Vrijheid van meningsuiting en immoraliteit

Wat is het verschil tussen het plegen van moorden en het aanzetten ertoe? Want woorden zijn niet zomaar klanken en krabbels zoals bepaalde libertijnen ons willen laten geloven: woorden kunnen wapens zijn. Een bevel aan een gehoorzame kan exact dezelfde uitwerking hebben als het overhalen van de trekker van een geladen geweer. En heeft men het over ideologieën die ten strijde roepen, dan worden woorden bommen.

Het vandaag zo vaak gehoorde onderscheid tussen meer en minder humane vormen van terechtstelling, verkapt niet alleen de ernst van de misdaad maar tevens de gevaarlijke leugen dat er zoiets als 'menselijke moord' zou kunnen bestaan. De injectienaald maakt de doodslag minder bloederig en misschien ook minder pijnlijk – en dit uiteraard vooreerst voor beul en publiek – maar geheel onafhankelijk van het moordwapen handhaaft zich het beoogde resultaat.

Het moordwapen kan zelfs volstrekt afwezig zijn en de dader of de daders buiten schot, zoals in het geval van onze dagelijkse dertigduizend hongerdoden. Hetzelfde geldt voor de spoorloze moorden van het spirituele soort, verkapt als suïcide: erkenning wordt uitbundig geëtaleerd, miskenning daarentegen doodt doeltreffend door het achterwege laten van handelingen waar deze levensnoodzakelijk zijn, en dat geschiedt uiteraard altijd zonder getuigen.

De moordpartijen van het laatst genoemde kaliber voltrekken zich derhalve op een immaterieel slagveld waarop ons pas een blik wordt gegund als dit de heersende politiek in de kaarten speelt, wat wil zeggen dat het vrijwel voor eeuwig en drie dagen aan het oog van de massa onttrokken blijft. Het volk wordt immers gewend gemaakt aan opgelegde – door sancties bekrachtigde – wetten en normen waarvan het, ingevolge het stilzwijgen dat onafwendbaar voortspruit uit repressie, op de koop toe gaat geloven dat de navenante plichten en verbodsbepalingen uit het eigen persoonlijke geweten voortkomen, algemeen menselijk zijn, vanzelfsprekend en zelfs natuurlijk. De media zorgen er wel voor dat quasi elkeen 'weldenkend' wordt en zo onderscheidt men de musts correct en zelfs angstvallig van de not dones. Een receptiementaliteit perverteert onze zielen. Wat in is, welke toon men dient aan te slaan, wie respect verdienen en wie men negeren moet: men komt het te weten als men de sleutels koopt voor het decoderen van de tekens die de weg wijzen. Men dient te betalen om erbij te kunnen blijven horen, om mee te kunnen blijven praten, om niet uit de boot te moeten vallen. Zij die onze levensmiddelen in beslag namen, heffen een tol en wie weigeren te betalen omdat zij oordelen dat het leven van iedereen is, krijgen het stempel illegaal, waarna hen de toegang tot voedsel, drank, kledij en onderdak wordt ontzegd.

En zo bestaat het dat anno 2016 in de veelbelovende beschaving van de EU met zijn luidruchtige universele mensenrechtenverklaringen, niet alleen een oorlog woedt met in zijn zog miljoenen vluchtelingen: het ongelooflijke is dat voor die vluchtelingen, aangespoeld op het continent der rijken, prikkeldraad wordt opgetrokken en concentratiekampen worden opgericht met daarin, in de prille winter van dit reeds verdoemde jaar, doodgevroren kinderen. Alle nog weerbare mannen die ternauwernood ontsnapten aan de gruwelen van de verdrinkingsdood welke menigeen van hun medereizigers te beurt viel, worden met ijzeren staven de schedels ingeslagen door neonazi's die in trance scanderen: "Wir sind das Volk!", "Vreemdelingen buiten!", Bommen op Syrië!" Ofwel, bij monde van sir David Attenborough: "Let them starve!" (°)

Het volstrekt hallucinante van de hedendaagse werkelijkheid deed ons afdwalen van het thema maar hier is het terug: is het aanzetten tot moord dan niet even erg als moord? Zijn woorden zomaar krabbels of kunnen zij ook dodelijke wapens zijn? Bestaat er inderdaad zoiets als een volstrekt onstoffelijk slagveld waar perfecte misdaden zich voltrekken, waar moordwapens geheel ontastbaar zijn en moordenaars voor immer spoorloos? Een strijdperk dat bovendien meer slachtoffers maakt dan alle oorlogen samen doen?

