In een bijna onopgemerkt artikel schrijft Le Monde van 15 juni dat de restauratie van de dak, met een oppervlakte van 3.500 m², van het kasteel van Vaux-le-Vicomte, in het Departement Seine et Marne, beëindigd werd en dat hiervoor 40.000 nieuwe leien gebruikt werden. De dakbedekking zou nu opnieuw voor 150 jaar beveiligd zijn.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

*

We waren in het kasteel ver vóór de restauratie die begonnen is in 2007. We hoorden er dat het kasteel gebouwd werd door Nicolas Fouquet, ‘le surintendant des finances de Louis XIV’. De inhuldiging van het kasteel vond plaats in het bijzijn van  de koning op 17 augustus 1661. Deze was zo geschrokken door de nog nooit geziene pracht van kasteel en tuinen - tuinen aangelegd door André Le Nôtre - dat de koning het niet langer kan aanzien en brandend van jaloezie, midden de feestelijkheden, hals over kop het kasteel verlaat, terug  naar zijn veel sobere slaapstede.

Het zal misschien diezelfde nacht geweest zijn dat Louis XIV, gedacht heeft in Versailles een nog mooier kasteel te laten bouwen en een nog prachtigere tuin aan te leggen.

Een paar weken later, op 5 september, wordt Fouquet aangehouden en zijn kasteel leeggehaald. De ganse ploeg die gewerkt heeft aan het kasteel van Vaux-le-Vicomte wordt aangeworven en André Le Nôtre wordt ontboden bij de koning die hem zegt : ‘Le Nôtre, Je vous veux pour Versailles’.

We kunnen ons moeilijk voorstellen wat deze opdracht betekende voor Le Nôtre, misschien realiseerde hij zich toen nog niet volledig wat deze van hem zou eisen, want uit hun samenwerking, die 35 jaren zal duren, zal een tuin ontstaan waarvan het concept Versailles zal plaatsen in het centrum van de wereld.

De tuin wordt, schrijft Orsenna, ‘la seule histoire occidentale qui impressionnait Quianlong, l’empereur de Chine, le créateur du Jardin de la Transparence parfaite’.

Vijf woorden maar, vijf woorden die een leven vullen, die een “chantier” van 1.000 Ha, met tienduizenden werkkrachten in beweging zal brengen. En Le Nôtre zal zijn koning niet beschamen. Hij denkt en werkt en plant. Hij maakt van een moeras een grote open tempel, met de lucht, de sterren en de zon als koepel, met vijvers en fonteinen, met grote grasperken, met bloemen, planten en bomen en met le Grand Canal waar op 25 augustus, de feestdag van de Heilige Lodewijk, de zon in een rode gloed ondergaat. En dit zichtbaar van uit de kamer van de koning, gelegen in het midden van het kasteel, ’le centre du monde, le lieu magique où se croisent l’axe nord-sud, celui de l’eau, et l’axe est-ouest, celui du soleil’.

De creatie van André Le Nôtre wordt een tempel van de natuur een reusachtige tuin, een tuin waarmede hij verweven is, die hij meeneemt naar zijn slaapkamer, naar zijn woonruimte, meeneemt op zijn bezoeken, en meeneemt in zijn gesprekken. Een tuin die binnen in Le Nôtre is gegroeid, zijn koning, zijn god, verheerlijkend.

‘Le Nôtre je vous veux pour Versailles’.

Le Nôtre was nog geen 30 jaar als hij aan de tuin begon, hij zal er zijn verder leven actief, tot de dag van zijn dood,  in 1700 mee begaan zijn. Wie hij was lezen we bij Orsenna, maar typerend voor de mens Le Nôtre is wel volgend verhaal dat we u niet onthouden willen. Het is het verhaal van Le Nôtre in audiëntie bij de paus.

Innocentius XI was een groot liefhebber van tuinen en nu hij gehoord heeft dat Le Nôtre in Rome verblijft nodigt hij hem uit in het Vaticaan. En Le Nôtre vertelt alles over Versailles, over de fonteinen, de watervallen, over het kanaal dat hij heeft laten graven met de ondergaande zon op de feestdag van Saint-Louis. Uren duurt hun gesprek. Le Nôtre verklaart, tekent is een vuur en vlam en roept uit:

‘je ne me soucie plus de mourir, j’ai vu les deux plus grands hommes du monde, Votre Sainteté et le roi mon maître. Innocent XI secoue lentement sa vieille main fatiguée: Le roi est un grand victorieux; je suis un pauvre prêtre, serviteur des serviteurs de Dieu. A ces mots, Le Nôtre ne controle plus son émotion… Il prend le pape dans ses bras et l’embrasse’.

Le Nôtre kan niet nalaten dit gebeuren, in een brief te vertellen aan zijn vriend Bontemps, premier valet de chambre du roi. Deze geeft de brief door aan de omgeving van de koning en de brief wordt bij zijn ontwaken voorgelezen aan zijne majesteit. ‘Et la cour adorant le jeu, l’on commence d’engager des sommes sur la réalité de la scène’.

‘Ne pariez pas, dit Louis XIV,chaque fois que je reviens de campagne, Le Nôtre m’embrasse aussi. (pag.124/5).

Had onze (arme) Nicolas Fouquet surintendant des finances de Louis XIV, die zijn verder leven in plaats van in zijn kasteel heeft doorgebracht in een cel, geen kasteel gebouwd in Vaux-le-Vicomte en de toen nog jonge André Le Nôtre niet gevraagd voor zijn tuinen, dan ware Versailles misschien wel gebouwd geweest, maar naar alle waarschijnlijkheid niet de tuinen, deze van André Le Nôtre.

En had ik niets gelezen over het dak van Vaux-le-Vicomte in Le Monde dan had ik geen blog geschreven over Le Nôtre.’

Geraadpleegd werd: Érik Orsenna : ‘Portrait d’un Homme heureux, André Le Nôtre 1613-1700’, librairie Arthène Fayard, 2000.