GROOT TEKORT AAN WERKNEMERS ?!

Onlangs werd in de media het bericht verspreid dat er een groot aantal vacatures oningevuld bleven, meer bepaald voor de functie van “leerkracht Nederlands voor anderstaligen”.

Onmiddellijk gevolg was alvast dat werkzoekenden het nog maar eens te verduren kregen van hun directe omgeving, want, zie je wel: er zijn jobs voor wie wil werken, en wie nu nog geen baan kan vinden, is gewoon een luie profiteur!

Fred kan ervan meespreken. Toen hij het nieuws op de buis vernam, spoedde hij zich te vierklauw naar de vdab: was hij geen germanist, hij was dan toch universitair, en dit keer zag hij zijn kans vrij om eindelijk aan de slag te kunnen gaan.

Op de vdab werden aan Fred onmiddellijk een twintigtal adressen bezorgd van allerlei organisaties en verenigingen, gesubsidieerde en andere, die zich de integratie van alle burgers ter harte nemen. Fred solliciteerde, maar tot zijn verbazing bleek nergens een betrekking vrij. Fred staat nu op wachtlijsten, zoals zovelen die zijn valse hoop deelden.

De vrouw van Fred echter, laat zich niet zo makkelijk afschepen. Zij dringt erop aan dat hij verder zou zoeken. Zij heeft immers vernomen dat in de Brusselse klinieken honderden buitenlandse verpleegsters werden aangeworven, vooral Roemenen. Zij zijn weliswaar zeer goede werkkrachten, doch ze kunnen zich alleen in het Engels verstaanbaar maken. En Fred’s eega stuurt haar man onmiddellijk terug naar de vdab.

Fred’s trajectbegeleider (zo noemt men de man die werklozen op weg helpt bij het zoeken van een job), verklaart inderdaad gehoord te hebben van deze vacatures, maar er is een klein probleem:

De vdab, die een Vlaamse dienst is, kan over deze vacatures helemaal niets zeggen. Fred moet zich richten tot de Brusselse vdab, en dat is de bgda.

“Hier is het internet-adres van de dienst, ik wens u alle succes, mijnheer”, zegt de vriendelijke man.

Thuis gekomen springt Fred ongedurig achter zijn computer en, hierin bijgestaan door zijn lieftallige vrouw, gaat hij aan het surfen. Een volgend probleem echter: de computer wil geen Brusselse vacatures bekendmaken: eerst moet de surfer zich inschrijven bij de bgda.

“We moeten verhuizen”, besluit hij na een poos nadenken.

“Verhuizen? Hoezo verhuizen?”, vraagt zijn vrouw: “Hou op met gekscheren en zoek voort!”

“Neen”, zegt Fred, “ik meen het, kijk. De wet verbiedt me dat ik tegelijk bij de vdab en de bgda ingeschreven ben. Dus moet ik me eerst uitschrijven bij de vdab. Vervolgens moeten we naar Brussel verhuizen. En pas dan kan ik me inschrijven bij de bgda”.

“En dan?”

“Wel, dan heb ik een inschrijvingsnummer, en kan ik zien of er betrekkingen vacant zijn voor leerkrachten Nederlands, om dus les te geven aan die verpleegsters”.

“Dat kan niet”, pruttelt Fred’s vrouw tegen: “Verhuizen om aan de weet te komen of er misschien een betrekking voor je is, en voor hoelang? Eén jaar? Kom nu: ga het vragen aan de vdab in plaats van onnozel te doen! Kijk, het is pas drie uur; ga direct, dan weet je alvast iets meer!”

Fred spoedt zich terug, en hij heeft geluk: zijn trajectbegeleider heeft net de vorige klant bediend en er kunnen twee minuten vanaf, tussen de drukte door.

“Ja”, zucht de vriendelijke man, “ik begrijp uw probleem. Maar als je denkt dat wij binnen kunnen bij de bgda, dan heb je het mis. Als je iets over die vacatures wil weten, dan moet je kijken in de gewone vacaturebank. Als die gegevens daar ontbreken, dan kunnen wij dat ook niet helpen, ziet u. Ik wens u veel succes”.

De vrouw van Fred vindt in de vacaturebank helemaal niets van die vacatures en zij is razend. Eerst gelooft ze hem niet en volgt er een ruzie. Vervolgens probeert hij haar uit te leggen dat het toch wel begrijpelijk is dat ook de andere gewesten eerst aan zichzelf denken, en aan hun eigen werkloosheidscijfers. En dat ze aldus die informatie eigenlijk achterhouden.

‘s Anderendaags raadpleegt Fred iemand van de algemene tewerkstellingsdienst, en die geeft hem gelijk: de berichten die in de media verspreid worden over een "enorm tekort aan leerkrachten Nederlands voor anderstaligen", zijn, ook volgens hem, volstrekt leugenachtig.

Die mediaberichten bewerken anderzijds wel dat werkzoekenden (met diploma) nog meer onder druk worden gezet en onterecht worden bejegend, uiteindelijk ook door hun eigen omgeving. Dat is een staaltje van demonisering, niets meer en niets minder.

