xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
 

Ik ben terug waar de zee zich onvervaard op de rotsen stort. Ik las er vanmorgen de woorden die ik er achterliet, de woorden op de steen, waaronder de urne met de as van Saramago, in het hart van Lisboa[1], met zicht op de Taag, werd ondergebracht.

En ik was minder dan ooit gelukkig met deze woorden voor een deel, wellicht door zijn echtgenote, gehaald uit de allerlaatste zin van zijn ‘Memorial do Convento’, zijn boek over de bouw van het volumineus klooster in Mafra waar ik ooit was.

Het is een zin, alhoewel passend voor Saramago, die mijn ogen vochtig maakt, omdat ik dacht dat het anders mocht, dat het anders kon: 

‘Mais não subiu para as estrellas,

 se a terra pertenecia’.

Maar hij steeg niet naar de sterren,

tot de aarde behoorde hij. 

Terwijl ik dacht dat hij terug tot leven kwam als zijn boeken in de hand genomen worden en hij gelezen wordt. En vooral dat het zeker niet de zin is die ik wens op de steen die mijn as bergen zal, wel zou ik schrijven:

Hij steeg op naar de sterren,

wat hier nog rust is wat as die overbleef.

Denkend aan wat ik las over de jonge farao die als een jonge eend opsteeg naar het sterrenbeeld van Orion, waar ik ook vertoeven wil.

En hier, op mijn plaats van altijd, is van de zee het boek dat ik lezen blijf. Zin na zin, beweging na beweging, die ik volgen blijf op dezelfde plaats waar ik eens, eens in de tijd die niet is, bij stormweer, duidelijk, zo duidelijk de stem van mijn broer heb gehoord  die me toeriep, ‘Karel ik leef, ik leef’.  Waarom zou ik het niet blijven zeggen?

En nu kijkend, mirando, binnenin de beweging van de golven  die de beweging van het Zijnde is. En niet begrijpend wat was en wat is en wat hieruit voortkomen moet.

Niets ervan begrijpend, nada. Luisterend naar de fluisterstem in mij, de glinstering van water in mij, van water over mij, de beweging van de Kosmos over mij.

Omdat ik eerst en vooral als geest geboren ben, geleefd, gehoopt en ik stijgen zal naar de sterren als hét Moment er is.

Mijn beste Saramago, het is hier dat ik wou zijn om die laatste zin van jou te lezen en je te zeggen hoe onterecht die is.

Toch schrijf ik je naam in alle geluiden van de zee, omkleed ik je met mijn inhoudelijk-zijn. Beroer ik je met de witte schuimlijn die van alle zeeën, alle oceanen, die van je eeuwigheid is.

Ik ben niet meer van de aarde als ik hier kom, Ik ben van de Geest die Kosmos is. Het is naar die Geest dat ik keren zal, dit kan niemand me ontnemen.

De wind jaagt door de pagina’s van je boek dat ik meebracht vanmorgen, alsof jouw geest het was, niet jouw nadas. Je leeft als ik je lees en je zult blijven leven als ik je lees, alle nadas van de nadas ten spijt. En je weet het al.

Je bent bij deze opgestaan, je resurrectie is voltrokken. Ik heb je hier ontmoet in de geluiden van de zee over mij en in mij, de geluiden van de wind dwars door je woorden heen.

Mijn vriend, Saramago, ik schreef het al, je sterft niet de dood, je sterft het eeuwig leven.