Staatsterreur

Daags na de terreuraanslag in London — meteen de verjaardag van de aanslag in de Brusselse metro — ontsnappen wij wellicht ternauwernood aan een nieuw drama: En plots staat er een zetel op de E19, zo blokt heden Het Nieuwsblad. Een vrachtwagenbestuurder stopte om het moordwapen onschadelijk te maken... nadat dit een kwartier lang op de snelweg stond. (1) Hoeveel wagens passeren in Mechelen langs de E19 in een kwartier?

Een zetel van de snelweg halen in de vroege ochtend is uiteraard niet de taak van toevallige passanten en het argument dat de wegpolitie hiervoor verantwoordelijk is, snijdt zeker hout maar het voorval waarschuwt ons dat slechts een klein percentage van de burgers oog in oog met een ernstige doodsdreiging voor anderen, bereid is om in te grijpen, ook als de risico's van de ingreep niet opwegen tegen een gewisse ramp waarvan de voltrekking slechts een kwestie is van (enkele minuten) tijd.

Het mag ons niet verwonderen, want met hetzelfde gemak lopen in een drukke winkelstraat passanten gedurende vele lange minuten met een boogje omheen een in elkaar gezakte medeburger — kennelijk bestaan barmhartige Samaritanen vooral in parabels. Reeds in de jaren zestig toonde de sociaal psycholoog Stanley Milgram met zijn beroemde gehoorzaamheidsexperiment aan hoe het gesteld is met onze empathie: twee derden onder ons blijken psychopaten. (2)

Het verhaaltje van de zetel op de snelweg leert ons dat er nooit meer een einde komt aan de terreuraanslagen en dat de frequentie ervan nog zal toenemen en de reden daarvoor is onverschilligheid. Het is die onverschilligheid waarover menig Holocaust-overlevende zegt dat zij nog erger is dan de nazi-terreur zelf. Wie geloven de bekommernis om anderen te kunnen overlaten aan een automaat —want dat beoogt ons staatsapparaat te zijn — zien over het hoofd dat automaten helemaal niet in staat zijn om verantwoordelijkheid te dragen.

De staat zoals wij hem kennen is niet alleen een automaat: het is bovendien een automaat met menselijke onderdelen. Die onderdelen kunnen op de koop toe pas naar behoren functioneren als zij het menselijke in zich uitschakelen — de empathie, het medeleven, het geweten — want alleen zo kunnen zij volledige gehoorzaamheid bieden aan de automaat. Uitgerekend dit is de terreur van de automaat of de staatsterreur.

De staatsterreur maakt ook dat wij sommige zaken als gevaarlijk zien die dat niet zijn en dat wij het gevaar van andere zaken minimaliseren en ook het bestaan van deze gevaarlijke vorm van discriminatie toonde Milgram aan met zijn brievenexperiment. (2) De kans om het leven te verliezen in een terreuraanslag is bijzonder miniem terwijl de dreiging onnoemelijk veel geld en aandacht opslokt maar de kans dat onze kinderen sneuvelen in het verkeer is danig groot, terwijl elk zinnig geacht mens zich kennelijk zonder veel moeite bij dit vreselijke risico neerlegt. (3)

(J.B., 23 maart 2017)

Verwijzingen:

(1) http://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20170323_02795269 

(2) https://nl.wikipedia.org/wiki/Stanley_Milgram 

(3) Zie ook: Zeven rampzalige uitvindingen (video)  en

Zeven rampzalige uitvindingen (tekst)  .

Demonen

Het demoniseren van een persoon is het opzettelijk smaden of belasteren van die persoon waarbij deze dan voorgesteld wordt als een demon, een duivel of een booswicht. De lasteraar probeert om zijn slachtoffer in de ogen van anderen tot een object van angst en afschuw te maken, met de bedoeling dat zij hem kwaad aandoen en dat de lasteraar zelf ongestraft kan blijven terwijl hij in wezen niet de beschermer en de waarschuwer is voor wie hij wil doorgaan, doch de eigenlijke boosdoener of demon.

Demonisering is aldus een listige manier van kwaad doen en vaak ook moorden, waarbij de dader als een soort van illusionist zijn slachtoffer in de rol van dader weet te positioneren terwijl hij zichzelf verbergt in de slachtoffersrol die hij dan, zoals door hem voorgesteld, met anderen deelt. Demonisering is een kwaadaardig spel van verwisseling van maskers: de duivel zet zijn slachtoffer een duivelsmasker op en eigent zichzelf het onschuldige gezicht van zijn slachtoffer toe. Demonisering is ook wat dieven en bij uitstek parasieten doen: zij nemen de plaats in van hun slachtoffer zoals het moederkoren – een zwarte parasiet in de vorm van een graankorrel – de plaats inneemt van de graankorrel welke hij verteert. Wie demoniseert, spant aldus anderen voor zijn kar om het vuile werk dat hij in zijn zinnen heeft, op te knappen.

Demonisering toont zich meermaals waar karaktermoord voorafgaat aan fysieke moord en van dergelijke gesofisticeerde moordpartijen staat de geschiedenis bol. Het historisch veruit meest beruchte geval van demonisering betreft de heksenprocessen van Salem die van start gingen in 1692 met vierentwintig ter dood veroordelingen van onschuldigen. Een ander bekend geval van demonisering is de afschildering van de profeet Mohammed als de antichrist. Ook joden werden meermaals tot zondebokken gemaakt en derhalve tot slachtoffers van genocide – in de concentratiekampen van Hitler stierven zo maar eventjes zes miljoen mensen nadat zij eerst door de nazi's gedemoniseerd werden. In sommige religies worden vrouwen gedemoniseerd want beschouwd als handlangers van de duivel die mensen verleiden tot het kwade en die aldus het heil in de weg kunnen staan – om die reden worden zij dan onzichtbaar gemaakt met versluierende kledij maar ook door opsluiting en zij worden zelfs vaker verminkt. Vandaag worden opnieuw christenen gedemoniseerd om het christendom te kunnen uitroeien en de weg vrij te maken voor de praktijken van de oorlogslogica.

Sinds Augustinus van Hippo – een van de grootste filosofen aller tijden – duidelijk gemaakt heeft dat het kwaad allerminst een aanwezigheid is, een persoon of een demon, maar daarentegen een afwezigheid en meer bepaald een tekort aan het goede, dient men zich bij het ter sprake komen van demonen vooreerst af te vragen wiens creaturen zij dan wel zijn en in wat voor een wereld zij kunnen gedijen. Want als een demon een maaksel is, een masker op een onschuldig gezicht, dan heeft elke demon een maker en zoals hoger gezegd is die maker de eigenlijke booswicht. En verder kunnen maskers pas gedijen in een carnavalsstoet, wat wil zeggen: in een wereld waarin allen gemaskerd door het leven gaan.

Edoch, de paradox wil nu wel dat het Griekse woord voor masker, 'persona' is, waaruit ons woord en ook ons begrip 'persoon' werd afgeleid, wat suggereert dat personen sowieso maskers zijn of dus niet-personen. Die paradox maakt alvast duidelijk dat het onderscheid tussen werkelijkheid en schijn ónduidelijk is en zo ook het verschil tussen goed en kwaad – een zaak waarover iedereen altijd al een maximale duidelijkheid heeft nagestreefd. En daar waar de zaken onklaar blijven en de meningen verdeeld, wordt een rechter aangesteld: onafhankelijk van alle andere machten verheft hij zich zoals een magiër om alle onduidelijkheid eens en voorgoed van tafel te vegen met de vrijspraak van de goeden en de veroordeling van de bozen. Zoals men de boom kent aan zijn vruchten, zo ook onderscheidt men dan de weldoeners van de booswichten aan de respectievelijke beloningen en de straffen die hen te beurt vallen.

Andermaal echter doemt hieruit een paradox op. Een paradox die de rede van de adem beneemt, want hoe dan wel kan het succes een beloning van het goede zijn als de wereld des duivels is en de wereldse rijkdommen veeleer de booswichten sieren terwijl de rechtvaardigen veroordeeld zijn tot het kruis van hun Heiland zonder hetwelk er geen opstanding mogelijk is?

