xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

 In een epílogo bij zijn verhaal schreef Borges:

‘La escritura del dios’ werd genereus beoordeeld; de jaguar verplichtte me kabbalistische of theologische argumenten in de mond van de magiër van de piramide van Qaholon te leggen [1]‘.

Nu Tzinacàn, de magiër, erin geslaagd was de formule van de god te ontcijferen en hij nu overtuigd was dat hij almachtig wordt als hij de woorden ervan luidop zal uitspreken, hoe moet het nu verder met zijn verhaal, want Borges weet dat het uitspreken van de formule zijn verhaal in de verkeerde richting zal sturen?

Wel, Tzinacàn zal de veertig lettergrepen van de veertien woorden niet uitspreken want, hij herinnert zich die Tzinacàn niet meer, hij is nu niets of niemand meer, ese hombre ha sido él, hij is deze mens geweest:

‘Dat het mysterie neergeschreven in de pels van de tijger, sterve met hij die niets of niemand meer is, want wie het Universum heeft aanschouwdin zijn Al, wie de vurige tekenen van het Universum heeft gezien, kan niet meer de mens zijn met zijn triviaal geluk of ongeluk, zelfs al weze hij zelf die mens’.

En dan, welk belang heeft deze andere nog, welk belang heeft het volk van deze andere als hij niemand is.

Het is daarom dat ik die formule niet zal uitspreken. ‘Que me olviden los días acostado en la oscuridad, dat, gelegen in de duisternis, de dagen me vergeten.

Het is het einde dat binnen de grenzen van Borges’ mogelijkheden lag, de Tzinacàn, de magiër, is niet meer, de man in de kerker heeft vergeten wie hij was, is Tzinacàn niet meer, deze is opgelost in de tijd, dus moet er niets meer gered of niets meer gewijzigd worden en blijft alles zoals het was. De kerker, de man erin en de jaguar erin, wachtende op niets, verdwenen voor altijd, overgroeid door bomen en planten, vergeten.

Ikzelf heb het nog niet voldoende begrepen – als er tenminste iets te begrijpen zou zijn - maar heb dan toch de gelegenheid gehad uit te zwermen en te vertellen over dat ongelooflijke verhaal van Borges met zijn gegoochel over goden en eeuwigheid en dingen die er zijn zonder er te zijn.

Maar van Borges – en van de Kabbala - heb ik onthouden dat God en Universum één woord zijn, al zegt hij het zeer wijselijk en zonder er een vraag van te maken: no sé si estas palabras difieren. Ik weet niet of deze woorden verschillen.

Ware er niet het verhaal van Borges dat blijven zal, de eeuwigheid in.