Woorden gesproken door mensen met macht maar zonder zin voor verantwoordelijkheid, kunnen bijzonder vernietigend zijn. Wij weten dat goden niet zomaar tot mensen spreken en schrijven doen zij ook al niet. De verantwoordelijkheid van mensen die beweren in naam van een godheid te spreken, is dan ook bijzonder groot. Wij zijn groepswezens, wij vormen complexe maatschappijen en elkeen heeft zijn specialisme zodat wij ons wel op anderen móeten verlaten, wat betekent dat wij onmogelijk kunnen bestaan zonder vertrouwen of geloof. Maar die enorme kracht blijkt tegelijk een achilleshiel. Het mag duidelijk wezen dat geen straf groot genoeg kan zijn voor wie dit bijzondere vertrouwen misbruiken. Wie pretenderen te spreken in de naam van een godheid, moeten zich hiervan heel goed bewust zijn.

Nu bestaan er mensen die beweren te spreken in de naam van God, zowel vandaag als in het verleden. Er zijn zelfs mensen die zich als de godheid zelf hebben voorgesteld. Wij kunnen niet met zekerheid zeggen dat zij allen liegen, maar dat zij niet allemáál de waarheid kunnen spreken, is een conclusie die ook elk weldenkend mens wel verplicht is te trekken op grond van het simpele gegeven dat zelfverklaarde profeten elkaar wel vaker tegenspreken. Religieuze leiders dragen niet alleen een verpletterende verantwoordelijkheid: zij zijn, op zijn zachtst uitgedrukt, sowieso verdacht.

Miljarden mensen krijgen het katholieke geloof met de paplepel toegediend door de zusters in de kleuterschool: reeds de allerkleinsten leren de mythologieën kennen van het Oude en het Nieuwe Testament, de vroomheid van de heiligen, de gebeden, de prenten, de beelden en de goede daden. Er blijkt een gemachtigde paus en een hele clerus te bestaan die optreden als bewaarders van het geloof, dat zo belangrijk schijnt voor ons voortbestaan in de eeuwigheid. Het zou volstaan om gedwee de tien geboden te volgen maar het ganse opzet van de religie kan danig intrigeren dat men algauw hunkert naar wat eigenlijk alle begrip te boven gaat. De katholieke theologie, met stukjes en beetjes bijgebracht in godsdienstlessen gegeven door de plaatsvervangers van de zoon van God zelf, heeft dan ook ontelbaren mateloos geboeid. Zoals wij het alvast allemaal geloofden te begrijpen, zijn wij gevallen wezens naar het voorbeeld van de duivel. Anders dan de duivel, die hiervoor gestraft werd met de eeuwige verdoemenis, beperkt onze straf zich tot dit leven waarin wij gelukkig tot inkeer kunnen komen, wat dan inhoudt dat wij de zoon van God als onze verlosser moeten erkennen. In het christendom immers wordt het heidendom omgekeerd: de mens moet niet langer zijn eerstgeboren zoon offeren aan God – God zelf offert zijn zoon aan de mensheid. Met zijn lijden en dood koopt Hij ons vrij. Bekeerlingen krijgen vergeving en keren na de dood terug naar het paradijs. En is dat niet een wens die elkeen koestert in het diepste van zijn hart?

Velen blijken zich weliswaar te storen aan de niet altijd goede voorbeelden van wie zich profileren als vertegenwoordigers van de christelijke ethiek en zij verliezen hun geloof. Anderen zitten die menselijke fouten allerminst dwars: als de leer maar volmaakt is en het zo verlangde inzicht dat zij belooft te verschaffen. En waar het inzicht achterwege blijft, wijt men dit euvel niet aan de leer doch aan de eigen gebrekkige kennis en zo besluit men om niet met lezen en studeren op te houden totdat het verhoopte inzicht wordt bereikt en quasi alles moet daarvoor wijken.

Het resultaat van die studie schenkt bij wijlen een grote bevrediging maar vaak is het een vrede van korte duur: er rijzen vragen, de theorie blijkt onaf, er duiken innerlijke tegenspraken op en er lonkt een levenspraktijk die overhelt naar mystiek. In zijn jeugd kan men in een relatief korte tijdspanne veel uitproberen en ervaren en omdat men dat alles voor de eerste keer doet, laat men zich er ook makkelijk door begoochelen. Het leven lijkt geduldig als men jong is, maar de jaren vliegen en eenmaal zijn gevorderde leeftijd een mens bewust maakt van zijn eindigheid, gaat de tijd dringen en beseft men ineens dat het antwoord op die ene grote vraag waarvoor men bijna alles heeft uitgesteld, nooit komen zal. Het vreemde is dan wel dat men het zoeken niet opgeeft, integendeel: waar de theorie steken laat vallen, probeert men die eigenhandig op te rapen; men tracht hiaten weg te werken en men fabriceert prompt een verhoopt verbeterde versie van de manke theologie.