Maar uitgerekend dat is demonisering: de dader verwisselt zijn gezicht met dat van zijn slachtoffer en de ganse wereld blijkt gedoemd om in datzelfde bedje ziek te zijn. Geen rechter kan het pleit beslechten en de schapen van de bokken scheiden dan de ene opperrechter bij het einde van de tijden en tot dan blijven goed en kwaad verzegeld: zij zijn uitsluitend kenbaar in de intentie van hun daders en op geen enkele andere manier, ook al behoort alles wat wij, mensen, intenderen op geen enkele wijze tot de tastbare wereld.

En zo ontpopt zich een derde paradox: de werkelijke wereld is een onzichtbare realiteit; de waarheid manifesteert zich niet in het concrete bestaan; goed en kwaad worden bewaard in een innerlijkheid en zij zullen niet eerder aan het licht treden totdat dit licht voorgoed alle duisternis uit de wereld heeft verdreven. En tot zolang zullen het hebben en het krijgen van gelijk onverenigbaar blijven. Tot zolang zal geen mens in staat zijn om de waarheid te zien, om te oordelen, te geven of te ontvangen. Tot zolang zal er een scheur bestaan in ons bestaan en zal er een binnenste zijn en een buitenste, onderling verwikkeld in een niet aflatende strijd.

(J.B., 6 maart 2017)

Persvrijheid!?!

De persvrijheid (in België ingeschreven in de grondwet van 7 februari 1831) is het fundamentele recht van elke mens om gevoelens en gedachten kenbaar te maken en niemand wiens naam en woonplaats in België bekend is, kan daarvoor worden vervolgd.

Het verbod op censuur werd vaak omzeild door de kranten voor jan met de pet onbetaalbaar te maken door de invoering van het dagbladzegel – dat werd in België in 1848 afgeschaft.

Censuur of persbreidel is het inperken van de persvrijheid, vooral door de staat zelf en vaak onder het mom van de bescherming van de burgers. De Amerikaanse president Thomas Jefferson zei daarover dat alleen leugens de steun van de regering nodig hebben: de waarheid overleeft wel op eigen kracht. (*) Zeer toepasselijk op het huiveringwekkende nieuws in de USA vandaag: http://money.cnn.com/2017/02/24/media/cnn-blocked-white-house-gaggle/index.html 

(J.B., 25 februari 2017)

Verwijzingen:

(*) "It is error alone which needs the support of government. Truth can stand by itself."

https://nl.wikipedia.org/wiki/Persvrijheid

https://nl.wikipedia.org/wiki/Dagbladzegel

Terug van weggeweest: de ziel en de hel

Onze ziel is datgene wat ons de toegang verschaft tot de waarheid. Tot dit besluit komt men ontegenzeggelijk van zodra men getuige wordt van gebeurtenissen waarbij mensen kennelijk terechtgekomen zijn in situaties die hen verhinderen om de waarheid te spreken. Het kunnen spreken van de waarheid is niet vanzelf-sprekend omdat de waarheid er pas is als zij gesproken wordt – per definitie door de mond van personen. Wie de waarheid verzwijgt of moet verzwijgen, voelt zich een beetje doden én sterven, hij voelt hoe hij monddood maakt wie geen schuld dragen.

Om het bij de actualiteit te houden en meer bepaald bij de graaicultuur, kan men zich indenken dat bepaalde opportunisten grote sommen geld aanvaard hebben – uiteraard niet zomaar gratis maar in ruil voor toekomstige, nog te specifiëren wederdiensten. Zo bijvoorbeeld besluiten sommigen uit het feit dat onze kamervoorzitter gezegd heeft dat hij zijn advies aan Telenet ook gratis zou hebben gegeven, dat hij inderdaad geld ontvangen heeft van deze maatschappij. Echter, daags na die verklaring, beweert dezelfde man dat hij helemaal niets ontving. Allerlei vragen rijzen: heeft hij zijn rekeningen dan niet nagekeken? Heeft hij geen factuur gemaakt en werd hij betaald met contanten uit een zwarte kas? Werd hij vergoed in natura?

Er wordt op gewezen dat de man in kwestie een logebroeder is en men herinnert zich uit een interview met Stijn Meuris hoe hij op een dag de gouverneur op bezoek kreeg met de uitnodiging om tot de loge toe te treden – met als lokaas de belofte dat men daar in geval van nood altijd wel wat kan regelen. Gaat het immers niet om een organisatie van kapitaalkrachtigen en machthebbers die ook geen enkel ander concreet ideaal nastreven dan geld en macht? En zweren zij niet samen de dure eed om elkaar door dik en door dun en met alle middelen de hand boven het hoofd te zullen houden? Welnu, zo zeggen sommigen: wordt het mysterie niet opgelost als men veronderstelt dat de kamervoorzitter inderdaad geld op zijn rekening gestort kreeg terwijl in het uur van de nood hocus-pocus alle bewijzen vernietigd werden? Onmogelijk, zegt u, maar ongetwijfeld zijn het allemaal broeders: de bazen van de betrokken             distributiemaatschappij en de CEO van de betrokken bank. Zeer zeker zullen ook alle betrokken agenten zwijgen omdat zij anders de afscheidspremie mislopen welke zij ontvangen als ze met pensioen gaan: dit zwijggeld voor filiaalhouders van banken bedraagt makkelijk een paar honderdduizend euro, zo gaan de geruchten.

Ze kunnen het niet hard maken en daarom mogen ze het ook niet hardop zeggen, maar deze kwatongen suggereren in feite dat alle schuldbewijzen – de bewijsstukken voor geldtransacties aan de kamervoorzitter – door de broeders vernietigd werden. Zodat de kamervoorzitter nu ook kan verklaren dat hij helemaal niets ontvangen heeft en meer zelfs: dat hij daar de eerste en enige eerlijke man in jaren is. Edoch, op de vraag waarom de loge dan zo'n enorme risico's neemt, kan een antwoord pas hout snijden als het aanneemt dat de politieke partij in het geding, zélf een constructie van de loge is: als zij besmet wordt, is het afgelopen met haar politieke macht.

Gesteld dat het allemaal gelopen is zoals door deze kwatongen werd verondersteld, dan betekent zulks dat de loge aan een kamervoorzitter in nauwe schoentjes een cadeau gegeven heeft die zelfs een god hem niet kon schenken: de macht om ongezien en ongestraft de leugen op de waarheid te doen zegevieren.

De betrokkene liegt dan in het volle besef dat hij liegt en tevens in het volle besef dat niemand hem op die leugen kan betrappen. Behalve hijzelf, zijn samenzweerders en God, uiteraard, maar sinds de satan Onze-Lieve-Heer meenam naar een hoge berg en Hem daar beloofde dat Hij mits een knieval alles mocht hebben wat Hij van daaruit kon overschouwen, weet iedereen dat de wereld van de duivel is. Christus immers sprak de duivel niet tegen, zoals Mattheüs getuigt: Hij herinnerde er slechts aan dat er geschreven staat dat gij de Heer uw God niet zult verzoeken. De leugenaar verzaakt aldus aan de waarheid in ruil voor geld en macht en hij doet dat omdat hij dat ook ongestraft kan doen. Of dat zou hij althans graag geloven.

De waarheid kennen is één zaak, de waarheid kunnen of willen spreken, een andere. Het kennen van de waarheid voltrekt zich in ons binnenste, in onze ziel, en omdat wij daar oog in oog staan met de waarheid, kunnen en moeten wij die daar ook kennen. Maar door de waarheid te spreken, brengt men ze ook naar buiten in de wereld, men openbaart ze, men ontsluiert ze, men brengt waarheid aan het licht, men brengt de wereld een beetje meer in overeenstemming met wat waar is, het is een beetje God-met-ons, waardoor het leven levendiger wordt, waarachtiger, minder schimmig en daardoor in feite ook een beetje onsterfelijker. Liegt men daarentegen, dan miskent men de waarheid terwijl men die nochtans kent in zijn ziel en aldus verknoeit men in feite de echtheid van zijn wereld: die wordt schimmiger, doodser en onbetrouwbaarder.

