De
arrestatie
"Ik
schrijf zelf, ik redigeer zelf, ik censureer zelf, ik geef zelf uit,
ik verspreid zelf en ik zit er zelf een straf voor uit."
aldus
definieert de voormalige Sovjet-dissident
Vladimir Boekovski de 'Samizdat': de dissidente geschriften die
clandestien circuleerden in de voormalige USSR. (1)
In
de jaren vijftig van de vorige eeuw was een van die 'Samizdat' De
Goelag Archipel
van de Nobelprijswinnaar voor de Literatuur in 1970, Aleksandr
Solzjenitsyn (1918-2008) die in 1945 gearresteerd werd en in de
strafkampen verdween tot 1953. (2)
De Goelag
Archipel verscheen
in Parijs tussen 1973 en 1975 en is een ooggetuigeverslag over die
strafkampen waarin achttien miljoen mensen terecht kwamen zonder
enige vorm van proces omdat zij ervan verdacht werden het
Stalinistische regime (1922-1953) niet genegen te zijn en van deze
gevangenen kwamen er 2.749.163 om. (3)
Na de publicatie van enkele delen van zijn boek werd Solzjenitsyn
opnieuw gearresteerd en uitgewezen in 1974 waarna hij via
Zwitserland nog twee jaar later in Vermont (USA) belandde.
(4)
Over de hallucinante
manier waarop Sovjet-burgers welhaast volkomen willekeurig
gearresteerd werden en (vaak voorgoed) verdwenen achter de muren en
de staketsels waar men achteloos voorbij liep terwijl niemand kon
vermoeden welke hel ze verborgen, handelt het eerste hoofdstuk van
zijn meesterwerk.
Een
arrestatie of een aanhouding is het ontnemen van de bewegingsvrijheid
van een persoon door politiediensten of, in geval van heterdaad, door
burgers.
(4a)
Gearresteerd
worden onder Stalin kon het iedereen overkomen: men werd van zijn
bed gelicht of onder een of ander voorwendsel ergens heen gelokt en
prompt ingerekend; de slachtoffers vermoedden dat het een vergissing
was, maar neen: hun leven bleek op slag voorbij en zou voortaan
alleen nog maar bestaan uit dwangarbeid op een onbekende en
onbereikbare plek. (5)
Men
moet het eerste hoofdstuk over de arrestatie in De
Goelag Archipel van
Aleksandr Solzenitsyn gelezen hebben om een idee te kunnen hebben van
de verschrikkelijke realiteit achter zoveel koele historische data.
Deze literaire meesterwerken ten spijt, blijkt het echter niet te
willen doordringen tot het leeuwendeel van de huidige wereldbevolking
waarvan toch mag aangenomen worden dat zij een zeker
beschavingspeil heeft bereikt dat gelijkaardige mistoestanden van
een mogelijks nog grotere omvang in de huidige tijd schering en
inslag zijn in grote gedeelten van de wereld en dat de betrokken
tirannen door iedereen niet alleen met rust worden gelaten maar
bovendien kunnen rekenen op applaus vanwege de door hen verdrukte
massa, op eretekens vanwege politici en vorsten wereldwijd en op een
oorverdovend stilzwijgen omtrent het ten hemel schreiend onrecht
waarvan zij elk hun handelsmerk hebben gemaakt.
Zo
heeft recentelijk Xi Jinping zichzelf in maart 2018 voor het leven
benoemd tot leider van straks een kwart van de wereldbevolking
zowat anderhalf miljard Chinezen (6)
en hij werd bij die gelegenheid toegejuicht door de Amerikaanse
president Donald Trump: Hes
now president for life. President for life. And hes great (
)
And look, he was able to do that. I think its great. Maybe well
give that a shot some day.
