Politici worden verkozen door de burgers en als een meerderheid van burgers weigeren om hun eigendommen te verhuren aan zwarten, islamieten, homo's of gehandicapten dan zullen zij die politici verkiezen die deze door hun kiezers gevraagde willekeur beloven. Uiteraard plaatsen die politici dit dan niet openlijk in hun programma want discriminatie is verboden, zij zorgen er wel voor dat hun kiezers goed begrijpen dat zij zich zullen inzetten voor het bestendigen van dit onrecht met legale middelen via de methode van de dubbele moraal, de dubbele boekhouding, de hypocrisie of het boerenbedrog.

Als het onderwerp in de media ter sprake komt, ziet de betrokken minister bezwaar in de methoden welke zouden worden aangewend om discriminatie door verhuurders of werkgevers jegens minderheden aan het licht te brengen en maakt hij gewag van het verbod op uitlokking door de overheid met de uitleg dat dit de overheid in diskrediet zou brengen maar op die manier trekt hij de hele discussie in het geniep van het eigenlijke onderwerp weg. Men hoeft immers niet meer te bewijzen dat er discriminatie is - discriminatie is sinds lang een aangetoond feit - men moet alleen nog ingrijpen waar deze misdaad zich voordoet en het detecteren van dit criminele feit is even eenvoudig als het meten van overdreven snelheid op de openbare weg en het is zelfs minder duur. Ziehier een concreet voorbeeld inzake het probleem van het garanderen van de gelijkberechtiging van werkzoekenden.

Een homofiele leraar solliciteert in een katholieke school voor een zekere betrekking en hij voldoet aan alle vereisten. De school beantwoordt de sollicitatie niet en bij navraag van de sollicitant antwoordt een bediende dat de betrekking niet langer vrij is. De sollicitant trekt dit na en ontdekt dat de job in kwestie nog steeds niet ingevuld werd. Enkele weken later blijkt de school een andere kandidaat aanvaard te hebben die echter niet aan de vereisten voldoet: zijn diploma is ontoereikend maar de school verantwoordt de indienstneming met de uitleg dat er nu eenmaal geen betere kandidaat voorhanden was.

De sollicitant die wél aan de gevraagde vereisten voldoet, kaart het onrecht aan bij de VDAB, waar men hem echter vertelt dat men helaas niet kan bewijzen dat er onrecht in het spel was. Daarop doet de sollicitant, die zich benadeeld voelt, aan de VDAB een methode aan de hand die discriminatie feilloos aan het licht kan brengen, met name middels gedetailleerde, verplichte, gedateerde registratie van alle sollicitaties bij een databank in het ministerie van onderwijs. Echter, de VDAB laat het na om hier op te reageren: het is inderdaad niet de job van een werkzoekende om voorstellen van antidiscriminatiemethoden uit te werken en zo komt de politiek met het onrecht weg: de betrokken politici komen hun beloften aan hun kiezers na, in dit geval door ervoor te zorgen dat scholen wars van rechten en wetten zelf kunnen beslissen wie zij aanstellen. En net zoals de politici schermen ook zij met hoge woorden zoals geloofwaardigheid en verantwoordelijkheid teneinde een wettig uitzicht te kunnen verlenen aan pertinent onrecht en bedrog. Want niet alleen de sollicitant tast hier in het duister: veel ernstiger nog is dat over het verloop van dergelijke aanwervingsprocedures in de eerste plaats ook de staat geheel in het ongewisse blijft terwijl het hier gaat om tewerkstelling in openbare instellingen. Bovendien gaat het hier uiteraard om de rechten van de betrokken werkzoekenden maar, nog dringender, gaat het eveneens om de rechten van de leerlingen en om de finaliteit van het onderwijs als zodanig dat hier bijzonder kwetsbaar wordt.

Aan de grondslag van de wantoestand ligt een (bewust ingebouwd) hiaat in de wetgeving – meer bepaald het feit dat de school kennelijk niet verplicht wordt om de informatie inzake de sollicitatieprocedures van alle sollicitanten aan het betreffende ministerie door te geven: de school (maar in principe is dat de inspectie) hoeft met andere woorden aan niemand mede te delen wie gesolliciteerd hebben en derhalve hoeft ze ook aan niemand rekenschap af te leggen over de aanstellingen. Maar deze 'vrijheid' heeft kennelijk tot gevolg dat een aantal rechten niet gegarandeerd kunnen worden. En deze discriminatie staat niet op zich maar zij is des te erger omdat zij een viervoudig onrecht verkapt en wel als volgt.