Hoe fataal de toestand is waarbij men uit onrecht munt slaat, wordt pas goed duidelijk op het ogenblik dat de duivel de ziel van de zondaar ook effectief komt halen en dat gebeurt helemaal niet zoals bij Faustus aan de drempel van onze fysieke dood: het gebeurt van zodra wij liegen en het wordt bestraft met de dood van de ziel van zodra wij tot de vaststelling komen dat wij niet meer in staat zijn om de waarheid te spreken.

In het veronderstelde geval van een kamervoorzitter die zich dankzij wereldse samenzweerders denkt te kunnen veroorloven om ongestraft boven de waarheid te gaan staan, zal het vroeg of laat ook gebeuren dat de samenzweerders op een welbepaald ogenblik om een wederdienst komen verzoeken, wat hij dan uiteraard niet meer kan weigeren. De betekenis van die wederdienst bestaat er vanzelfsprekend in dat de bevoordeelde de verloochening van de waarheid nu ook zelf bevestigt door op zijn beurt schuld op de schouders van onschuldigen te leggen. Er is immers geen buit zonder een bestolene en een dief. Het kwaad in de wereld is een feit, het wordt gesticht en de schuld is even werkelijk als het kwaad zelf. De schuld eist een schuldenaar die moet worden gestraft en alleen een valse getuigenis – een leugen die de schuld in de schoenen van onschuldigen schuift – kan de schuldigen die samenzweren, behoeden voor straf. Onze gevangenissen puilen uit van onschuldigen en zij zorgen ervoor dat de misdadigers in wiens plaats zij veroordeeld werden, geen vervolging meer hoeven te vrezen. Gelijk hebben is een zaak, gelijk krijgen een heel andere.

Toch kan de misdadiger zijn straf niet ontlopen: het onverdiende voordeel van de opportunist moet op een dag door hemzelf worden betaald met het eigenhandig uitvoeren van een kwaad, wat tot effect heeft dat de betrokkene voortaan zijn misdaad onmogelijk nog kan ontkennen. Zijn straf bestaat erin dat hij de waarheid kent terwijl hij haar niet meer kán spreken en deze vaststelling is meteen de vaststelling van het verlies van zijn ziel. De betrokkene leeft fysiek verder maar dat baat hem niet omdat zijn ziel dood is en alleen hijzelf is zich hiervan ten volle bewust. Een grotere eenzaamheid is wellicht ondenkbaar en misschien is dat wel de hel.

(J.B., 22 februari 2017)

Vergane glorie, eigenliefde en oorlog

                                                 (Tekening, vrij naar Ingres)

“Making America great again”. De straks meest gescandeerde slogan aller tijden is uiteraard het bedrog waar degenen om vragen die zich niet kunnen neerleggen bij vergane glories. Zij gelijken op oudjes die zich opdirken, niet om erbij te kunnen blijven horen maar om de jeugd naar de kroon te steken, terwijl alles aan hen de ouderdom verraadt en het groteske van hun verzuchtingen: niet dat ze oud zijn, is lachwekkend, maar wel het aperte gebrek aan de levenswijsheid die van hen toch verwacht mag worden, het onvermogen om zichzelf te zijn en te berusten in een lot dat voor allen en voor alles eender is: panta rei, alles gaat voorbij, er is een opgang en een ondergang, de tijd van toen keert nimmer weder, niets herhaalt zich, alles vergaat, sic transit gloria mundi. De Duitse filosoof Arthur Schopenhauer spotte niet geheel onterecht met de hardnekkigheid waarmee wij in onze oude dag nog datgene nastreven waarvan wij zelfs in onze jeugd niet konden dromen.

Een gebrek aan realiteitszin heet ook wel waanzin en het is inderdaad de waanzin die zich manifesteert wanneer bij staatslieden de intelligentie blijkt te ontbreken om zich aan te passen aan nieuwe situaties, aan een nieuwe wereld, een wereld waarin plotseling andere regels zijn gaan gelden dan deze die men ooit zelf uitvond en oplegde aan anderen – anderen die men met de eigen wetten kon overheersen, verdrukken en uitmelken.

Uiteraard is niet alleen een gebrek aan intelligentie in het geding want naast de verarmde geestkracht die een natie in het onvermogen plaatst om te erkennen dat ze zichzelf heeft overleefd, is er ook nog de futloosheid, de stuurloosheid en het volslagen gebrek aan visie, omdat het oude nu helemaal niet meer van tel is. Er zijn immers nieuwe krachten opgedoken, ze hebben de oude machten aangevallen in de rug, precies zoals zijzelf dat ooit deden met wie ze aan zich onderworpen in lang vervlogen oorlogen, alsof het van hen was dat ze het leerden. Het nieuwe paradigma kan door de vertegenwoordigers van de oude wetten niet langer worden begrepen, de vaardigheden ontbreken, de oude garde is te bekrompen voor de nieuwgeboren geest, de vingers te stram om de jonge muziek te kunnen vertolken: het gebrek aan geestkracht kadert in een algehele krachteloosheid.

Het Heilig Roomse Rijk van de Duitse Natie heeft 844 jaar stand gehouden – van 962 tot 1806; het Duitse Keizerrijk of het Tweede Rijk van 1871 tot 1918 – amper 47 jaar; het Derde Rijk of Nazi-Duitsland van 1933 tot 1945 – 12 jaar: de nostalgie naar de vergane glorie van het Eerste Rijk mondde uit in een van de grootste slachtingen aller tijden. Maar vooraleer dit geschiedde, moordde Hitler in 1934 in de zogenaamde Röhm-Putsch of de Nacht der langen Messer zijn tegenstanders binnen zijn eigen regering uit, zijnde de top van de Sturmabteilung. Men zegt dat hij hen niet kon vergeven dat zij hem het rijkskanselierschap niet gunden – Adolf Hitler was een narcist in hart en nieren, net zoals Donald Trump.

Donald Trump mag dan al een narcist zijn – hij blijkt daarmee representatief voor de rest van de bevolking. Volgens recent onderzoek immers is in het huidige tijdperk sprake van een epidemie van het narcisme. Geld, succes, roem en uiterlijk vertoon hebben de plaats ingenomen van alle andere waarden; we hebben het ware, het goede en het schone ingeruild voor de nep. Narcisme kan onschuldig lijken, maar het is een door de geschiedenis herhaaldelijk gestaafd en een bekend gegeven in de psychiatrie dat narcisme de voorbode is van agressie.

(J.B., 20 februari 2017)

Sinds geruime tijd groeit inzake het maatschappelijke functioneren het inzicht dat een inclusieve samenleving de voorkeur verdient boven het validisme van weleer dat mensen op grond van hun handicaps verdrukt. Abnormalen werden uit de maatschappij geweerd, opgesloten, behandeld of tot onmogelijke aanpassingen gedwongen totdat het inzicht rijpte dat er geen objectieve normen bestaan, dat de natuur diversifieert, dat verscheidenheid een rijkdom is en dat een maatschappij zich moet aanpassen aan de natuur van haar burgers in plaats van andersom. Inclusie is erkenning van mensen ongeacht de individuele verschillen: niet de zieken, de werklozen of de vreemdelingen worden geweerd, het zijn de ziekten die aangepakt worden, de werkgelegenheid en de xenofobie.

Ten tijde van nazi-Duitsland maar ook voordien hingen vele onnadenkenden het geloof aan dat het de maatschappij was die gezond moest zijn en dat het middel bij uitstek daartoe bestond in het verwijderen van de zieke cellen – in casu mensen. “Is het geen schande”, zo declameerde de Führer, “dat jonge en gezonde mensen moeten sneuvelen aan het front om de oude en zieke thuisblijvers te redden?” Een perverse logica die er echter in ging als zoete koek, vooral daar waar men een beroep deed op de hebberigheid van de massa, zoals via grote propaganda-affiches voor euthanasie met daarop de afbeelding van een zieke geflankeerd door een dokter en de tekst: “60.000 Reichsmark kost deze zieke jaarlijks aan de staat; en dat is nota bene úw geld, volksgenoten!” Daarop werden prompt zes miljoen 'zieke cellen' in gaskamers vernietigd.

