xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" /> 

In zijn Vulgari Eloquentia(1305), geschreven in het Latijn legt Dante (1265-1321) uit waarom hij het Italiaans en niet het Latijn gekozen heeft voor het schrijven van zijn Divina Commedia. Hij was een van de eerste om deze taal te gebruiken. Jacqueline Risset, die de Divina Commedia vertaald heeft naar het Frans, schreef hierover in haar boek over Dante[1]

C’est à partir de ce texte que c’est édifiée une autre image simplifiante: Dante ‘père de la langue italienne’ – formule consacrée, obligatoire. La tradition transmet ceci : Dante, par la décision radicale d’employer la langue vulgaire – une langue vulgaire centrée autour du dialecte toscan – dans un ouvrage destiné à devenir très rapidement le point de référence culturel le plus central  pour la littérature italienne dans son ensemble, aurait, d’un coup, forgé l’instrument linguistique de la nation italienne encore en formation.

Even belangrijk is in dit opzicht wat Samuel Beckett - de grote Beckett met zijn prachtig ‘Neither’-gedicht, is het niet Stefan Hertmans? - hierover schrijft in zijn Disjecta[2]:

“Dante schreef in een volkstaal die door een denkbeeldige Italiaan, die alles wat goed was aan dialecten van zijn land in zich had opgenomen, gesproken had kunnen worden, maar die feitelijk zeer zeker niet gesproken werd of ooit gesproken was”.

En verder waar hij de vergelijking trekt tussen de taal van Dante en deze van James Joyce:

Dante schreef wat in zijn eigen stad op straat werd gesproken terwijl geen sterveling op aarde of in de hemel ooit de taal van ‘Work in Progress’ (Finnigans Wake) sprak. We zullen moeten erkennen dat een internationale verschijning in staat zou kunnen zijn haar te spreken, net zoals in 1300 een interregionale verschijning – en niemand anders - de taal van de Divina Commedia had kunnen spreken. We zijn geneigd te vergeten dat Dante’s literaire publiek Latijns was, dat de vorm van zijn gedicht beoordeeld door Latijnse ogen en oren, door een Latijnse esthetica die vernieuwing niet duldde en die wel ontstemd moest raken toen de zoetgevooisde elegantie van “Ultima regna canam, fluido contermina mundo,” (ik zal van volmaakte rijken zingen die grenzen aan deze vluchtige wereld) werd vervangen door de barbaarse directheid van “ Nel mezzo del cammin di nostra vita”. Net zoals Engelse ogen en oren de voorkeur geven aan “ Smoking his favourite pipe in the sacred presence of ladies”, boven “ Raucking his favourite turkvu in the smukking precincts of lydias.”

Je moet natuurlijk Beckett heten en zijn, om sprekend over de kracht van de taal, het Italiaans van Dante te gaan vergelijken met het Engels(!) van Joyce. Echter, als ik het aantal taal-voetnoten zie bij mijn Italiaanse tekst van de Divina Commedia dan is het me duidelijk dat het Italiaans van Dante problemen stellen moet aan de doorsnee Italiaan van vandaag. Alhoewel anderzijds er de bemerking is van Jacqueline Risset die erop wijst dat un Italien contemporain peut encore, sans difficulté excessive, lire la langue médiévale de la Comédie.

Wij ook zijn nog in staat ons middeleeuws Nederlands te lezen maar of we het begrijpen zoals het hoort begrepen te worden is een andere zaak.