Uiteraard kan dit zelfbedrog niet heel lang duren en men vraagt zich af of men niet reeds in zijn jeugd op een zijspoor is beland. Hebben diegenen die bij hoog en bij laag staande hielden dat zij spraken in de naam van de godheid, ons dan voor de gek gehouden? Hebben zij ons, toen wij nog weerloze kinderen waren en wij vol vertrouwen openstonden voor wat onze ouders en onze meesters leerden, dan leugens verteld? En als dat het geval is: hebben zij dat bewust gedaan of is het eigen aan de mens dat hij aldus zichzelf als soort om de tuin leidt? Andermaal: de logica gebiedt ons om aan te nemen dat dit vaker gebeurt daar velen zich uitgeven voor goden of profeten terwijl zij elkaar zo vaak tegenspreken. En blijkt nu niet het meest waarschijnlijke scenario het volgende: dat ons geloof van onszelf afkomstig is en dat wij het smeden zoals wij ook onze ploegen smeden, omdat een mens niet leeft van brood alleen?

Maar opnieuw dwalen wij af van het onderwerp: is er enig verschil tussen het plegen van moorden en het aanzetten ertoe? En maken zij die in Gods naam beweren te spreken zich niet schuldig daaraan van zodra zij, nog voordat de tijden ten einde zijn, in de huid van de opperrechter kruipen om ons te verdelen in schapen en bokken?

Een theologie kan danig betoverend zijn, dat men er levenslang in opgaat omdat men erdoor gestrikt wordt zoals een vlieg in een web: zoals gezegd, streeft men eerst naar inzicht, maar blijkt de theorie mank, dan probeert men ze op te lappen in plaats van ze te verwerpen – men is er immers aan gehecht geraakt gedurende de vele jaren van toegewijde studie. Tegelijk – wat zo mogelijk nog erger is – verliest men de feiten uit het oog welke zich, alle geestelijkheid ten spijt, blijven afspelen in de stoffelijke werkelijkheid. Want waar Christus, door de duivel meegenomen op een hoge berg, weigerde om daar voor hem een knieval te doen in ruil voor de wereldse rijken, blijkt de paus zich de titel van staatshoofd te laten opspelden door Hitler's evenknie in het fascistische Italië – Benito Mussolini. "Mijn rijk is niet van deze wereld", maar daar ziet de onfeilbare geen graten in, en hij doet prompt zaken met de duivel, want voor wat hoort wat: als na de Tweede Wereldoorlog de koningen van de hel, met op hun geweten zo'n zes miljoen joden, zigeuners, homo's, geesteszieken en nog andere soorten van uitgerangeerden, Duitsland willen ontvluchten, is het de hogere clerus die de koelbloedige moordenaars van valse identiteiten en van reisdocumenten voorziet: Jozef Mengele, Klaus Barbie en nog talloze andere beulen kunnen zich in alle sereniteit via de rattenlijn in Latijns-Amerika gaan vestigen, waar ze op de koop toe kunnen doorgaan met het beoefenen van hun martelkunsten – Barbie als expert-ondervrager van de Boliviaanse dictators, Mengele in Brazilië als abortusspecialist...

Kunnen woorden dan moorden? – zo luidde onze eerste vraag en weer dwaalden wij af, alsof de woorden, geschrokken, voor zichzelf op de loop gingen. En het verhaal van zopas herinnert onafwendbaar aan Mein Kampf dat dezer dagen herdrukt wordt nadat nog niet zo lang geleden de oude Simon Wiesenthal er met zijn laatste krachten nog in slaagde om de verkoop van het haatboek in Duitsland aan banden te leggen, daar dit testament van een grootheidswaanzinnige dat ganse bevolkingsgroepen demoniseert, tallozen effectief heeft aangezet tot zowat de grootste volkerenmoord in de geschiedenis. Vandaag herhaalt zich in Europa een scenario, zo gelijkend op het doemscenario van de nazi's, dat het net zoals dat vervloekte boek wel een complete herdruk van die geschiedenis lijkt.