De misvatting is het zoveelste voorbeeld van een middel-doelomkering waaraan ook het huidige tijdperk zich in toenemende mate schuldig maakt – met rampzalige gevolgen: de economie wordt centraal gesteld, de mens staat in functie van de economie in plaats van andersom, de job is het meest begeerde artikel op de markt geworden en pas afgestudeerden worden aangespoord om zichzelf te verkopen want werkkrachten zijn niet langer mensen doch dingen zoals alle andere marktartikelen: zij worden geproduceerd, klaargestoomd, gekocht en verkocht, gehuurd en verhuurd, verzekerd, gerepareerd, herschoold en afgedankt. De creatie van zoveel mogelijk werk – jobs – staat centraal omdat het doel voortaan een economie is die draait met maximale intensiteit. Vandaar worden arbeidskrachten het liefst zo snel mogelijk opgebruikt of versleten, precies zoals alle andere producten die immers ook wegwerpartikelen zijn: hoe meer er weggeworpen wordt, des te meer er geproduceerd kan worden – ziedaar de nieuwe logica.

Dat dit principe regelrecht in strijd is met het wezen zelf van de economie – die immers streeft naar een maximale opbrengst met een minimum aan middelen – wordt gewoon genegeerd en moet ook worden genegeerd, wil men het middel tot doel verheffen. Maar aan deze innerlijke tegenspraak moet en zal de economie – en mét de economie ook de ganse maatschappij en de mens – ten gronde gaan. De mens is immers niet langer het doel van de maatschappij, hij is een middel en het eigenlijke doel wordt verborgen gehouden. De voorgehouden doelen zijn de staat, de economie, de wetenschap, de kunst en dergelijke abstracte zaken meer die in wezen slechts middelen kunnen zijn. Zij verkappen echter het eigenlijke doel dat bestaat in de (onmogelijke) bevrediging van de zuchten en de verslavingen van een op de maatschappij parasiterende en volstrekt gewetenloze 'elite'. Het eigenlijke doel is aldus het vullen van een bodemloze put, wat zich manifesteert in hopeloosheid, depressie, repressie, tegendoelmatigheid, heteronomie, onrecht, ziekte en waanzin.

De hedendaagse samenlevingen zijn vergeten dat zij in wezen kinderen zijn van het christendom, dat immers de mens centraal stelt en dat het universaliteitsbeginsel huldigt in de vorm van de intermenselijke gelijkheid, uitgedrukt in de zin dat alle mensen kinderen zijn van één en dezelfde god. Het gelijkheidsbeginsel werd dermate vanzelfsprekend dat men vergat hoe onvanzelfsprekend het in feite is eenmaal men het geloof terzijde schuift en men zich richt naar wat de natuur voorschrijft. Reeds met Nietzsche werd duidelijk hoe broos de waarden van gelijkwaardigheid en naastenliefde wel zijn en na de val van het Derde Rijk kon de wereld aanschouwen hoe makkelijk en hoe snel men zich overgeeft aan een heel andere, onmenselijke en afschuwelijke logica. Nu de 'laatste getuigen' van de Shoah ons verlaten hebben, wordt het steeds moeilijker om aan te tonen dat er geen heil is in maatschappijvormen welke het validisme prijzen en reeds vandaag dreigen nieuwe vormen van de holocaust, de muur, de uitsluiting, het racisme en de waanzin.

(J.B., 19 februari 2017)

Vernichtungslagern 2017

Wie heeft nooit ervaren, bij een terugkeer na jaren naar een plaats uit zijn kindertijd, dat de gebouwen daar gekrompen lijken? De bedrieglijke indruk ontstaat uiteraard door een veranderd referentiepunt: je bent gegroeid. Je bent een reus in Madurodam maar een kathedraal verplettert je. Bedreigde dieren wapenen zich door zichzelf op te blazen of groter te maken dan ze in feite zijn en een staat doet hetzelfde: op het randje van het faillissement gedraagt hij zich zoals een gokker en maakt nog meer schulden.

De bouw van de Sint-Martinuskerk te Aalst, gestart in 1480, moest gestopt worden in 1660, toen amper een klein deel voltooid was: wat de hoogste kathedraaltoren van het land moest worden, bleef een tekening op papier. Een enorme vertraging liep ook de mastodont op met de bijnaam Basiliek van Koekelberg (1905-1970). En middenin de hedendaagse armoede krijgen wij eenzelfde fenomeen: de financietoren (1982) liep vertraging op door een gebrek aan middelen, het Brugse concertgebouw (2002), het Antwerpse gerechtsgebouw (2006) en het Gentse gerechtsgebouw (2007) kostten respectievelijk 500, 280 en 155 miljoen euro en ze doen denken aan de waanzin van despoten.

Megalomanen veroorzaken met hun imposante gebouwen het stendhalsyndroom: het aanzicht volstaat om de toeschouwer te vermorzelen. Dat is onverminderd het geval met het Gentse Virginie Lovelinggebouw (2014) dat alvast qua hoogte de middeleeuwse kathedralen naar de kroon steekt. Precies 101 jaar geleden, op 31 juli 1916, schreef deze dichteres, terug van een uitstapje op het platteland, bij haar aankomst in het bezette Gent:

Hoor die trommelslagen, die sterke passen van rekruten op den terugtocht van het oefeningsplein. Volop staan we in den krijg en op een vuurberg, die ten allen stond uitbarsten kan. (1)

Soldaten alom, de dreiging van een bom: het kon vandaag geschreven zijn. Ook in het gedicht Begoocheling heeft zij het over de onzekerheid: onze dromen kunnen in één klap worden onttoverd. (2)

De Lovelingtoren geeft onderdak aan onder meer de kantoren van de VDAB, waar arbeidsbemiddelaars onder druk van de huidige ultrarechtse regering de werkloosheidscijfers moeten opkrikken en zij doen dat zoals Adolf Hitler het hen voordeed, namelijk niet door de kwaal te bestrijden maar door de slachtoffers van de kwaal op te ruimen: niet de werkloosheid wordt aangepakt maar de werklozen. Het is zoals een ziekte bestrijden, niet door de ziekte uit te roeien maar de zieken.

De werkzoekende die in de toren uitgenodigd wordt, dient via een elegant wandelpad op te stijgen naar wat eruit ziet als een waar stadsparadijs, maar niet zelden keert hij van een kwalijke reis terug. In de toren immers proberen speciaal opgeleide ambtenaren hem te beroven van wat hem toelaat mens te zijn — zijn inkomen — en zij doen dat sluw door van hem een mea culpa af te dwingen: de bekentenis dat hij door eigen schuld de staat ten laste is — precies zoals een crimineel. Alsof niet de regering doch hijzelf verantwoordelijk was voor de werkgelegenheid. Bij zijn terugkeer nederwaarts via datzelfde wandelpad, dringt gestaag het besef tot hem door dat hij gereduceerd werd tot een uitwerpsel van de staat: zijn vernietiging als mens is nu een feit.

Boven de ingang van de toren hoort het opschrift uit Dante's Hel te hangen: “Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt!” want de naar de dichteres genoemde toren is niets minder dan een vernietigingskamp. Een heruitgave van het Vernichtungslager, dat een speciaal concentratiekamp was, bedoeld om zoveel mogelijk mensen te vermoorden, ook 'dodenkamp' genoemd. Het mag tevens duidelijk zijn dat de megalomane mastodonten worden gefinancierd met de levensmiddelen van wie daarheen worden gedeporteerd en zo zijn deze kankerachtige constructies, eigen aan de eindtijd van een beschaving, op de koop toe zelfbedruipend.

(Jan Bauwens, 10 februari 2017)

Verwijzingen:

(1) Virginie Loveling, In oorlogsnood.

(2) Virginie Loveling, Begoocheling, gedicht. Ziehier enkele strofen:

(...)

Wonderzoete tooverdroomen,

Waar de geest zich in verdwaalt;

Droomen, die de toekomst maalt,

En onzek're levensdagen

Met den glans des heils bestraalt!

(…)

- Och, indien het waar zou wezen

Dat onttoovring komen moet

En het heil verdwijnen doet;

Zoo de waarheid kan bedroeven,

Toch de droom is wonderzoet!