(7)
Verheerlijkt de huidige president van het land van de voortrekkers
van de vrijheid en de vooruitgang hier de dictatuur of hebben wij hem
dan fout verstaan? Want in zijn toespraak op het 19de Nationaal
Congres van de Communistische Partij van China, gehouden in oktober
2017, liet Xi er geen twijfel over bestaan dat het hem erom te doen
is met China op het voorplan te treden in de wereldpolitiek, zich te
keren tegen de westerse democratieën en Taiwan alsook Hong-Kong
opnieuw in te lijven. (8)
De mooie beloften om de bureaucratie, de genotzucht, de verkwisting
en de corruptie te bestrijden blijken verkappingen van censuur (van
onder meer het internet) en van grootschalige vervolgingen met
folterpraktijken. (9)
Homoseksualiteit wordt er sinds kort opnieuw beschouwd als een ziekte
(10)
en in dezer steken de Verenigde Staten de communisten zelfs naar de
kroon met de 'verwezenlijkingen' van hun vicepresident Pence die het
als gouverneur van Indiana (althans voor een zekere periode) voor
elkaar kreeg om aan homofobie een wettelijk statuut te verlenen ten
koste van de mensenrechten. (11)
Ook
in Turkije een land met tachtig miljoen inwoners worden de
mensenrechten met de voeten getreden onlangs nog werden duizenden
kritische journalisten gearresteerd en kranten opgedoekt (11a)
en op de jongste gay parade in Istanboel werden de manifestanten
prompt beschoten door de politie (12)
Erdogan loopt in dezer kennelijk in het spoor van de Russische
president Poetin (13)
en van zijn collega Kadyrov van de Tsjetsjeense Russische autonome
republiek die ervan beschuldigd wordt middels folterende en moordende
doodeskaders terreur te zaaien in het ganse land. Het herinnert aan
de joodse filosofe Hannah Arendt die wreedheid koppelt aan een gebrek
aan intelligentie, als men moet vernemen dat Kadyrov de lagere school
niet afmaakte. (14)
En het Internationaal Olympisch Comité blijkt de wortels van de
Spelen wel helemaal vergeten waar het de Russische vijandige
opstelling jegens holebi's en transgenders steunt en atleten bedreigt
met bestraffing als zij het wagen om op de Russische homofobie
kritiek te hebben en de mensenrechten in casu de homorechten
te verdedigen. (15)
En dan hebben we het nog niet gehad over de opvattingen en de
praktijken in Azië, Afrika en de islamwereld.
Sinds
Hitler, Stalin en Mussolini waren er nog vele dictators waarvan men
zich deze West-Europese nog zal herinneren en, andermaal: dit
zijn slechts de droge data; alleen een literair meesterwerk zoals dat
van Solzjenitsyn kan ons hun eigenlijke betekenis onthullen. Er was
Georghiu-Dej die in 1945 de drie maanden geleden op 96-jarige
leeftijd in Zwitserland overleden koning Michaël van Roemenië tot
aftreden dwong en die er aanbleef tot 1965 gevolgd door de paranoïde
Nicolae
Ceaușescu die in 1967 aan de macht kwam en die in 1989 samen met
zijn vrouw werd vermoord (16);
Salazar in Portugal (1932-1968); de drie Griekse dictators Zoitakis,
Papadopoulos en Ghizikis van 1967 tot 1974; de wrede generaal Franco
in Spanje (1939-1975) die zich 'leider
van Spanje bij de Gratie Gods'
liet noemen (17)
en
Jaruzelski in Polen (1981-1990). (18)
In de rest van de wereld herinnert men zich vooral Papa Doc
(1957-1971) en Baby Doc (1971-1986) in Haïti ; Mao in China
(1945-1976); Pol Pot in Cambodja (1975-1979); Idi Amin in Oeganda
(1971-1979); Tito in Joegoeslavië (1953-1980); Vileda in Argentinië
(1976-1981); Marcos op de Filippijnen (1965-1986); Kádár in
Hongarije (1956-1988); Pinochet in Chili (1973-1990); Kim-Il-Sung
(1972-1994) en Kim Jong-il (1994-2011) in Noord-Korea ; Mobutu in
Zaïre (1965-1997) en in zijn spoor Laurent-Désiré Kabila
(1997-2001) en zijn zoon (2001-2018) in de republiek Congo; Soeharto
in Indonesië (1967-1998); Hafiz al-Assad (1971-2000) en zijn zoon
(2000-2018) in Syrië; Miloević
in Joegoslavië (1997-2000);
Saddam Houssein in Irak (1979-2003); Fidel Castro (1976-2008),
opgevolgd door zijn broer Raoel (2008-2018) in Cuba en dan zijn er
nog de tijdens de Noord-Afrikaanse revolutie in 2011 afgetreden
dictators Ben Ali in Tunesië (1987-2011); Moebarak in Egypte
(1981-2011) en al-Qadhafi
in Libië (1967-2011). (19)
Vandaag
zijn er nog de absolute monarchieën van Bruneï, Oman, Bahrein en
Saoedi-Arabië. Dictaturen zijn ook de presidentiële republieken van
Equatoriaal Guinea, Angola, Zimbabwe, Kameroen, Oezbekistan, Tsjaad,
Kazachstan, Eritrea, Soedan, Gambia, Wit-Rusland, Algerije, Djibouti,
Syrië, Rwanda, Congo, Azerbeidzjan, Cuba, Noord-Korea en Turkije.