Rechtse fundamentalisten hebben zich verenigd en als het waar is dat de gematigde islam haar fundamentalisten-terroristen de hand boven het hoofd houdt, dan heeft zij dat geleerd van de katholieken: de naam van een hoofdredacteur van het rechts-katholieke blad Catholica waarin notoire katholieken regelmatig artikels schreven, stond op de mailinglist van massamoordenaar Anders Breivik, wiens grote inspiratiebron naar diens eigen zeggen niemand anders bleek dan een kamerlid van het Vlaams Belang, een rechts-katholieke conservatieve islamofobe homojager, actief op extremistische weblogs gelieerd aan Catholica. (°°) Het angstwekkende aan de situatie is dat het inzake extreemrechts niet langer om een kleine minderheid gaat: gestaag werkt zich dezer dagen het zieke gedachtengoed van de intoleranten naar de voorgrond en krijgt het de massa mee. "60.000 Deutsche Mark per dag kost deze zieke: het is ook uw geld, landgenoten!" – met die woorden kreeg Hitler de massa op zijn hand voor zijn euthanasieprogramma dat het opruimen van alle 'zwakkelingen' op het oog had. (°°°)

Ja, ook de woorden behoren tot de dingen en het is moordenaars eender waarmee zij moorden: zij kunnen dat doen met een Kalasjnikovs maar evengoed met een heiligenbeeld of, als het hun zo best uitkomt, met woorden. De vrijheid van meningsuiting is een groot goed dat beschermd hoort te worden, net zoals heiligenbeelden die behoren tot het culturele erfgoed, samen met de heilige boeken uit het verre verleden. Maar als doodslag aantoonbaar gepleegd wordt met gebruikmaking van een heiligenbeeld, zal geen rechter oordelen dat het nooit de bedoeling van de moordenaar kon geweest zijn om te doden, omdat ook hij weet dat in principe om het even wat zich kan lenen tot moordwapen. Het is niet omdat een heiligenbeeld niet voorbestemd is om mee te doden, dat het door niemand met dit doel kan worden gebruikt. En precies hetzelfde geldt voor woorden: zij dienen allerminst om mee te moorden, maar als moordenaars in welbepaalde woorden een wapen zien en bovendien een wapen dat tot een perfecte moord kan leiden, dan zullen zij, zo dunkt het mij, niet aarzelen.

De voorbeelden hoger in de tekst zijn allerminst overdreven en wij weten intussen allen dat het ooit zo makkelijk onder de mat geveegde – en vaak louter verbale – pestgedrag lang niet zo onschuldig is als sommigen ons wilden laten geloven. Als de statistieken onmiskenbaar aangeven dat het zelfmoordcijfer bij jonge homo's ongemeen hoog is, terwijl homoseksualiteit door menige religie als zondig of doodzondig wordt beschouwd, is het in feite onbegrijpelijk dat een beschaafd land nog langer het betreffende godsdienstonderricht niet alleen duldt maar bovendien financiert, temeer daar het ook nog strijdig is met de inhoud van de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. Waar door toedoen van de godsdienstvrijheid kinderen van hun vrijheid worden beroofd – indoctrinatie is in wezen vrijheidsberoving –, is sprake van een verknechtende vrijheid: het gaat daar om de vrijheid van de misdadiger die de vrijheid van zijn slachtoffer verknecht. Hetzelfde geldt uiteraard voor de vrijheid van meningsuiting: waar woorden belasteren of moorden, wordt weliswaar de vrijheid van de lasteraar of de moordenaar gerespecteerd, maar de vrijheid van het slachtoffer wordt met de voeten getreden. Wie dit goedkeuren, scharen zich derhalve achter het recht van de sterkste: zij handelen volstrekt immoreel.

(Jan Bauwens, 11 februari 2016)

Verwijzingen:

(°) http://www.dailymail.co.uk/news/article-2424129/Sir-David-Attenborough-Sending-food-Africa-solve-famine-barmy.html ;

http://www.storyleak.com/attenborough-stop-feeding-third-world-reduce-population/ ;

http://countdowntozerotime.com/2013/09/19/psychopath-sir-david-attenborough-calls-for-mass-third-world-sterilization-and-starvation-to-reduce-world-population/ ;

(°°) http://www.dewereldmorgen.be/artikels/2011/07/24/killer-breivik-over-zijn-ideologische-wortels ;

http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/article/detail/2824465/2011/08/01/Nieuw-katholiek-bloedfanatiek-en-op-de-adreslijst-van-Breivik.dhtml

(°°°) http://www.bloggen.be/tisallemaiet/archief.php?ID=1556061