Signalen uit een verzwegen wereld. Het Mysterie en de ontstolen dimensie

Het wereldbeeld van de Vlaamse schrijver Ludo Noens

3. De 'wetenschappelijke' wereld en de wereld van de 'fantasie'

Materialisten beschouwen de wereld als een objectieve, van de geest onafhankelijke realiteit: alles is opgebouwd uit stof en het bewustzijn is een product van de hersenwerking. “Voor de zogenaamde Skeptici leven de zogenaamde Gelovers grotendeels in een fantasiewereld,” aldus de auteur: de natuur volgt wetten die met de rede te begrijpen zijn. Gelovers daarentegen willen helemaal geen logische verklaring maar zij zoeken een transcendente, levende realiteit achter de natuurverschijnselen waarbij zij ook de verbeelding en de intuïtie laten spreken die door materialisten compleet genegeerd worden. “Veel gelovers volgen (...) het ontologisch idealisme: één allesomvattend onstoffelijk Primordiaal Ervarend Bewustzijn of Subject als onderlaag van de realiteit dat zich via het geïndividualiseerd 'stoffelijk' brein in een driedimensionaal kader openbaart als ontelbare bewuste menselijke/dierlijke subjecten.”¹ Het hemd (het bewustzijn) is nader dan de rok (wat in het bewustzijn verschijnt) en de fysicus en Nobelprijswinnaar Erwin Schrödinger verwijst hier naar de oude Veda's.²

Bijzonder verhelderend klinkt de daaropvolgende zin: “Het idee dat er buiten de logisch-mathematische beschrijving/interpretatie van het autonoom gedachte, zintuiglijk waarneembaar universum helemaal niets te vinden is, oogt dan op een paradoxaal lijkende manier oppervlakkig of zelfs dwaas.”³ Tot groot ongenoegen van het sciëntisme beschouwt de (postmodernistische) sociologie van de Wetenschappelijke Kennis natuurwetenschappelijke feiten en de taal die ze beschrijft als louter sociale constructies of surrogaat-realiteiten berustend op cultureel/historisch gestuurde interpretaties. De pogingen om 'geloof' en rede te verzoenen worden door de sceptici niet ernstig genomen maar zij lijken niet te beseffen dat hun geëmotioneerde houding zelf irrationeel is. Het gaat hier in feite om “een krampachtig bezweren van een irrationele angst”⁴:“(de skepticus) kan er gewoonweg 'niet tegen'”⁵ en hij heeft het inzake parapsychologie over “pseudowetenschap en doorgedraaide romantiek die hand in hand gingen met fascisme en völkische nazi-ideologie.”⁶

Maar Noens merkt fijntjes op dat de skepticus zedig zwijgt over “de lonende onderwerping van de Duitse academische gemeenschap van toen aan het misdadig regime (veel bijval van universiteiten)”⁷ Om het niet te hebben over de “crimineel aangewende spitstechnologie” en de “wetenschappelijke experimenten (…) in de nazi-moordkampen”⁸

In weerwil van de vele skeptici hebben fysici zoals Gary Zukav en Fritjof Capra de kwantumtheorie in verband gebracht met mystiek en parapsychologie zoals ook de grondleggers van de kwantumtheorie (Max Planck e.a.) die vooreerst de beperkingen van het fysicalistisch denken aan het licht brachten.⁹

Noens zelf spreekt het niet op die manier uit maar als we alle stukjes naast elkaar leggen, dan blijken niet de 'believers' maar wel de sciëntisten in een fantasiewereld te leven en bovendien in een bijzonder gevaarlijke. Fysicus en astronoom Sir Arthur Eddington wordt hier geciteerd: “Wij hebben geleerd dat de verkenning van de uiterlijke wereld met de natuurwetenschappelijke methodes niet naar een concrete realiteit leidt, maar naar een schaduwwereld van (mathematische) symbolen waar deze methodes niet kunnen doordringen. Voelende dat er hierachter méér moet zitten, keren wij terug naar ons punt van vertrek in het menselijk bewustzijn - het centrum dat revelaties zou kunnen bieden die niet geconditioneerd zijn door de wereld der symbolen.”¹⁰ En verder: “(...) Kortom, wij horen niet thuis in de wereld die de wetenschap voor ons construeert. Wij staan er niet in; wij staan er buiten.”¹¹

Waar vandaan dan het feit van de radicaal verschillende perspectieven, zo vraagt Noens zich vervolgens geheel onpartijdig af: “Waarom manifesteren zich bovendien aan de ene groep verschijnselen die voor de andere onbestaand en onaanvaardbaar zijn?”¹² Waar vandaan die afkeer van de ene groep voor de andere?