(19)
Een
dictator blijkt een gestoorde persoonlijkheid: narcistisch,
grootheidswaanzinnig, paranoïde en wreed, dikwijls opgegroeid in een
gezin met een onderdrukkende vader; hij dringt zijn eigen
persoonlijke visie op aan het volk dat hij onderwerpt; hij arresteert
zijn tegenstanders massaal, wat betekent dat hij hen de
bewegingsvrijheid ontneemt in vele gevallen gaat hij over tot
(massa)moord. Leven onder een dictator is bestaan onder een
voortdurende dreiging. Omdat men gearresteerd kan worden van zodra
men zich veroorlooft om alleen nog maar te denken wat men wil, omdat
er in een dictatuur totale willekeur heerst en er derhalve geen reden
hoeft te zijn waarom iemand wordt gearresteerd, leeft iedereen er in
feite in voortdurende gevangenschap, ook al is men niet of nog niet
aangehouden. Solzjenitsyn beschrijft die realiteit ook treffend in
het verhaal over de priester Irakliej die, na acht jaar ondergedoken
geleefd te hebben bij zijn parochianen, zo opgejaagd was dat hij bij
zijn uiteindelijke arrestatie van pure blijdschap de lof zong van de
Heer. Het slachtoffer gaat zijn lot uiteindelijk beminnen omdat
dit nu eenmaal zijn eigenste lot is...
De
dictatuur is verwerpelijk omdat zij mensen verhindert mens te zijn;
zij reduceert mensen tot minder nog dan dieren tot werktuigen van
de alleenheerser. Dictators hoeven niet elke burger feitelijk te
arresteren opdat elkeen ook echt beroofd zou zijn van zijn
bewegingsvrijheid want de dreiging tot arrestatie heeft hetzelfde
effect als de arrestatie zelf ofwel overtreft zij dit effect nog;
tirannen hoeven niet iedereen te vermoorden opdat het volk helemaal
geen mensen meer zou tellen. Maar van zodra het volk kan, grijpt het
zijn kans: de potentaat in rouw die elk van zijn onderdanen kan
dwingen tot het plengen van tranen, wordt van zodra hij de kans
schoon ziet, door dezelfde onderdanen onder luid gejubel in een
ontembare feestvreugde gelyncht.
Arrestatie
of aanhouding betekent letterlijk: afremmen en tot stilstand brengen,
verhinderen om nog voort te gaan, doen stoppen en doen ophouden. Als
we de bijbel mogen geloven zijn er slechts een handvol uitzonderingen
op de regel dat het leven zelf alle mensen vroeg of laat tot
stilstand dwingt. De ouderdom en de kwalen remmen de levensloop af,
zij brengen ons letterlijk tot stilstand, tot stil zitten of tot stil
liggen en zo worden we aan ons bed gekluisterd als we al niet
abrupt uit het leven worden weggeplukt. Het leven zelf rekent ons in
en lijkt wel om verantwoording te vragen zoals de engel aan Job, na
diens klacht, om verantwoording vroeg: Op grond van welk recht
bestaat gij? Gij hebt helemaal geen recht om te bestaan, zegt gij?
