Zo schijnt het gemakkelijk een pagina te vullen als je blijft hangen bij het eerste beeld dat je beroert en erover schrijven gaat terwijl het regent tegen het raam en de bomen zwijgend staan alsof het ze niets kan schelen of het nu regent of niet, zoals het ook mij niet raakt.

Ik zou nu over Tournus kunnen spreken en over Brancion dichtbij, met een Romaans kerkje, waar de doden opstaan uit hun graf, de dag van het Laatste Oordeel; of over het kerkje van Chapaise, waarvan Pierre een potloodtekening maakte die ophangt in de kamer waar ik soms schrijf.

Ik zou over Evora kunnen schrijven of over el convento de Mafra met een gevelbreedte, volgens Saramago, van meer dan xml:namespace prefix = "st1" ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:smarttags" />1200 meter. Een klooster, waar ik was, en die zo groot is dat Saramago, er in zijn ‘Viaje a Portugal’[1] - een boek dat ik ook in het Spaans las - over schreef:

El convento de Mafra es grande. Grande es el convento de Mafra. De Mafra es grande el convento. Son tres maneras de decir, podían ser alguna màs, y todas se pueden resumir de esta manera simple: el convento de Mafra es grande... (pag 419).

Waarom ik zijn werken niet in het Portugees lees is voor de hand liggend, ik ken enkel de lidwoorden in die taal, maar Saramago lezend in het Spaans is voor mij alsof ik hem lees in zijn eigen taal en dit is de reden waarom ik hem, zonder scrupules, citeer in het Spaans, juist zoals ik Pessoa citeer in het Frans, maar ik schreef dit reeds misschien.

Het weze me vergeven. Ik ken dan toch de charme van hen te begrijpen alsof de woorden rechtstreeks van hen kwamen maar dan omgezet via de vertaler die ik ben.