De spirituele band tussen mens en natuur werd verbroken sinds de Verlichting die het vakjesdenken promoot, het reductionisme, dat de organische eenheid uit het oog verliest en de sense of wonder.¹³

Bij het doorsnijden van de twee hersenhelften (die met een dichte zenuwbundel verbonden waren) lijken twéé individuen te ontstaan die echter onder zekere omstandigheden weer als één individu blijven handelen. Neurobioloog Roger Sperry: “Op een bepaald punt beginnen de hogere eigenschappen van het geheel (het bewustzijn) de leiding over te nemen en het lot van zijn samenstellende delen te beheersen.”¹⁴ De diversiteit van wereldbeelden wordt dan mogelijkerwijze verklaard door neurologische reorganisatie ingevolge omgevingsfactoren (leren, ervaren of gewenning) overeenkomstig de cognitieve dissonantietheorie, wat zelfs bevestigd wordt door persoonlijke ervaringen van betrokken wetenschapslui (in casu de wis- en natuurkundige Bernard Carr).¹⁵

Verder kunnen (volgens J.J. Oosten, verwijzend L. Wittgenstein) verschillende (subjectieve) taalspelen even verschillende wereldbeelden uitlokken. Noens: “Het ligt voor de hand dat geen enkel taalspel op deze wijze effectief naar een corresponderende finale werkelijkheid wijst. De praktische waarde van ieder taalspel ligt in het feit dat het zin en orde in het leven van diens hanteerder geeft. Het hypostaseren en verabsoluteren van een taalspel geschiedt wanneer een groep HAAR taalspel claimt als direct samenvallend met de absolute realiteit, met uitsluiting van alle andere.”¹⁶

Ook de wetenschappelijke regel van algemeengeldendheid ingevolge intersubjectiviteit behoort tot een taalspel dat niet alleenzaligmakend kan zijn: volgens J.J. Oosten laten sciëntisten de wetenschappelijke methode op magische wijze samenvallen met de cognitief onbereikbare realiteit op zichzelf.¹⁷

Uiteraard zijn er bedriegers die de spiritualiteit uitbaten maar ook exclusieve rationaliteit laat de mens op zijn honger zitten. Het stemt tot nadenken dat bij de eerste maanlanding op 20 juli 1969, de grootste techno-wetenschappelijke onderneming uit de menselijke geschiedenis, piloot Edwin 'Buzz' Aldrin een zilveren kelk met wijn en brood uit zijn zak haalde om de H. Communie te vieren (maar dat werd buiten beeld gehouden). De man in kwestie was overigens tegelijk diepgelovig én vrijmetselaar.¹⁸

(Wordt vervolgd)

(J.B., 2 april 2023)

Signalen uit een verzwegen wereld. Het Mysterie en de ontstolen dimensie.¹

Het wereldbeeld van de Vlaamse schrijver Ludo Noens

2. Inleiding (vervolg)

In het cursiefje, getiteld: Pif-paf-poef in Amerika² waarschuwt de Vlaamse auteur Kris Vansteenbrugge voor de misvatting als zouden massamoordenaars een bijzondere categorie van mensen vormen waarmee jan met de pet helemaal geen uitstaans heeft. Het gaat hem erom aan te tonen dat de gelegenheid de moordenaar schept (of onmogelijk maakt): in een internaat bereikt een gepeste puber zo'n niveau van frustratie dat hij een massamoord had kunnen begaan indien hij op het bewuste ogenblik maar had beschikt over een geladen geweer.

De nasmaak van de vertelling wordt wel bijzonder bitter waar men zich realiseert dat de massa helemaal geen scrupules blijkt te hebben als zij een onschuldige en weerloze enkeling straffeloos kan tergen, waarbij in de betekenis van het werkwoord 'tergen' vervat zit dat aan die misdaad bovendien plezier wordt beleefd. Het gaat er ons hier om te willen illustreren dat groepsaffiliatie niet in het minst wordt geremd door het moreel verwerpelijk karakter van de betrokken handelingen - een vaststelling die bij uitstek werd gedaan naar aanleiding van de door doordeweekse ambtenaren begane gruweldaden in de concentratiekampen van nazi-Duitsland en die in 1963 werd onderzocht door Stanley Milgram en bekendheid verwierf als het 'gehoorzaamheidsexperiment'. Men sluit zich aan bij de meerderheid, ook als die meerderheid leugenachtig, moorddadig of nog anderszins misdadig is en wel omdat alvast voor meer dan de helft van ons geen straf erger blijkt dan sociale uitsluiting.

Het thema belangt ons hier in het bijzonder aan in het kader van een invraagstelling van de wetenschappelijke bedrijvigheid omdat wetenschap niet zozeer draait om het weten maar vooreerst om het juiste weten, het kennen van de waarheid. Wetenschapsbeoefening mag dan al hoge eisen stellen aan het zintuiglijk en intellectueel vermogen: die vereisten staan alsnog in de schaduw van de morele kwaliteit van de eerlijkheid zonder welke wetenschap alras ontaardt in charlatanerie. Dat kan gebeuren ingevolge de werkzaamheid van het WTK-bestel (of de jammerlijke vermenging van Wetenschap en Techniek met de Kapitalistische economie) maar nog veel gevaarlijker is de vergiftigende invloed van de groepsgeest: het napraten en na-apen blijkt zich evenmin te storen aan de waarheid als aan de morele standaarden welke in het hoger besproken verhaal aan de orde zijn. Overigens bijzonder verontrustend in dit verband is dan ook het toenemend belang dat in jongste tijd gehecht wordt aan de zogenaamde wetenschappelijke 'common sense' want alvast in het Engels verwijst 'gezond verstand' direct naar het oordeel van de meerderheid terwijl waarheid onafhankelijk hoort te zijn van wat de meerderheid denkt omdat die in de regel helemaal niet denkt.

