Dante en Vergilius verlaten de vier dichters en dalen af naar de tweede cirkel die weliswaar kleiner is maar des te meer gevuld is met kreten van pijn en smart. Het is hier dat Minos regeert, Minos die met een grote grijns de zielen opwacht, de fouten aanhoort en oordeelt als kenner van de zonden

En met zijn staart die hij omheen hun lichaam slingert, het aantal cirkels aanduidt tot waar de ziel moet afdalen.[1]

Na een discussie met Minos die verbaasd is een levende te zien en de repliek van Vergilius dat Dante niets in de weg mag worden gelegd want dat het de wil is van hierboven, waar een eenheid is tussen willen en kunnen, komen ze aan op de plaats waar de zondaars van de liefde zich bevinden. Het is een plaats die zonder enig licht is en waar de wind loeit zoals de stormwind die op de golven beukt, een orkaan die de zielen meesleurt in oneindige wervelingen. Dante begrijpt dat zij die hier gefolterd worden,

de zondaars zijn van het vlees dat hun verstand verblindt[2].

Het is hier dat Dante schittert door zijn metaforen. Het keren en wentelen van de zielen vergelijkt hij met de kolkende winden tijdens een storm op zee en nog met een jacht spreeuwen in de herfst die in een dwarrelende wolk de luchten worden ingedreven lijk

kwade geesten, naar hier, naar daar, naar beneden, naar boven, meegevoerd,[3]

zonder ooit enige hoop op een mildering ervan. En het geweeklaag van de zielen vergelijkt Dante met de klaagroep van de kraanvogels op één lijn hoog in de lucht.
Hij vraagt wie deze zielen zijn die hier op dergelijke wijze worden gestraft, en het antwoord van Vergilius.

De eerste waarvan je nieuws wilt hebben was keizerin van vele talen, ze was zo gedompeld in de zonde van het luxeleven dat ze in haar wetten elk genot veroorloofd maakte om de schande die over haar hing te bedekken. Het is Semiramis over wie men leest dat ze de vrouw was van Ninus en hem daarna opvolgde. Ze heerste over het land dat nu bestuurd wordt door de sultan (il Soldan).[4]

Wat geweten is over Semiramis, de eerstgenoemde, staat geschreven in het boek van Orosius, in zijn ‘Adversus Paganos’, zijn Geschiedenis tegen de Heidenen, een boek dat aanvangt met de schepping van de wereld en, schrijft Jacqueline Risset: ‘le premier nom de païen qu’il signale, dans les temps les plus reculés de l’histoire de l’humanité, est celui de Semiramis’.
Van haar was geweten dat ze incestueuse betrekkingen had met haar zoon. Ze kondigde af, om zich in te dekken, dat ouders met hun kinderen alle betrekkingen mochten hebben die ze ook maar wensten.
Na de poëten, filosofen en geleerden die Dante in het Voorgeborchte ontmoette, is Semiramis de eerste zondares die bij naam genoemd wordt. Want, van haar staat te lezen in oude verhalen dat haar zondig leven al de zonden van de overigen overtreft. En Vergilius noemt de anderen: Dido die bewogen door liefdesverdriet zich zelfmoordde; Cleopatra, Helena, Paris, Tristan, allen slachtoffers van de liefde.

‘Ik zag Paris, Tristan…’ en hen noemende toonde hij met zijn vinger meer dan duizend schaduwen die de liefde uit het leven had weggerukt.[5]

Dante is uiterst verbaasd al deze vrouwen en helden uit vroegere tijden te horen vernoemen en dan wordt hij geïntrigeerd door een paar geesten die, meegevoerd door de wind, samen de luchten doorkruisen. Hij wil weten wie deze zijn en Vergilius zegt hem dat hij hen, in naam van de liefde, zelf vragen moet om dichterbij te komen.
Het is een van de prachtige passages uit de Divina Commedia, de geschiedenis van Francesca en Paolo die verliefd waren op elkaar zonder er zich rekenschap van te geven[6].

[1] Cignesi con la coda tante volte /quantunque gradi vuol che giù si messa.(canto V: 11-12). Risset pag.129 schrijft hierover: Minos est dans l’Enfer dantesque comme dans la tradition antique, juge des Enfers.
[2] …i peccator carnali / che la ragion sommettono al talento.(canto V, 38- 39).
[3] …spiriti mali, / di qua, di là, di giù, di su, li mena. (canto V: 42-43)
[4] “La prima di color di cui novelle / tu vuo’ saper”, mi disse quegli allotta, “fu imperadrice di molte favelle. / A vizio di lussuria fu sὶrotta / che libito fe’ licito in sua legge,/ per tὸrre il biasmo in che era condotta./ Ell’è Semiramὶs, di cui si legge/ che succedete a Nino e fu sua sposa;/ tenne la terra che il Soldan corregge». (Canto V: 52-60).
[5] “ Vedi Paris, Tristano…; e più di mille / ombre mostrommi, e nominommi, a dito / che amor di nostra vita dipartille». (canto V: 67-69).
[6] Hun liefde was echter een onmogelijke liefde gezien Francesca de vrouw was van de broer van Paolo. Maar op een dag, samen de geschiedenis lezend van Lancelot, realiseren ze zich plots wat ook in hen levend is als ze ontroerd lezen dat Lancelot zich over Ginevra buigt en haar kust. Hun liefde wordt hun ongeluk want in hun liefdesspel worden ze verrast door de echtgenoot van Francesca en beiden door hem gedood.