Het kwaad in de nieuwe media:

van suggestie, over bevel, tot verkrachting

Teneinde vanwege enkelingen het gewenste gedrag te verkrijgen, oefent een groep druk op hen uit — de zogenaamde groepsdruk of sociale druk. Dat gebeurt via door sancties bekrachtigde wetten maar ook door het onderwijzen of propageren van welbepaalde normen. Wetten verplichten en verbieden op straffe van sancties en zo kan men niet door een rood licht rijden zonder op de bon te gaan maar normen moeten worden nageleefd vanwege groepsdruk en zij worden ook niet door een rechter bestraft maar door de groep zelf waarin zij gelden.

Daarbij kunnen wetten en normen elkaar ook tegenspreken en zo bijvoorbeeld kan roken in openbare ruimten wettelijk verboden zijn en bestraft worden met een geldboete doch tegelijk een must zijn bij jongeren in een bepaald stadskwartier. Inzake dit laatste verschijnsel dient opgemerkt te worden dat groepsdruk vaak sterker is dan de druk die wetten uitoefenen, enerzijds omdat groepsgedrag vaak beter controleerbaar is maar anderzijds ook omdat wettelijke straffen dikwijls als veel minder erg ervaren worden dan groepssancties welke immers neerkomen op uitsluiting of verbanning, gaande van demonisering, pesterijen en spot tot karaktermoord en openbare lynchpartijen.

Nu hebben in de hedendaagse gedigitaliseerde wereld het merendeel der burgers stilaan een dubbelleven dat zich, zoals bekend, enerzijds uiteraard nog steeds afspeelt in het ruimtelijk, fysiek en biologisch gedefinieerde biotoop maar nu, anderzijds, ook in de virtuele en derhalve even bedrieglijke als begoochelende wereld van het internet. In een ziekelijke hang naar simplificatie en nog andere verwerpelijke attitudes gekenmerkt door de verleiding van een irrationeel wensdenken, stellen velen middels exuberante investeringen van tijd en energie hun fysieke, authentieke bestaan bijna helemaal ten dienste van het imago dat zij verwerven en ook trachten te beschermen op het net.

Dat ook deze verleidingen en neigingen worden uitgebuit door gehaaide commerçanten, mag niemand meer verwonderen maar de onvoorstelbaar drastische mate waarin dat steeds vaker gebeurt, roept grote vragen op, niet alleen inzake de veiligheid van onze persoonlijke bezittingen maar meer nog inzake de plotseling zeer sterk toegenomen dreiging tot volstrekt zelfverlies, tot voor kort vrijwel enkel bekend binnen het wereldje van de georganiseerde zware misdaad.

In de handen van criminelen is het internet een instrument dat hen in de verwerpelijke mogelijkheid stelt om het fysieke gedrag van steeds meer mensen te gaan manipuleren via de virtuele maskers waarvoor mensen zich zozeer blijken uit te sloven. De uitbating van een aanvankelijk onschuldige en gezonde geldingsdrang van enkelingen die zich ingevolge overbevolking en niets ontziende concurrentie in toenemende mate door de massa en de heersende machten versmacht weten, geschiedt zoals welbekend door de politiek van de regie en de distributie van deze nieuwe technologieën, van computerhardware en software tot internetdistributie en aanverwanten. Maar naast de legale uit-bating vindt ook een toenemende uit-buiting plaats, balancerend op het randje van het legale of zelfs gedijend in de volstrekte illegaliteit. Zo worden louter technische bedreigingen — internetvirussen — gecreëerd om vervolgens verholpen te worden middels dure antivirussoftware of door interventies van specifiek technologisch geschoold personeel. Maar daarnaast nemen ook de psychologische bedreigingen en manipulaties een steeds omvangrijker plaats in en zij richten zich niet langer op de materiële instrumenten of op de software: zij proberen greep te krijgen op de bedienaars van deze apparaten, op hun klieren, op hun zenuwen en op hun hele psyche.

Zoals de schuilnaam de plaats inneemt van de echte naam en zoals de zogenaamde 'avatar' het portret vervangt, zo neemt het virtuele bestaan gestaag de plaats in van het werkelijke leven, welhaast zoals de zwarte schimmel genaamd 'moederkoren' de vorm aanneemt van het graantje waarvan het ook de plaats inneemt. Maar het masker dat men van zichzelf op het internet boetseert, is onderhevig aan complexe wetten die slechts in zeer beperkte mate beheerst worden door de internetgebruikers terwijl de mis-bruikers daar momenteel de slag van hun leven slaan. Waar kledij en mode nog materieel van aard en aldus door hun fysieke kopers relatief beheersbaar waren, zijn internettrends hoe langer hoe minder aan de stof gebonden: zij slanken af tot louter imperatieven zoals op ons afgevuurd door reclame, media, onderwijs en allerlei volkshelden of voorbeelden en vedetten. Het taalgebruik wijkt schaamteloos af van de algemene regels en verkeert in een jargon, een Bargoens, een dialect of een geheimtaal. Met de vervanging van de suggestie door de imperatief, verdwijnen ook het esthetische en het rationele welke immers niet verdragen worden door het despotisme dat geheel wars van het schone, het ware en het goede, bevelen uitschreeuwt en het is volgen of achtervolgd worden, zich affiliëren of uitgerangeerd worden, zichzelf onderdompelen in de massa of door de massa vertrappeld worden.

Suggesties werden stelselmatig vervangen door bevelen en in een nieuwe fase die zich nu doorzet, worden de bevelen nog agressiever: zij nemen de gedaante aan van regelrechte verwijten, welke gesofisticeerde vormen van verkrachting zijn. Het herbenoemen, herdefiniëren, demoniseren, bespotten, taxeren, psychiatriseren, of commercialiseren van de menselijke slachtoffers, betekent hun inbedding in een nieuwe, artificiële groep welke aanhoudend druk uitoefent tot aanpassing van wie aldus 'verkracht' worden. De frustratie die ontstaat door de discrepantie tussen de persoon die iemand werkelijk is en diegene voor wie hij gehouden wordt door de groep die hem in zijn greep houdt, kan danig tiranniserend werken dat zij onhoudbaar wordt zodat het slachtoffer van de manipulatiepoging bezwijkt voor de verleiding om de gecreëerde spanning op te heffen door toe te geven aan de neiging om zich te schikken naar het model dat de groep hem middels de verwijten (benoeming, demonisering, bespotting...) voorschotelt. Immers, alleen door zich te schikken naar de wensen van de groep, kan de frustratie welke ontstaan is door de kloof tussen, enerzijds, wie iemand werkelijk is en, anderzijds, wie iemand hoort te zijn, opgeheven worden. Bezwijken voor de verwijten is erin toestemmen en zich identificeren met het door de groep opgedrongen model en slechts op die manier verdwijnt het leed van een frustratie die immers onmenselijk zwaar kan worden.

Als geen weerwerk wordt geboden tegen de nieuwe vormen van criminaliteit die zich nu in een steeds versnellend tempo manifesteren, dreigen de rampzalige bijwerkingen van het internet, de voordelen geheel te verdringen, met door nog niemand in kaart gebrachte gevolgen. Precies zoals ten tijde van de eerste gevallen van aftapping van elektrische stroom van het net door burgers, het begrip 'diefstal' opnieuw diende gedefinieerd te worden, dringt zich nu met spoed de noodzaak op om een en ander in wetteksten te gieten inzake een ethisch verantwoorde omgang met de allernieuwste media. En aangezien die media een internationaal fenomeen zijn, kan het misbruik ter zake enkel efficiënt bestreden worden door wetgevingen die de goedkeuring van de ganse wereldgemeenschap wegdragen. De verbrokkeling van de grotere gehelen welke zich in de jongste decennia gevormd hebben in de recente terugval naar het nationalisme, zou een mogelijke remediëring van de nieuwsoortige misdaad zeer bemoeilijken.

(Jan Bauwens, 7 februari 2017)

Kali

Het reduceren van de mogelijke samenlevingsvormen tot twee modellen, respectievelijk het samenwerkingsmodel en het concurrentiemodel, is een simplistische benadering van de maatschappelijke werkelijkheid omdat de beide elementen steeds aanwezig kunnen en moeten zijn in een juiste samenhang, zoals dat bij uitstek het geval is in de sport. Concurrentie is met andere woorden voordelig voor de samenwerking zolang zij wordt opgevat als een sport of als een spel; waar zij echter overgaat in ernst wordt zij vernietigend voor de samenwerking. Het concurreren ten koste van de samenwerking heeft zijn oorzaak in feite in een schromelijk tekort aan inzicht, in een ronduit ziekelijke kortzichtigheid van de betrokkenen.

