Aflevering 6: Leugen en psychose (deel 1)

Omsk Van Togenbirger, het is alweer een hele tijd geleden en misschien is nu het ogenblik gekomen voor een update van onze gesprekken, dacht ik...

OVT: Tja, een update: u weet toch wat dat wil zeggen?

Het aanpassen van de data aan de actuele situatie?

OVT: Inderdaad en dat betekent dat onze data altijd voorlopig blijken. Maar als onze data, onze gegevens, onze kennis per definitie voorlopig is: wil dat niet zeggen dat ze altijd onjuist is?

Daar ziet het naar uit, ja.

OVT: En kan kennis die onjuist is nog langer kennis heten?

Bigot neen!

OVT: Welaan, dan zitten we met de zogenaamde wetenschap in hetzelfde schuitje als met de waarzeggerij, nietwaar? De weermannen en weervrouwen, bijvoorbeeld: moeten ook zij niet welhaast dagelijks het weerbericht updaten?

Nu je het zegt...

OVT: Toch weerhoudt dat hun er niet van om voorspellingen te doen voor een hele week; sommigen voorspellen het weer voor veertien dagen en er zijn er die beweren te kunnen berekenen wat de komende winter zal brengen! En wil dat niet zeggen dat men helemaal geen lessen trekt uit zijn fouten?

De mensen volharden...

OVT: In de boosheid, jawel. De weerman ziet dat hij dagelijks de weersvoorspelling voor de komende dag moet bijstellen en toch brengt hij telkenmale een nieuwe voorspelling voor de komende twee weken. Onverbeterlijk toch?

Er moet nu eenmaal een voorspelling zijn...

OVT: Er moet nu eenmaal kennis zijn, bedoel je? Maar kennis is het niet, dat moesten we zopas besluiten. Maar wat is het dan wel? Het is de volharding in een welbepaalde leugen! Het is de volharding in de leugen dat kennis mogelijk is maar tegelijk is het ook de zich onvermoeibaar telkens opnieuw opperende pretentie dat de voorspelling dit keer correct zal zijn, dat de kennis dit keer juist zal zijn, dat wat men vertelt dit keer kennis zal zijn: geen gok maar een door ware kennis gedragen voorspelling. En worden wij niet telkenmale gedwongen om dat ook te geloven?

Tweehonderdvijftig euro mag je wel een dwangsom noemen, ja.

OVT: Herinner je je nog wat Ivan Illich een halve eeuw geleden zegde over al die maatregelen welke genomen worden ten tijde van epidemieën?

Jazeker: ze brengen evenveel aarde aan de dijk als de bezweringen van de religieuzen.

OVT: Ik zal het nog eens letterlijk citeren. In de inleiding tot zijn Grenzen aan de geneeskunde, waarvan de ondertitel luidt: Het medisch bedrijf - een bedreiging voor de gezondheid? schrijft de cultuurfilosoof dat uit onderzoek blijkt "dat artsen in de laatste honderd jaar epidemieën niet sterker beïnvloed hebben dan priesters in vroeger tijden." (1) En zijn het niet uitgerekend de wetenschappers en dus degenen die zich almaar beroepen op onderzoeksresultaten, die de waar gebleken resultaten van dit onderzoek waarover Illich schrijft, aan hun laars lappen?

Dat kan niemand ontkennen.

OVT: En wat moet men daaruit besluiten, denk je?

Men leert niet van zijn fouten.

OVT: Men is selectief in het aanhalen van onderzoeksresultaten! Van het ene onderzoek neemt men de resultaten aan voor waar en van het andere verwerpt men ze. En dat is exact wat sommige pharmareuzen doen die zogenaamd wetenschappelijke research sponsoren: zij vervalsen onderzoeksresultaten in dubbelblind onderzoek door er middels gesofisticeerd bedrieglijke methoden voor te zorgen dat deelnemers die hun verwachtingen afstraffen, niet zullen meegeteld worden.

Is dat niet een wat gratuite bewering?

OVT: Herinner je je de Franse gezondheidsgoeroe Montignac?

Ja...

OVT: De man was een volslagen leek inzake gezondheidskwesties en geneeskunde maar hij kreeg het voor mekaar om wetenschappelijk onderzoek te laten resulteren in de raadgeving om dagelijks wijn te drinken. Achteraf bleek het te gaan om omkoping en leugens. En ken je Luc Montagnier?

De professor die het aidsvirus identificeerde en die daarvoor de Nobelprijs voor de Geneeskunde ontving?

OVT: Inderdaad. Wel, de man heeft bepaalde dingen verklaard over het nieuwe coronavirus, nietwaar?

Je bedoelt dat hij op televisie verteld heeft dat het gaat om een gefabriceerd virus?

OVT: Juist. Maar de man wordt opzij geschoven. Hij zou onwetenschappelijk bezig zijn, hij heeft immers ooit een theorie verdedigd in verband met al dan niet vermeende pseudowetenschap, meer bepaald homeopathie.

Is dat dan geen pseudowetenschap?

OVT: Dat weet ik niet, ik ben niet onderlegd in die zaken. Maar wat ik wel weet is dit. Als je ongeacht waar een apotheek binnenstapt, kan je zien dat ruim de helft van de winkel volgepropt staat met homeopathische medicamenten, zie je? Zijn alle apothekers dan pseudowetenschappers? Begrijp je? Het ene onderzoek citeert men, het andere veroordeelt men. Ik zeg u: er is een verborgen maatstaf. En raadt eens dewelke.