In de eerste plaats geschiedt onrecht aan de leerlingen die immers geen les krijgen terwijl een geldige kandidaat aanwezig is. Ten tweede, onrecht jegens de werkzoekende die immers in het ongewisse blijft omtrent zijn kandidatuur. Ten derde, onrecht jegens de staat bij de omzeiling van de wetgeving inzake gelijkheid van kansen maar nog het meest, ten vierde, onrecht omdat sprake kan zijn van die middel-doelomkering waarbij de school niet langer in functie staat van de leerlingen maar waarbij, geheel schaamteloos andersom, de leerlingen beschouwd worden als een bron van inkomsten voor het personeel en dit godbetert ten koste van opvoeding en onderwijs. Want dat is wat gebeurt waar ongeschikte doch bevriende kandidaten de job inpikken van geschikte kandidaten die gediscrimineerd worden op grond van volstrekt irrelevante eigenschappen.

Met andere woorden: de aperte willekeur bij de verantwoordelijken voor de toekenning van de job, schaadt de kwaliteit van het onderwijs omdat mogelijkerwijze niet alle kandidaten die aan de openbaar gemaakte criteria voldoen, gelijk behandeld worden in de aanwerving. En de willekeur maakt dat niet ter zake doende, illegale en schadelijk preferenties die uiteraard niet worden vermeld in het lijstje van de gestelde vereisten voor de job, de bovenhand krijgen bij de aanstelling van een kandidaat. Dit terwijl verplichte registratie van de gegevens het recht van alle betrokkenen kan afdwingen. Een concreet voorbeeld.

Heel concreet volstaat het dat de aanwervingsprocedure wordt aangepast en wel in die zin dat maatregelen getroffen worden welke voorkomen dat de hoger genoemde vormen van onrecht kunnen gepleegd worden. Daartoe zou het volstaan dat de aanwervingsprocedure transparanter gemaakt wordt en wel, zoals hoger al aangestipt, door de school ertoe te verplichten om alle kandidaatstellingen onmiddellijk en gedetailleerd bij het ministerie kenbaar te maken teneinde aan alle rechthebbenden (op een job, op les, op legaliteit, op gelijkheid van kansen...) tegemoet te kunnen komen en, in de eerste plaats, om de finaliteit van het onderwijs alsook een optimale onderwijskwaliteit als zodanig te kunnen garanderen. Praktisch gezien is dit principieel eenvoudig en vrijwel kosteloos realiseerbaar mits het inbouwen van een controlemogelijkheid achteraf en wel middels twee specifieke verordeningen: (1°) de verplichting voor de school om alle kandidaturen met hun sollicitaties naar het ministerie door te mailen en (2°) de (uiteraard vanzelfsprekend vrijwel altijd benutte) mogelijkheid van de sollicitant om een afschrift van zijn sollicitatiebrief naar datzelfde ministerie door mailen. Als een sollicitant een vacature voor leerkracht beantwoordt, stuurt hij (ter verzekering van zijn rechten als sollicitant) meteen een dubbel van zijn sollicitatiebrief (per e-mail) naar de (daartoe bestemde) databank van het ministerie van onderwijs en ook de betrokken school brengt op dezelfde manier (evenwel verplicht!) het ministerie op de hoogte van de sollicitatie. Doet zich nu een probleem voor zoals hoger beschreven, waarbij alsnog een kandidaat gekozen wordt die niet aan alle vereisten voldoet, dan kan de sollicitant die zich benadeeld acht, vragen aan het ministerie om te controleren of de wet werd nageleefd. Blijkt dat iemand die niet voldoet aan de gestelde vereisten de job toegewezen kreeg terwijl een geldige kandidaat zelfs geen antwoord kreeg, dan zijn er alvast minimale redenen om te gaan onderzoeken of hier geen belangen wars van de belangen van de leerlingen en van het onderwijs als zodanig naar binnen geslopen zijn.

Dat uitgerekend dit bedrog niet denkbeeldig is, mag blijken door getuigenissen uit de eerste hand over toestanden in scholen waarbij leerkrachten er in besloten vergadering toe worden aangemaand om geen eisen meer te stellen aan de leerlingen ("niemand meer te buizen") omdat zij ervan uitgaan dat de leerlingen die school kiezen waar zij zonder moeite een getuigschrift kunnen halen terwijl de school (in dezelfde besloten vergadering) benadrukt "dat elke leerling anderhalf lesuur waard is." En wat hier geldt voor scholen, geldt bij uitbreiding uiteraard ook voor andere werkgevers en voor verhuurders en verkopers van andere goederen.

(J.B., 14 juni 2020)