wat er onder komt is van zuiver ijzer maar niet de rechtervoet die is van klei terwijl hij meer op deze voet steunt dan op de andere. In elk deel van het lichaam, behalve in het gouden hoofd, zit een barst waaruit eindeloos tranen druppelen die samenkomen en doorheen de rotswand vloeien.

Deze stroom van tranen stort zich naar beneden waar hij de Acheron, de Styx en de Phlegeton doet ontstaan, dan vloeit hij langs dit nauwe kanaaltje hier omlaag tot waar men niet dieper dalen kan en daar vormt hij de Cocytus. En wat die is zul je later nog wel zien.


Maar ik moet dit eerst kwijt om me te verlossen.
 
Er zijn geen goden meer, geen Ares, geen Athena, geen Zeus die vrees en ontzetting betekenden en ons op elk ogenblik bespringen konden met de grootste onder de catastrofen. Geen Yawheh meer die de Egyptenaren veroordeelde tot tien plagen of, om Josua te plezieren, de zon en de maand deed stilstaan ergens boven Gibea, na een regen van meteorieten te hebben afgeschoten op de Amorieten.
Neen deze goden hebben zich allemaal opgelost in de tijd. Wat blijkt uit beelden de luchten ingezonden zijn we  nu zelf, om te oordelen en te veroordelen, God geworden, wat ons toelaat, zonder hen in het gezicht te zien, om het even wie, zo maar, onze vijand (!) een na een af te maken aan de oever van de rivier, met een schot in het hoofd, en het lichaam, dood of niet, in het water te duwen, tot jolijt van de omstaander die het filmde.
Of de mens, de allerlaagste onder de dieren geworden, die ons met een niet in te schatten vrees achter laat


De tranen bij Dante zijn deze van de wereld, deze van de mens, bij het aanschouwen van zovele ellende veroorzaakt door de zonde, terwijl allen de kans hebben gehad een lichaam te bezitten volledig gevormd uit het zuiverste goud, de geest van God, die geen barsten vertoont. De symboliek van dit verhaal vindt men ook bij Ovidius in zijn Metamorphosen, waar hij vertelt over de schepping van de mens en over de vier tijdperken van dezes geschiedenis.

In het geval van de profeet Daniël is het duidelijk: een steen komt los, zonder behulp van een hand en valt op het lichaam en alles, ook het gouden hoofd wordt verbrijzeld tot stof en meegevoerd door de wind, als het kaf bij het dorsen van het koren. Het genie Dante volgt evenwel de profeet niet, een barst in de gestalte is voldoende om te wijzen op de kwetsbaarheid ervan en de lemen rechtervoet duidt op het wankele lichaam dat symbool staat voor de mensheid..
Alles wijst op de vergankelijkheid, Dante gebruikt het beeld, geplaatst in het middelpunt van de Middelandse Zee, dus buiten de Hel, als het hart van de gekende wereld, waaruit de tranen van berouw, over de Hel worden uitgestort.

Waarom, vraagt hij aan Vergilius, vertoont dit stroompje zich pas hier. Waarop Vergilius hem antwoordt dat deze ruimte rond is en dat ze steeds naar links zijn afgedaald maar nog niet de volledige omtrek hebben afgelegd. En waar bevindt zich dan de Phlegeton en waar de Lethe? Het kokende roodkleurige water zou je vraag moeten beantwoorden maar de Lethe ontmoeten we later en wel daar waar de zielen heengaan om zich te reinigen eens ze hun zonden hebben uitgeboet.

Ze blijven op de rand van de afgrond terwijl er onder hen een damp opstijgt die zo dik is dat de vlammen erboven worden gedoofd.

[1] E Roma guarda sὶ come sua speglio (canto XIV: 105)