Geld?

OVT: Uw woorden, maar de eerlijkheid gebiedt mij u bij te treden. Als men voor de verborgen maatstaf 'geld' invult, komt men inzake het geven van verklaringen voor zogezegd vermeend onbegrijpelijke standpunten of wetten, zelden of nooit bedrogen uit. Maar over het kapitalisme met zijn middel-doelomkering gaan we het niet nog een keer hebben en ook de pharmaceutische industrie, die kampioen inzake omzet en winsten, kennen we al. Maar er is nog een vis die tussen de mazen van onze netten ontsnapt is.

En dat is?

Hoe mistiger een probleem, hoe mistiger de oplossingen mogen zijn.

Wat bedoel je daarmee?

OVT: Het weer is een netelig probleem, van het weerbericht duldt men derhalve dat het nu en dan eens naast zit, iets waaraan men niet moet denken met betrekking tot de rekenkunde bijvoorbeeld.

Eén en één is twee.

OVT: Precies! Het weer, maar ook de gezondheid: niemand is in staat om exact te definiëren wat gezondheid nu precies inhoudt. Meestal stelt men zich tevreden met een negatieve definitie.

Gezondheid is de afwezigheid van ziekte.

OVT: Exact. Maar dan rijst de vraag wanneer sprake kan zijn van ziekte: iemand die bijvoorbeeld traint om een marathon te kunnen lopen, maakt zichzelf tijdens die training een beetje ziek, nietwaar? Hij brengt zichzelf in zuurstofschuld, beschadigt zijn spiercellen, brengt allerlei balansen uit hun evenwicht... maar uiteindelijk gelooft hij daardoor toch gezonder te zullen worden.

Ja, dat zal wel zo zijn...

OVT: Men zou ook kunnen zeggen dat ziekte een proces is dat noodzakelijk is om gezond te kunnen worden. Een ontsteking bijvoorbeeld is een ziekte maar het is op de keper beschouwd de vorming van een dicht bloedvatennetwerk met het oog op het herstellen van een wonde, zie je? Als men ontstekingsremmers neemt, wordt de ontsteking gestopt maar evenzeer het genezingsproces, zie je? Soms is het levensnoodzakelijk om een ontsteking een halt toe te roepen, bijvoorbeeld bij verstikkingsgevaar; zo simpel is het uiteraard ook allemaal niet. Vaker definieert men gezondheid ook als een evenwicht, en dat terwijl het volmaakte evenwicht pas intreedt met de dood. Dit alleen maar om te zeggen dat gezondheid een ingewikkelde kwestie is. En een gevolg daarvan is dat men duldt van complexe problemen dat zij complexe oplossingen vereisen. Weermannen mogen er al eens naast zitten maar geneesheren mogen dat ook, zie je? En hoe groter het specialisme is dat zij beoefenen, des te meer vrijheid krijgen zij om hun werk te doen, versta je?

Ja, het lijkt mij niet meer dan normaal dat de faalkans toeneemt naarmate een taak lastiger is en dat men niet kan verwachten dat een landing op Venus evenveel slaagkans heeft als het correct uitspreken van de zin waarin die waarheid verkondigd wordt.

OVT: Maar dat heb je heel goed begrepen. En laten we nu tot de pointe komen. Als gezondheid een moeilijk en complex probleem is als het gaat over fysieke gezondheid, wat dan gezegd van geestelijke gezondheid? Om te beginnen bestaat er wel zoiets als geestelijke gezondheidszorg maar het begint al te kriebelen als men zich daarbij gaat afvragen of er wel zoiets als de geest bestaat, zie je? Als een gebroken arm genezen lukt door de arm goed te spalken, de tijd zijn werk te laten doen en het bewegingsapparaat met kine weer op het oude peil te brengen, dan zal het behandelen van een psychose toch wat ingewikkelder wezen, nietwaar? Als het gebroken bot onzichtbaar is, zijn er nog de Röntgenstralen om het zichtbaar te maken maar hoe zichtbaar is een psychose? Ik wil alleen maar zeggen: als het determineren van een virus en het binnen de perken houden van een pandemie een lastig karwei is: wat dan gezegd van een massapsychose die de wereld rond gaat, een panpsychose, om het zo maar eens te zeggen?

Is daar dan sprake van?

OVT: Steeds meer artikels in allerlei vakbladen hebben het over bijzonder zware problemen bij steeds meer mensen, overal ter wereld, waarbij er een zeker verband is met de huidige pandemie. Maar die problemen, die geestelijke problemen zijn, staan in een dubbele verhouding tot de pandemie.

Wat bedoel je met een dubbele verhouding?

OVT: Er zijn psychosen die voortkomen uit de pandemie maar er zijn er ook die ze veroorzaken of althans verergeren, of vervormen, zie je? Maar daarover moeten we het een andere keer hebben want ik moet naar de apotheek en die gaat dadelijk dicht. Ontstekingsremmers halen, voor iemand met corona, en ook antidepressiva. Tot een volgende keer dan maar?

(Wordt vervolgd)

(J.B., 4 september 2020)

Verwijzingen:

(1) Ivan Illich, Grenzen aan de geneeskunde. Het medisch bedrijf - een bedreiging voor de gezondheid? Het Wereldvenster, Baarn 1978. (Oorspronkelijke titel en uitgave: Medical Nemesis - The Expropriation of Health, Marion Boyars, Londen 1975), p. 21.