Het gedogen van gezagsargumenten (of dus het foute redeneren) is een specifieke manifestatie van groepsgeest: de massa sluit zich aan bij dezelfde wetenschappelijke helden die zij negeerde, misprees of verbrandde in de tijdspanne die aan hun erkenning voorafging. Voor wie beamen wat Giordano Bruno of Jezus van Nazareth beweren, is hier en nu de kans zeer klein dat zij de massa tegen zich in het harnas jagen maar toentertijd werd de Nazoreeër verraden en vervolgd tot de marteldood aan de schandpaal, belandde Giordano Bruno op de brandstapel en riskeerden hun volgelingen hetzelfde weinig benijdenswaardige lot. Om erbij te kunnen blijven horen, belijden massa's mensen de meest onzinnige sprookjesreligies en wellicht nog groter is vandaag het aantal van wie om exact dezelfde reden duimen voor de wetenschap terwijl het blijvend in vraag stellen van altijd voorlopige stellingen een conditio sine qua non is voor vooruitgang en voor wetenschap als zodanig. Ooit was het vanzelfsprekend om aan te nemen dat de aarde plat is en niemand zou het in zijn hoofd hebben gehaald om te gaan beweren dat wij tegenvoeters hebben. De zon draaide rond de aarde, zij kwam op en zij ging onder, zoals iedereen heel duidelijk kon vaststellen, toch? Het blijkt bijzonder moeilijk om in twijfel te trekken wat door iedereen als vanzelfsprekend wordt bestempeld en de ervaring leert (en ook het wetenschappelijk experiment toont dit aan) dat mensen eerder zullen geneigd zijn om de eigen zintuiglijke waarnemingen te betwijfelen dan wat een als deskundig erkend gezag of een meerderheid van mensen voor waar houden. Het mag niet verbazen dat Marie Curie toentertijd deelnam aan scéances, in tegendeel: alleen wetenschappelijke geesten zoals deze eminente Nobelprijswinnares Natuurkunde (in 1911) laten andermans 'zekerheden' achter zich, nemen uitzonderingen op de regel ernstig en onderzoeken de waarheid van getuigenissen vanuit het beginsel van de eerlijkheid - hier in de gedaante van de stelregel van het voordeel van de twijfel. Men dient immers voor ogen te houden dat het onderzoek naar de waarheid als grond van het proces van kennisverwerving sowieso altijd het karakter zal hebben van een rechtspraak: alle getuigen worden gehoord, geen mogelijkheid wordt uitgesloten en er worden geen beslissingen genomen of veroordelingen uitgesproken op twijfelachtige gronden omdat bestraffingen vaker een onomkeerbaar karakter hebben, waardoor de bestraffer zichzelf in die hoedanigheid zou vernietigen door zichzelf aldus op te zadelen met schuld.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 1 april 2023)

Signalen uit een verzwegen wereld. Het Mysterie en de ontstolen dimensie.¹

Het wereldbeeld van de Vlaamse schrijver Ludo Noens

1. Inleiding

In zijn nieuwste boek koppelt Ludo Noens de filosofische vraag omtrent “het wezen van de Realiteit” aan de parapsychologie door het antwoord daarop te relateren aan de kwestie of men al dan niet een 'believer' is.

Dat criterium is gewaagd omdat 'believers' door de band door sceptici niet ernstig worden genomen terwijl het omgekeerde wel het geval is waar de besproken auteur het wereldbeeld van de rationalisten ontleedt en hen confronteert met vragen die zij zich krachtens hun eigen beginselen hadden moeten stellen doch die zij hebben ontweken - kennelijk teneinde te kunnen volharden in een principieel volkomen bevattelijke en derhalve beheersbare werkelijkheid.

De verdonkeremaande vragen betreffen die verschijnselen welke niet mogen plaatsvinden omdat zij het wereldbeeld van de rationalisten doen wankelen en zodoende de zelfgenoegzaamheid waarin de laatst genoemden baden, verstoren.

Aldus ziet het ernaar uit dat de 'non-believers' zich gedragen zoals totalitaristen: zij beoefenen immers de bijzondere sport welke erin bestaat alle feiten ondergeschikt te maken aan hun theorie. Feiten die niet passen in hun theorie dienen kordaat te worden genegeerd.

De napraters van Newton en Einstein maar ook de volgelingen van de Nazoreeër missen de authenticiteit van hun voorbeeld van zodra zij overgaan tot de vergoddelijking en de aanbidding ervan omdat het na-apen het nadenken uitsluit. Gezagsargumenten krijgen de voorrang op de redelijkheid waarop zij zich nochtans beroepen en veralgemeningen negeren uitzonderingstoestanden met hetzelfde gemak waarmee een meerderheid de minderheden aan de kant schuift. Dit terwijl wij, Spinoza indachtig, heel goed weten dat al het excellente even zeldzaam als moeilijk is.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 31 maart 2023)