Een gelijkaardige kortzichtigheid maakt onze economie inconsistent, die dan ten onder gaat aan een innerlijke tegenspraak. Economie betekent het nastreven van maximaal nut, wat wil zeggen: het grootst mogelijke voordeel mits zo gering mogelijk inspanningen of kosten. Edoch, een economie die bezeten is van het creëren van jobs – het creëren van werk – creëert wat ze in wezen wil bestrijden. De zotheid van de werkcreatie zit ook ingebakken in de neiging om niet duurzame producten voort te brengen, zaken die zo rap mogelijk verslijten: niet de economie vaart wel bij die gang van zaken, maar wel bepaalde particulieren, die immers al datgene wat bedoeld is als economie, aanwenden als een instrument voor hun persoonlijke verrijking.

Deze aberraties zijn maatschappelijk suïcidaal. Jammer genoeg steken ze in de jongste jaren alsmaar vaker de kop op met als schrijnende climax de machtsgreep van een blinde bende in de V.S. en in steeds meer Europese staten. In de taal van het oude Indië zou men zeggen dat in deze tijden de godin Kali aan zet is.

(J.B., 31 januari 2017)

Het Vrijheidsbeeld in de schaduw van Trump

De belangrijkste vernieuwing die het christendom in de wereld bracht, is deze van de universaliteit: de gelijkheid van alle mensen, uitgedrukt in de zin dat alle mensen kinderen zijn van één en dezelfde god. Hiermee overstijgt de mensheid in één klap het nationalisme dat immers alleen de leden van het eigen volk als (te verdedigen) broeders en zusters beschouwt. In zekere zin deint het christendom dan verder uit naar onder meer het humanisme en het internationalisme, waarover onmiddellijk een woordje meer.

Het nationalisme is niet alleen een aanleiding bij uitstek tot oorlog waarbij het sterkere land het zwakkere poogt te verslinden, het staat ook de humaniteit in de weg en het fundament voor de verdediging van de rechten van de mens. Het is immers pas vanuit een universalistische visie dat men daadwerkelijk kan pogen om in te grijpen wanneer in andere landen bijvoorbeeld kinderen worden uitgebuit, slavernij wordt in stand gehouden of vrouwen worden verminkt. Wie zich daarentegen terugplooien op de eigen natie — economisch maar ook politiek en moreel — zullen geneigd zijn om te oordelen dat andere naties maar zelf moeten beslissen hoe zij de mensenrechten opvatten en zij zullen niet opkomen voor de rechten van de burgers van andere naties, ook al worden daar mensen massaal vermoord, laat staan dat zij zouden opkomen voor de 'rechtenlozen' of de mensen zonder papieren.

Het nationalisme is een verlengstuk van het individuele recht van de sterkste, dat men overigens ook in de dierenwereld kan ontwaren in het groepsinstinct en gedeeltelijk ook inzake het soortbehoud. In die zin kan men het internationalisme overigens veeleer beschouwen als een emanatie van het soortbehoud dan als iets typisch menselijks terwijl het christendom niet het behoud van de soort op het oog heeft maar het recht van elke mens — die uiteraard de mensheid nodig heeft om een persoon te kunnen zijn.

Wanneer de nieuwe president van de Verenigde Staten van Amerika aan de wereld verklaart dat hij wil dat het land dat hij op grond van een meerderheidsbeslissing van het volk vertegenwoordigt, zich voortaan niet meer zal inlaten met wat er in andere landen gebeurt, terwijl hij welhaast in één en dezelfde adem belooft dat hij de huidige terreurorganisaties zal uitroeien, spreekt hij zichzelf uiteraard aardig tegen. Tenzij hij het terrorisme enkel viseert vanuit het oogpunt van het nadeel dat dit kan berokkenen aan de eigen natie. Edoch, waar het een niet door landsgrenzen gebonden terreur betreft, zal vroeg of laat — en eerder vroeg dan laat — gaan blijken dat een internationale terreur zeker niet kan gestopt worden door één (zich van de rest van de wereld isolerende) natie: een wereldwijde terreur moet met een internationale coalitie bestreden worden, wil deze strijd ook maar enige kans op slagen hebben.

Wat betreft nu de binnenlandse aangelegenheden, wil de nieuwe president het land beschermen tegen immigranten en wel door het bouwen van hoge muren. Een zich bijzonder tromperende visie is dat en zij zou ook bijzonder lachwekkend zijn indien zij niet zo rampzalig was, want de huidige Verenigde Staten bestaan uitsluitend uit immigranten: de oorspronkelijke bevolking — de zogenaamde Indianen — werden enkele eeuwen geleden immers uitgemoord door de kolonisatoren en het restant van deze autochtone volkeren werd ondergebracht in reservaten alwaar men hen nog steeds kan gaan bezichtigen. Voor de geschiedenis hiervan, zie ons artikel De Verenigde Staten van Amerika. Een beknopte historiek.

Weg dus met dat Vrijheidsbeeld, dat naast de vrijheid ook de verwelkoming symboliseert van terugkerende landgenoten, van gasten en van immigranten.

(Jan Bauwens, 21 januari 2017)

Democratie, een paradox

Een volk dat vrijheid en gelijkheid hoog in het vaandel voert, vindt de democratie of de volksheerschappij ongetwijfeld de ideale bestuursvorm maar vandaag rijst steeds vaker de vraag of de democratie haar beste tijd niet heeft gehad. De kwestie is niet of de democratie al dan niet wenselijk is — dat ze dat is, lijdt weinig twijfel — de vraag luidt of zij in deze tijd niet a priori gecorrumpeerd wordt.

Politieke partijen en hun executeurs zijn immers in hetzelfde bedje ziek als alle andere koopwaar: als het er om doen is zichzelf aan te prijzen, zetten zij er hun beste beentje voor — zij beloven de hemel op aarde — maar uiteindelijk koopt men een kat in een zak.

Het actuele probleem is niet anders inzake politiek dan inzake alle andere producten en diensten: de prijs-kwaliteitverhouding deugt niet omdat alles moet wijken voor het winstbejag dat steunt op het principe van zoveel mogelijk krijgen en daar zo weinig mogelijk voor teruggeven. Politici willen geld, aanzien en macht maar missen steeds vaker de vereiste bekwaamheden, precies zoals al onze andere spullen die wel duur genoeg zijn maar helaas niet deugen.

De diagnose is simpel en de oplossing evenzeer: spullen horen eerst getest te worden en navenant geprijsd en als zij niet deugen, mogen zij de markt niet in. Zoals ieder ander zouden ook politici zich moeten scholen voor de job en zou hun lot verbonden moeten worden met de resultaten van hun werk of van hun werkeloos toezien.

En hier rijst uiteraard een jammerlijke paradox in de vraag of het volk wel bekwaam is om zichzelf te besturen: dat de mensen macht willen over zichzelf, klinkt vanzelfsprekend maar voor de uitoefening daarvan zijn afgevaardigden nodig, specialisten in wie men zijn vertrouwen moet kunnen stellen. En wie gaat heersen in naam van het volk, heerst onvermijdelijk reeds over het volk: hij onderscheidt zich van zijn onderdanen — en daar gaat onze autonomie!

Op de keper beschouwd is ware democratie, zelfbeheersing maar een volk dat deze kunst machtig is — een beschaafd volk dus — heeft helemaal geen politiek meer nodig.

