Middag. Heb in een lange ruk gewerkt aan canto Twaalf. Ondertussen met een kwart oor luisterend naar Klara en toen me dit niet meer volstond, luisterend naar een cd met het Requiem van Fauré.
Het licht valt door het open venster op mijn tafel, ik kan het voelen, ik kan het ruiken, ik denk terug dat het het licht is van de herfst. Zo was ik deze morgen even in de tuin om wat broodkruimels uit te strooien voor de eksters en de bosduiven - houtduiven verbeterde mijn broer Daniël die ik meer dan ooit mis om de progressie van mijn tekst te volgen – toen ik zag hoe rood en dankbaar de lijsterbes is geworden op enkele dagen tijd. Het is een rood dat de merels en lijsters lokt, een rood dat me vertedert, ofwel is het de boom die iets heeft met mij nadat ik gelezen had van Zhivago dat hij, verloren in het immense, ondergesneeuwde woud, de rowan tree (ik las Zhivago in het Engels) vergeleek met het beeld van Lara. De lijsterbes is dus ook Pasternak voor mij, is ook hij die schreef dat door de revolutie – maar ik vertelde dit alles reeds - het dak boven Rusland was weggehaald.

Ik heb dit laatste gevoel ook al gekend toen ik uitmaakte voor mezelf, na Velikovsky te hebben gelezen, dat de Yahweh van de Bijbel boven mijn hoofd was weggenomen en er geen uitverkoren volkeren op deze aarde aanwezig zijn. Niet dat ik iets heb tegen het ‘uitverkoren’ volk van Israel, zijn ze het niet en gedragen ze zich niet als dusdanig, velen onder hen zijn uitverkoren als grote dichters en schrijvers, grote schilders, grote musici, grote wetenschappers.
 
Ik zoek naar namen, als ik dit schrijf, maar die komen zo maar niet, één naam echter steekt er de laatste jaren boven uit: George Steiner. Ik heb gisteren alle boeken die ik bezit van hem naast elkaar geplaatst en ik had er meer dan ik vermoedde. Al weet ik dat hij eerder aanzien wordt als te intellectueel, te elitair, alsof het zijn fout zou zijn dat hij in zijn hoofd de ganse wereldliteratuur draagt. Een zaak had ik destijds, toen ik zijn ‘Antigones’ las, kunnen doen, ik had hem kunnen schrijven dat het me verbaasde dat hij de binding niet heeft gemaakt tussen Sophocles’ Œidipus en de geschiedenis van Akhnaton. Al zegt hij wel dat hij vermoedt dat die geschiedenis én van Œidipus én van Antigone teruggrijpt naar feiten die mogelijks echt gebeurd kunnen zijn. Maar had hij oog gehad voor wat Velikovsky hierover schrijft, hij zou er een vastere mening hebben over gehad, en zeker over de lieve en moedige Antigone die er zelfs de dood voor over had om het lichaam van haar broer te begraven.
Velikovsky is een sleutelfiguur geweest in mijn leven, niet omwille van zijn Venus-story, maar omdat hij me de Bijbel heeft leren lezen en inzicht heeft gegeven in de geschiedenis van de Oudheid.

Maar ik stop hier,want ik weet dat ik verder moet met Dantes Canto Dertien, waar hij het heeft over de zelfmoordenaars die in bomen en struiken zijn gemetamorfoseerd. En onvermijdelijk zal ik denken aan een vriend die door radeloosheid overvallen, de vernietiging is ingegaan.
Maar dit is voor vanavond of bij het eerste morgenlicht.