xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

Neither

to and fro in shadow from inner to

outer shadow

from impenetrable self to imprene-

trable unself by way of neither

as between two lit refuges whose

doors once neared gently close, once

turned

away from gently part again

beckoned back and forth and turned

away

heedless of the way, intent on

the one

gleam or the other

unheard footfalls only sounds

till at last held for good, absent for

good from self and other

then no sound

then gently light unfading on that

unheeded neither

unspeakable home

Het gedicht Neither van Samuel Beckett, werd door mij geknipt uit de Standaard der Letteren van 13 april 2001 en gekleefd in mijn dagboek. Ik heb het nu teruggevonden, samen met de vertaling van Stefan Hertmans die ik echter niet zal overnemen.

Die vertaling kun je vinden in dat warm en soepel in de hand liggend, schitterend geconcipieerd en geschreven boek van Hertmans, ‘Het putje van Milete’. Een bundel essays uitgegeven door  Meulenhoff, Amsterdam, 2002, waaronder een essay over dat wondere gedicht van Samuel Beckett.

Het essay van Hertmans over het ontstaan van het gedicht van Beckett, de moeilijkheid bij het vertalen – hoe vertalen we neither en dan liefst in één woord? – en hoe hij Beckett’s woorden en de opgeroepen beelden interpreteert, is gewoon  een poëma op zijn eigen. Voor mij is het een boek dat ik enorm waardeer, des te meer er ook een essay in voorkomt over Maurice Gilliams – die ook mijn leven, Stefan, ‘vergiftigde’ – over de ‘gentians’ van D.H.Lawrence en over Jorge Luis Borges, die me ook veroverde met zijn ‘Nueve Ensayos dantescos’. Schrijvers die ik zo maar voor het grijpen had bij een eerste kennismaking.

Mijn dank is groot, Stefan Hertmans, ik zal je boek koesteren.

*

Het kostte me heel wat tijd en je weet hoe een gedicht blijft bewegen in je geest, vooral als je het herlezen gaat, om mijn versie van Beckett’s gedicht te schrijven.

Ik moet hierbij bekennen dat ik het gedicht lange tijd gezien heb als een abstract schilderij in woorden, met oninterpreteerbare vormen en kleuren. En het is gedragen door deze idee dat mijn ‘neither’-gedicht is ontstaan.

Evenwel kan ik me permitteren, Hertmans niet, een andere titel te verkiezen:

Noch               

We zullen wel nooit

een neither-gedicht schrijven

zoals Beckett het onverwoorde

te verwoorden wist, niet te begrijpen

omwille van zo alles zeggend

in niets-betekenende zinnen

alsof het Universum erin verscholen

en toch ook niet weergalmend

de dood

een abstract in woorden schilderij

waar  kleur en vormen weggelaten

om even maar wie we waren

We zullen wel nooit een neither-gedicht

schrijven, al wilden we om het ontzaglijke

van dit leven dat ons omkneld hier houdt

en toch bewegen

laat in een eigen eigenzinnigheid,

zo denken we

geen neither-gedicht om op te vallen

om er naar uit te kijken,

om er slapen mee te gaan,

onverlet, onverlaten, on-overeenstemmend

en toch zoekend

naar de zin van sterren en galaxieën,

beangstigend oneindig alles is,

en wij, innerlijk enorm nochtans

omdat we alles beluisteren, bekijken kunnen,

opentrekken, verzegelen en dichter brengen

tot ons binnen, en begrijpen, niet

te begrijpen kunnen, al wilden we.

'dan

o zo teder, zo losjes

het licht wegdeemsterend

dat achteloos evenmin

niet uit te spreken

thuis'

Maar een neither-gedicht zullen we wel

nooit schrijven, al wilden we

opstijgen kunnen om ons te verliezen

een nimmer te vergeten ogenblik.