(J.B., 18 januari 2017)

“De buit rechtvaardigt de diefstal”

— over een nieuwe (fascistische) leuze —

Nadat in de Tweede Wereldoorlog zes miljoen mensen in concentratiekampen omkwamen, werden op 15 april 1945 de bewoners van Weimar door de geallieerden verplicht om daar in de buurt het pas bevrijde concentratiekamp van Buchenwald te bezoeken. Toen zij de gruwel aanschouwden, herhaalden ze alsmaar de historische woorden: “Wir haben es nicht gewuszt” — “We wisten het niet”. Uit later onderzoek van de joodse vorser David Bankier bleek echter dat deze volkerenmoord een publiek geheim was want het Duitse volk had er al dan niet bewust aan meegewerkt en zou onwetendheid hebben geveinsd om aldus de schijn van zijn onschuld staande te kunnen houden. De joodse filosofe Hannah Arendt spreekt in dit verband over de “banaliteit van het kwaad”: evenmin als Adolf Eichmann die de deportaties, de moordmethode en de hele genocide organiseerde, stond het Duitse volk stil bij de immoraliteit van wat men deed (*): een bevel was nu eenmaal een bevel. (**) Stanley Millgram toonde in 1963 proefondervindelijk aan dat ruim twee derden van de mensen probleemloos in staat is tot foltering en zelfs moord als de slachtoffers geen verweer hebben. (***)

Onverschilligheid ten aanzien van weerloze slachtoffers wordt door auteur en Nobelprijswinnaar Elie Wiesel, die Auschwitz overleefde, beschouwd als nog erger dan de genocide zelf. (****) En onverschilligheid jegens het leed van weerlozen is helaas ook vandaag schering en inslag. Die onverschilligheid komt op een bijzonder cynische manier aan het licht waar zij zich godbetert ook nog poogt te rechtvaardigen middels het voorwenden van allerlei (bij uitstek economische) voordelen welke de immoraliteit vergezellen, alsof de buit ooit de diefstal kon rechtvaardigen.

Bekend in dat verband is de affiche ten tijde van de heerschappij van de nazi-ideologie waarop een door een medicus geflankeerde zieke afgebeeld wordt samen met de ophitsende tekst:

“60.000 Reichsmark, zoveel kost deze zieke aan het volk.

En dat is úw geld, medeburgers!”

Diezelfde immoraliteit sluipt vandaag onze wereld verkapt maar gestaag op allerlei manieren opnieuw naar binnen.

Zo dreigt het huidige regime aan werkzoekenden de ultieme bestaansmiddelen te ontnemen van zodra zij ethische bezwaren laten prevaleren op het verkrijgen of op het behoud van een job. Een door een arbeidsbemiddelaar op het matje geroepen leraar moet zich verantwoorden voor het feit dat zijn protest tegen een immorele gang van zaken in het onderwijs hem kennelijk zijn job kost, alsof de plicht tot het aanvaarden van een job, het toebrengen van schade aan derden kon legitimeren — inderdaad: alsof de buit de diefstal kon rechtvaardigen. De godsdienstleraar die de holebi discriminatie in de leerstof van zijn vak niet pikt, verliest derhalve niet alleen zijn job maar zet tevens zijn werkloosheidsvergoeding op de helling. Hetzelfde lot deelt de leraar die zich verzet tegen de aanmaning vanwege de schooldirectie om het de leerlingen zo makkelijk mogelijk te maken “omdat elke leerling anderhalf lesuur waard is” en dus met het oog op het veilig stellen van de jobs van het lerarenkorps, ook als dat moet gaan ten koste van het onderwijs als zodanig: de leerlingen zijn er voor de leraars in plaats van andersom — je reinste middel-doelomkering.

Een regime dat het protest tegen dergelijke perversies op zo'n laffe manier in de kiem smoort, handhaaft dwang en is volstrekt respectloos — de benaming voor zo'n regime is fascisme.

(J.B., 7 januari 2017)

Verwijzingen:

(*) “Vader, vergeef het hen want ze weten niet wat ze doen”.

(**) “Befehl ist Befehl”.

(***) https://nl.wikipedia.org/wiki/Experiment_van_Milgram

(****) “The opposite of love is not hate, it's indifference” — “Indifference is the epitome of evil”. — “We must take sides. Neutrality helps the oppressor, never the victim. Silence encourages the tormentor, never the tormented”.

https://www.brainyquote.com/quotes/authors/e/elie_wiesel.html

https://nl.wikipedia.org/wiki/Holocaust

https://nl.wikipedia.org/wiki/Wir_haben_es_nicht_gewu%C3%9Ft

https://nl.wikipedia.org/wiki/David_Bankier

https://nl.wikipedia.org/wiki/Elie_Wiesel

De trias politica of de dictatuur

In een reactie tegen de onbeperkte macht van de vorsten, formuleerde de Franse Verlichtingsfilosoof Montesquieu (1689-1755) het principe van de scheiding der machten: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht moeten elkaar bewaken om een afglijding naar de dictatuur onmogelijk te maken en het principe drong door na de Franse revolutie van 1789.

Volgens Montesquieu nam het despotisme toe — niet door de macht van de adel, zoals men geneigd kon zijn te denken, maar net andersom ingevolge haar tanende macht: de adel beschermt namelijk het volk door de handhaving van edele principes maar onder de toenemende invloed van de handelaren, verdwenen die principes en moest alles wijken voor de macht van het geld. In zijn Perzische brieven (— een satire uit 1721 op de Franse staat via de commentaren van twee Perzen op bezoek in Europa — NB: de Perzen woonden samen met nog andere volkeren zoals de Meden voornamelijk in het huidige Iran) noemt Montesquieu de monarchie wegens haar absolutistisch karakter een 'fataal wapen'. In Over de geest van de wetten (De l'Esprit des Lois) uit 1774 werkt hij dit uit en keert hij zich tegen slavernij en tirannie.

Het huidige tijdperk vertoont een opvallende gelijkenis met dat van de absolute vorsten van Versailles, waarvan de zonnekoning het toonbeeld is en het doet ook denken aan het despotisme van de waanzinnige keizer Nero. In de beide historische gevallen gaat het in wezen om de zelfvergoddelijking van de mens, welke paradoxaal genoeg getuigt van zijn tegendeel, met name het morele verval of de verdierlijking. Kenmerkend voor het morele verval is het totaal verdwijnen van de waarden en van alle kwaliteiten, zodat uiteindelijk alleen nog de lege kwantiteit rest, welke het best verbeeld wordt in het boven alles aanbeden geld. Het geld is god, de religie is de onverzadigbare hebzucht — een verslaving — en de mens is voortaan wat hij bezit, wat wil zeggen dat hij gereduceerd werd tot een ding en dan nog een per definitie altijd onaf ding — precies omdat hij nooit genoeg heeft. Men is wat men bezit maar dat bezit is nooit groot genoeg en zo is men altijd het tekort eigen aan de onverzadigbaarheid of de verslaving. Daarom ook valt men niet zozeer samen met wat men heeft maar veeleer met wat men zal blijven missen, namelijk 'alles', en zo is de mens die god wil zijn, uiteindelijk de zielige slaaf van een onverzadigbare grootheidswaan. Waar hier in het westen de voorgaande generaties die de oorlog hebben beleefd, nog de deugd van de tevredenheid hoog in het vaandel voerden, zweren hun kinderen en hun kleinkinderen met nog veel meer vuur bij de ontevredenheid als hoogste deugd, want men gelooft dat de kiemen van de vooruitgang liggen in de strijd om altijd meer en beter. Altijd meer en beter dan de anderen, meer bepaald, wat betekent dat de concurrentie de plaats heeft ingenomen van de samenwerking. De medemens heeft zich getransformeerd van compagnon tot tegenstrever of van vriend tot vijand en zo ook heeft nog voor het verdwijnen van de laatste getuigen de vrede opnieuw plaats gemaakt voor de oorlog.