Wees dan zo goed mij te volgen! en zo worden wij dan door een
poort geleid en is dat niet de arrestatie bij uitstek? Er staat
geschreven: Voorwaar,
voorwaar, Ik zeg u: Toen gij jonger waart, omgorddet gij uzelf en gij
gingt, waar gij wildet, maar wanneer gij eenmaal oud wordt, zult gij
uw handen uitstrekken en een ander zal u omgorden en u brengen, waar
gij niet wilt.
(Johannes 21, 18) (20)
(J.B.,
13 maart 2018)
Verwijzingen:
(1)
Vladimir
Boekovski, En de
wind keert terug,
autobiografische roman, New York, Хроника, 1978: 126. Vladimir
Boekovski (°1942) [niet te verwarren met Charles Bukovski ook
een dichter] schreef over de dwangbehandelingen in psychiatrische
klinieken die dienst deden als speciale gevangenissen in de USSR.
Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Vladimir_Boekovski
;
https://nl.wikipedia.org/wiki/Samizdat
;
(2)
Aleksandr
Solzjenitsyn zat gevangen in de goelag van 1945 tot 1953 (onder
Stalin). Hij schreef De
Goelag Archipel tussen
1958 en 1968. Zie ook: (4). Zie:
https://nl.wikipedia.org/wiki/De_Goelag_Archipel
(3)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Goelag#Aantal_slachtoffers
(4)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Aleksandr_Solzjenitsyn
(4a)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Aanhouding
(5)
Voor de Engelstalige tekst "The Gulag Archpelago" (in 3
volumes), zie:
https://archive.org/stream/TheGulagArchipelago-Threevolumes/The-Gulag-Archipelago__vol1__I-II__Solzhenitsyn#page/n13/mode/2up
(6)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Xi_Jinping
(7)
https://www.theguardian.com/us-news/2018/mar/04/donald-trump-praises-xi-jinping-power-grab-give-that-a-shot-china
;
https://www.telegraaf.nl/nieuws/1745003/trump-feliciteert-xi-met-levenslange-baan
(8)
https://www.theguardian.com/world/2017/oct/18/xi-jinping-speech-five-things-you-need-to-know
(9)
https://www.volkskrant.nl/archief/partijlid-in-china-verdronken-bij-verhoor~a3504069/
(10)
https://www.vpro.nl/programmas/door-het-hart-van-china/kijk/afleveringen/door-het-hart-van-china-2.html
(11)
http://time.com/4406337/mike-pence-gay-rights-lgbt-religious-freedom/
(11a)
http://www.knack.be/nieuws/wereld/wij-waren-journalisten-getuigenis-van-een-turkse-journalist/article-opinion-892359.html
(12)
https://www.hln.be/nieuws/buitenland/politie-istanboel-schiet-rubberkogels-om-gay-pride-te-verhinderen~a28bbab9/
(13)
http://www.slate.com/blogs/the_slatest/2013/06/29/gay_pride_st_petersburg_rally_ends_in_arrests_over_gay_propoganda_law.html
(14)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Ramzan_Kadyrov#Kadyrov_en_beschuldigingen_van_wreedheden
(15)
IOC
gaat atleten straffen wanneer die opkomen voor holebi's en
transgenders:
http://holebi.info/phpnews/kortnews.php?action=fullnews&id=12007
(16)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gheorghe_Gheorghiu-Dej
; https://nl.wikipedia.org/wiki/Micha%C3%ABl_I_van_Roemeni%C3%AB
(17)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Francisco_Franco
(18)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Wojciech_Jaruzelski
(19)
http://nl.wikisage.org/wiki/Lijst_van_dictaturen
(20)
Vertaling volgens het NBG, 1951.
|