| 
            
            
             De
            crisis en de zondebokken 
            Honden,
            katten en andere huisdieren zijn er straks meer dan mensen; zij
            werken niet en kosten vaak handenvol geld want in voorspoedige tijden
            zijn ze niet alleen klant bij de dierenarts maar bijvoorbeeld ook bij
            de kapper en in allerhande speciaalzaken. Keert echter het tij, dan
            is het uit met aaien en paaien: de economische crisis verandert wat
            eens troeteldieren waren in een mum van tijd in voorwerpen waarop men
            zich afreageert. Het dierenasiel geraakt overvol en menig hondje
            krijgt de genadespuit; katten die willen overleven, moeten weer
            muizen leren te vangen. Maar de pikorde, waarbij zich het recht van
            de sterkste manifesteert in de vorming van een welbepaalde
            hiërarchie, beperkt zich allerminst tot een strijd tussen de
            soorten: de mens 'pikt' ook en vooral ondergeschikte soortgenoten en
            dit pikken doet zich vooral voor als het beruchte pesten. 
             
            Ofschoon
            pestgedrag dermate kan escaleren dat slachtoffers zich op den duur
            gaan zelfmoorden, kunnen sociale omstandigheden van die aard zijn dat
            pestgedrag zich niet  langer beperkt tot negeren, uitsluiten en
            demoniseren maar alras overgaat in karaktermoord, fysieke
            mishandeling, moord en zelfs genocide, zoals dat bijvoorbeeld het
            geval was in de Tweede Wereldoorlog toen het voltallige joodse volk
            werd geviseerd ingevolge een in een staatsideologie tot wet verheven
            racisme waarbij zes miljoen onschuldige en weerloze burgers door een
            twintigste-eeuwse Europese geciviliseerde natie planmatig en op
            industriële wijze werden omgebracht alsof het ging om
            rattenverdelging. 
             
            Het
            fenomeen van de zondebok werd uitvoerig onderzocht door René Girard:
            geweld binnenin een groep wordt gekanaliseerd in de richting van één
            zondebok waarop allen zich afreageren door hem te doden, waarna als
            bij wonder de frustratie en het geweld verdwijnen. Paradoxaal genoeg
            kan dan uiteindelijk de zondebok vergoddelijkt worden zoals dat het
            geval is met het onschuldige Lam dat zich offert voor het heil van
            allen in het christendom maar door de band heeft de groep een
            blijvende behoefte aan steeds nieuwe zondebokken om haar frustraties
            en haar woede op te koelen. Omdat de meerderheid der mensen
            onsportief blijkt en lafhartig, zullen zwakkeren en minderheden het
            altijd weer moeten ontgelden. 
             
            De
            geriatrie was in zekere zin een bijproduct van de hoogconjunctuur,
            net zoals de poging tot inclusie van gehandicapten die plots
            andersvaliden mochten heten, het humane asielbeleid, het
            homohuwelijk, de aandacht voor transgenders en de patiëntenrechten.
            Maar van zodra het schip van de economie in woeliger vaarwater
            terecht kwam, maakten de geriaters plaats voor de
            euthanasiepropagandisten. Er werd duchtig gesnoeid in de toelagen
            voor hulpbehoevenden en een extreme verrechtsing remde alle
            multiculturele tendensen af. 
            De
            godsdienstvrijheid kwam op de helling te staan en ter gelegenheid van
            de pandemie werd ook de vrijheid van mening gefnuikt. Inclusie
            verdween naar de achtergrond en Europa bouwde in Turkije
            concentratiekampen voor zijn uitgesloten
            vluchtelingen. Er bleek een kinderrechtencommissaris nodig en over de
            zelfmoordcijfers mocht ineens niet langer worden gecommuniceerd. De
            pandemie ontmaskerde de zorginstellingen voor bejaarden als een bizar
            soort van gevangenissen vol onschuldigen met levenslang. Over de
            verstoten, depressieve, ondervoede en vaak ook onverzorgde mensen die
            niet langer maatschappelijk rendabel waren en die bezweken aan
            corona, oordeelden door de staat betaalde 'filosofen' op de buis dat
            men het niet langer kon hebben over een verlies van mensen maar
            slechts over (luttele) verloren levensjaren. 
             
            Eén
            op de vier schoolkinderen blijken 's morgens niet ontbeten te hebben.
            Niet zelden wordt hun studie gehypothekeerd omdat zij zorg dragen
            voor een ziek gezinslid - vaak een ouder. Dikwijls zijn kinderen zelf
            ook ziek ofwel geraken zij achterop doordat studeren door
            socio-economische omstandigheden niet meer lukt. Bovendien worden
            zwakkere gezinnen slachtoffer van een verziekt consumentisme dat hen
            onder sociale druk zet om geldverslindende tendensen te volgen. Zij
            geraken steeds vaker in de greep van vreemden die hun leven bepalen
            en door wie zij uitgebuit worden zonder dat zij zich daarvan wel
            bewust zijn. Die wantoestanden kunnen alleen maar toenemen in ernst
            en in omvang wanneer de crisis acuter wordt. 
            Zondebokken
            zijn in de regel de zwaksten en de minderheden: bejaarden, zieken,
            gehandicapten, kinderen, anderstaligen, vluchtelingen, vreemden,
            geesteszieken, zwervers en armlastigen, homo's en transgenders, lui
            welke bankroet geraakt zijn, allerlei soorten van verslaafden,
            slachtoffers van ziekten, misdaden of onrechtvaardige systemen maar
            ook erudieten die immers de jaloezie wekken van de massa, waaronder
            topsportlui en bekende figuren uit de politiek, de wetenschappen en
            de kunsten: zij allen worden geviseerd van zodra crisissen opduiken
            en de schuldvraag om een antwoord schreeuwt omdat de massa in haar
            primitieve denken meent dat onheil zal verdwijnen als er maar boete
            wordt gedaan, ook al hebben de tot boetelingen veroordeelden helemaal
            niets te maken met de oorzaken van de rampspoed. 
             
            En
            dat is het vreemde van de irrationaliteit: hoe onmogelijker de
            uitleggingen, des te effectiever blijken zij, des te groter hun
            succes, des te meer aanhangers en gelovigen rekruteren zij. Waar
            verlichte geesten geloven dat de rede uiteindelijk het laatste woord
            moet krijgen, blijft de blinde massa zweren bij een lang achterhaalde
            religie, bij mirakels, bezweringen en tovenarij. De clerus die na de
            vele schandalen in de kerk nog steeds in zak en as rondloopt, ziet
            warempel licht aan het einde van de tunnel waar een wrede oorlog
            wenkt want de ervaring heeft geleerd dat dan de kerken onder het
            fantasmagorische gedrocht van angst en schuldgevoelens opnieuw
            vollopen: de mensen verliezen hun zinnen, het volk verandert weer in
            de anonieme massa uit de visioenen van Werner Herzogs Kaspar Hauser
            en beroofd van kop en staart, smeekt de karavaan om een leider die
            hem als een instrument bespeelt, met de muziek - niet van canons maar
            van kanonnen. 
            (J.B.,
            22 april 2022) 
            
  
             
             |