De oorlog: Hitler is terug, de despoot, de megalomaan die de blinde heers- en hebzucht van de afgestompte massamens verbeeldt. De massamens is afgestompt, blasé, door overdadig genot ongevoelig geworden. De massamens is niet het groepsdier, dat immers nog empathisch reageert: de massamens mist elke empathie, hij is de exponent van de psychopaat. Waar in de jaren onmiddellijk na de jongste wereldoorlog de Verenigde Naties het roerend eens waren dat men aan mensen die hun land moeten ontvluchten, asiel verschuldigd is, onderdak, bescherming en hulp, gelooft de nieuwe generatie, de generatie der onwetenden, dat zij rechtmatig handelt als zij aan hen die smeken om een brood, een steen geeft. Het geloof in het principe van de liefde en in de vermenigvuldiging van de broden en de vissen, is ver zoek en heeft plaats geruimd voor de vermenigvuldiging van het geweld door het principe van de wraak. In de met vrees en haat beladen uitlatingen van door een blinde massa verkozen beleidslieden, toont zich de lelijkheid van onwetendheid, luiheid en lafheid die voor misdadigers kenmerkend is: zij beroven, verkrachten, mishandelen en vermoorden in de regel niet hun meerderen of hun gelijken doch wie zwakker zijn dan zijzelf. Alleen het recht en de rechtspraak staan hen nog in de weg, het liefst willen zij zichzelf beoordelen, zoals ook Lodewijk XIV dat deed en Nero: zij vonden van zichzelf dat zij grote dichters, kunstenaars en geleerden waren, dat zij de waarheid in pacht hadden en dat zij geen rechters nodig hadden, dat zij hun eigen rechters hoorden te zijn, precies zoals de despoten van voorheen. Naar de hel met Montesquieu, zo scanderen zij: naar de hel met de scheiding der machten, en aan ons de absolute willekeur! Naar de hel met de asielzoekers en de sukkelaars! En reeds zijn ze terug, de concentratiekampen van Adolf Hitler, de prikkeldraad, de muren, de honger, de ziekten en de massagraven. Maar hoe kan het ook anders in het tijdperk van het gouden kalf?

(Jan Bauwens, 10 december 2016)

Verwijzingen:

https://nl.wikipedia.org/wiki/Absolute_monarchie

https://nl.wikipedia.org/wiki/Montesquieu

https://nl.wikipedia.org/wiki/Trias_politica           

https://nl.wikipedia.org/wiki/Perzen

Hermaakte mensen: een gevolg van onverdraagzaamheid

Over de waanzin van de 'maakbare mens'

Stel eens dat nieuwe bouwnormen eisen dat alle gebouwen en voorwerpen dienen gemaakt te worden op maat van mensen met een gemiddelde lichaamslengte, wat hier ten lande zowat 175 cm zal zijn (*) en stel dat uitzonderingen niet geduld worden. Een probleem rijst dan voor kabouters en voor reuzen — een probleem dat op het eerste gezicht niet zo enorm lijkt (kabouters lopen met gemak onder deuropeningen van 175 cm door) maar dat bij nader toezien het leven van een aantal mensen bijzonder lastig maakt.

Want niet alleen het deurportaal vereist dat reuzen zich moeten bukken: ook de hoogte van de zolderingen, niet alleen in openbare gebouwen maar ook in de eigen woonst, moet aan die bouwnormen voldoen en een persoon met een lichaamslengte van 200 cm moet zodoende ook overal gebukt lopen. De ene leert wat door de knieën gebogen te stappen, een ander kromt zijn rug, een derde combineert die beide compensaties. Moeite hebben reuzen ook om plaats te nemen op stoelen achter tafels die alleen voor normale mensen passen of in auto's, trams, vliegtuigen en bussen.

Het is makkelijk te voorspellen: ten gevolge van die intolerante doch strenge bouwnormen zouden bepaalde mensen zodanig lijden dat ze er misschien wel zouden gaan aan denken om aan hun lichaamslengte te laten sleutelen. Langdurige en pijnlijke operaties dus en zonder garantie op succes, maar lukt het wél en is een min of meer normale lengte het gevolg, dan blijft men voortaan gespaard van de hel die het ongepast-zijn meebrengt in een wereld die abnormaliteit zo bitter hard bestraft.

Zoals elkeen die over een heel klein beetje gezond verstand beschikt, zal opmerken, had wat meer verdraagzaamheid en soepelheid inzake bouwnormen, de ellende van die pijnlijke operaties met ook nog eens de onvermijdelijke verminkingen, kunnen voorkomen. Het is de primitieve idiotie van het aloude hokjesdenken welke mensen dwingt zich in vooraf ontworpen vakjes te gaan wurmen: de vakjes zijn er niet voor de mens maar de mens is er voor de vakjes; de vakjes moeten niet passen rond de mens maar de mens moet passen in de vakjes; de vakjes zijn niet te klein voor de mens maar de mens is te groot voor de vakjes en past men niet in een vakje dan dient niet het vakje doch de mens te worden veranderd — ziedaar een gedaante van de aloude middel-doelomkering die niet alleen rampzalig is voor mens en natuur maar die zich bovendien wil voordoen als vooruitgang, bevrijding en emancipatie!

Nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen maken het vandaag mogelijk dat mannen worden omgebouwd tot vrouwen en omgekeerd. Maar dat zijzelf die willen omgebouwd worden nu vragen om (enkele van) de ooit vereiste onomkeerbare operatieve ingrepen achterwege te mogen laten, brengt een waanzin en een enorme vergissing aan het licht. Deze wens, welke nu ook wordt ingewilligd door de wetgever, (**) toont namelijk aan dat niet zozeer het fysieke man- of vrouw-zijn de oorzaak is van het persoonlijke leed van wie zich niet in het eigen lichaam thuis voelen maar wel de perceptie van hun ambivalente fysieke verschijning bij derden... in een maatschappij die van mensen eist dat ze hetzij man hetzij vrouw zijn en niets daartussen of daarvan verschillend!

Met de nieuwe wetten lijkt de categorie van de transgenders in zekere zin overigens een beetje meer naar die van de travestieten over te hellen en travestie heeft in de eerste plaats met rolmodellen te maken: het volstaat daar om van naam en van kleren te wisselen teneinde de rol te krijgen van een personage waarin men zich beter voelt.

Maakt de man de mens zoals de kleren de man maken (en zo ook de vrouw) of moet men veeleer het aloude essentialisme aanhangen en de buitenkant bestempelen als niet wezenlijk voor het zijn? De wetenschap neigt er vandaag alvast toe het eerste voor waar aan te nemen: men zegt steeds vaker dat de (uiterlijke) komedie vooraf gaat aan de innerlijkheid en dat de ziel een product is van sociale interactie. Vooral acteurs en gedragspsychologen hangen deze mening aan daar zij ondervinden dat het uitlokken van de lach, mensen opvrolijkt terwijl het uiten van jammerklachten ons bedroeft. De ziel is maakbaar, zo zeggen zij: onze literatuur, muziek en andere kunsten bepalen haar inhoud. Ook schoonheidsspecialisten en mensen uit de modewereld weten dat we ons inderdaad ook beter voelen als we er goed uitzien.

Maar uiteraard is die menig even kortzichtig als de essentialistische: het staat weliswaar vast dat tranen verdrietig maken en dat het lachen opvrolijkt, maar dit verschijnsel zegt helemaal niets over de maakbaarheid van onze ziel, het werpt slechts licht op het feit dat de uitingen van onze gevoelens in functie staan van de overdracht ervan op derden. Als we triest zijn, moeten we huilen teneinde anderen over onze specifieke gemoedstoestand te kunnen informeren op een manier die onmiddellijk hun empathie uitlokt; zij nemen onze mimiek over en voelen dan wat ook wij voelen omdat met een specifiek innerlijk gevoel ook een specifieke mimiek overeenkomt. Het gaat dus om een tweerichtingsverkeer dat door onze communicatie vereist wordt. En iets gelijkaardigs zal ook wel spelen inzake de problematiek van de genderidentiteit — wat de zaak er niet makkelijker op maakt.

Alvast staat als een paal boven water dat de nu snelle wetsaanpassingen voor geslachtsverandering niet zozeer getuigen van een toegenomen tolerantie inzake onze menselijke diversiteit of voor een toename van de menselijke autonomie ingevolge de wetenschappelijke vooruitgang. Als men bedenkt dat mensen aan zichzelf gaan sleutelen omdat de maatschappij van hen eist dat ze man of vrouw zijn en niets daartussen, dan wil zulks zeggen dat onze maatschappij intolerant is, zelfs zodanig intolerant dat zij mensen ertoe dwingt om een door de natuur gemaakt lichaam om te bouwen volgens de modellen waarvan zijzelf de architect is, zijnde de enge categorieën van man en vrouw.

Het mag worden gezegd dat met deze vormen van hoogheidswaanzin de staat steeds vaker de kerk naar de troon steekt.

(Jan Bauwens, 8 december 2016)

Verwijzingen:

(*) http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/wetenschap/1.2722559

(**) http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/binnenland/1.2838673