Om deze korte cyclus over de connecties van Dante met een of andere geheime genootschap te besluiten, nog iets over de betekenis van Notuma.
 

Ik vind het woord Notuma terug in een uiteengerafeld, met een elastiek samengehouden boek : Esprit du Dogme de la Franche-Maçonnerie de F.M.R. de Sobio[1], dat ik jaren geleden gekocht had op de Sint-Jacobsmarkt. Een boek dat ik destijds wel doorbladerd had maar niet had gelezen. Hierin verneem ik dat:

“Les jésuites, dans leurs grades, ont gardés les initiales des mots sacrés des premiers grades maçonniques. Ces mots sont pour les grades maçonniques pour Apprenti : Tubalkain; pour Compagnon : Schiboleth; pour  Maître : Chiblim; pour  Maître Ecossais : Notuma.

Pour les grades jésuitiques, ces mots sont respectivement :  Temporalis, Scholasticus, Coadjutor et Noster Natuma.

Verder in le Dictionnaire de la Franc Maçonnerie van Daniel Ligou[2] lees ik in verband met Notuma: ‘ mot de passe au troisième degré de la Stricte Observance. Désigne le nom sous lequel ressuscitera Hiram et est l’anagramme de d’Aumon  qui est désigné comme le successeur de J. de Molay. Mot particulier au grade de Chevalier de Saint André, XIVe degré du Rite Ecossais Rectifié‘.

En nog ben ik niet voldaan. Ik ga in de Stadsbibliotheek naar ‘De Christelijke Wortels van de Vrijmetselarij’ van Piet van Brabant[3] en ik verneem dat Notuma het herkenningswoord is van de Schotse Meester. “Hij herinnert onder de sluier van een anagram aan een van de belangrijkste bewaarders van de Schotse riten met name de hertog d’Aumont, de bekendste Tempelier die na de dood van J.de Molay een toevlucht vond in Schotland.”

Met al dit voor ogen kan het niet dat de letters van dit fameuze Notuma niet gewild zouden zijn ingebracht door Dante, en als het J. Van Dijk (mijn blog van 4 december) zelf is geweest die deze vondst heeft gedaan, zoals hij schrijft, dan heeft hij hiermede de sleutel gevonden om deze fameuze terzine van Dante’s negende canto open te breken.

En er is volgens Van Dijk in het eerste canto nog een element dat in de richting wijst van de Oude Schotse ritus namelijk vers 14: là dove terminava quella valle, (daar waar de vallei eindigde): de vallei waarin de broeders van de Schotse ritus (de rode ritus) samenkomen en niet ‘in het oosten van…’, zoals bij de Vrijmetselaars van de blauwe ritus. En wat Dantes reis naar Engeland betreft kan er wel een grein van waarheid te vinden zijn in het feit dat hij in zijn Inferno gewag maakt van de dijken van Wuissant en Brugge (Inferno, canto XV, 4). Is hij op die plaatsen geweest, is hij daar ingescheept naar Engeland, het zou kunnen!

Evenwel is de naam van d’Aumont, als meester van de Tempeliers, slechts opgedoken ten vroegste na de gevangenneming van Jacques de Molay, door de Franse koning Philippe le Bel in 1311, hierin gesteund door paus Clemens V. Het woord Notuma, als anagram van Aumont, kan dus slechts na 1311 gangbaar geworden zijn, terwijl alles erop wijst dat Dante jaren voorheen begonnen is aan zijn Inferno. Hij zou dus de eerste negentien versregels van zijn eerste canto hebben moeten aanpassen. Wat ik als zeer twijfelachtig beschouw. Wat natuurlijk niet onmogelijk is, wel twijfelachtig.

Hiermede is evenwel niet alles gezegd wat de ‘strani versi’ van Dante betreffen. Ik vrees evenwel reeds te ver te zijn gegaan wat mijn opzoekingen betreft.