Ook de berichtgeving als zouden er continu 30.000 jobs, en meer, oningevuld geraken, is totaal uit de lucht gegrepen: wanneer enkele miljoenen mensen aan de slag zijn, is het niet anders dan normaal dat er voortdurend mensen afvallen die vervangen moeten worden, en dat en niets anders weerpiegelt zich in dat cijfer van "30.000".

Komt daarbij dat het leeuwenaandeel van deze vacatures openbare functies betreft, wat wil zeggen dat het hier gaat om vacatures die bij wet verplicht openbaar te maken zijn, doch die in de praktijk meestal worden toegekend lang vooraleer zij bekend gemaakt worden. Fred herinnert zich tevens van de inleidende vdab-cursus, dat slechts 20 percent van de vacatures open zijn. En als die dan ook nog eens feitelijk gesloten zijn…

Daarnaast is er natuurlijk ook de bedrieglijke praktijk rond sales-managers-functies, de “leurders” zoals men het vroeger zegde, waarbij vaak voortdurend andere mensen gerecruteerd worden voor een zeer beperkte periode, dit wil zeggen: totdat zij de te verkopen producten in kwestie (waspoeder, stofzuigers, verzekeringspolissen of eender wat) aan de eigen kennissenkring hebben verkocht, dus totdat de aan de werknemer inherente, beperkte kring van zich moreel verplicht achtende kopers uitgeput is.

Verder is het de ondervinding van Fred, en van zovelen met hem, dat bij de interviews in de selectieprocedures gepolst wordt, niet zozeer naar de vakkennis van de kandidaat in kwestie, maar veeleer naar zijn of haar relaties, en dat teneinde na te kunnen gaan of men de betreffende naar z'n hand kan zetten. En Fred herinnert zich zijn sollicitatie bij een bekende autofabriek: men wilde daar weten of hij een huis aan het afbetalen was…

Men hoeft er niet bij te vertellen dat het in die gevallen wezenlijk gaat om prospecties met betrekking tot het beveiligen van hetzij gebeurlijk eigen bedrieglijke praktijken - en dus praktijken welke ingaan tegen het algemeen belang - , hetzij partijbelangen. De vele wetten die hetzij het algemeen belang, hetzij de privacy, willen vrijwaren van aantastingen allerhande, blijken in de praktijk perfect omzeild te worden, en omkleed met het alibi van de "allerbeste bedoelingen".

Een rechtstreeks gevolg van deze handel is uiteraard dat heden de incompetentie en het bedrog dermate omvangrijk worden dat het efficiënter en lonender blijkt voor werkgevers om tenminste één vierde van alle werk te laten verrichten door illegalen en vluchtelingen, die noch de taal spreken, noch het vak kennen. Met alle gevolgen vandien, niet alleen voor de economie, maar ook voor de betrokken werknemers en hun families.

Fred realiseert zich dat deze vaststelling rechtstreeks te maken heeft met zijn eigen situatie en met zijn statuut van 'langdurig werkzoekende': nu reeds worden langdurig werklozen in menig geval door mogelijke werknemers reeds behandeld op een manier die nog slechts weinig verschilt van de manier waarop illegale inwijkelingen uitgebuit worden, en dit onder de allang niet meer verbloemde slogan: "te nemen of te laten", welke met het van kracht geworden zijn van de nieuwe wet nu ook bij de vdab zijn opmars doet of althans wordt opgedrongen aan deze dienst, die uiteindelijk werd opgericht om mensen te helpen.

Die wet werd ons opgedrongen - niet vanwege malefide werkgevers, maar vanwege de regering, zodat het wel lijkt alsof zij deze laatsten niet bestrijdt doch daarentegen vertegenwoordigt!

Overbodig te zeggen dat dit alles leidt tot een banalisering van het menselijke leed en van het bedrog, en tot het aanvaardbaar maken van een nieuw soort van kastenstelsel, wat dus een nog veel ernstiger zaak is dan het probleem van het klassensysteem.

Het ziet er dus opnieuw niet zo schitterend uit voor Fred. Hij moet gaan leuren met zijn arbeidskracht, zijn enige kapitaal. Niets meer op tegen, sinds het motto van “weet jezelf te verkopen” dan toch allang algemeen ingeburgerd is… En de arme man tracht zijn vrouw te troosten met de gedachte dat er mensen zijn die het nog veel slechter hebben.

“Denk aan diegenen die met dertig in een garagebox wonen”, fluistert hij haar haast romantisch in het oor: “Ver weg van vrouw en kind zijn zij voor lange tijd. Zij zorgen ervoor dat onze prei één euro kost in plaats van twee. Anders hadden wij het nu nog moeilijker”.

GEEF DE ZWAKSTEN DE SCHULD

Fred is vanmiddag thuisgekomen van de VDAB met een pak papieren, door hem zelf in te vullen. Zijn vrouw heeft ze ter hand genomen en vraagt hem verbaasd wat het te betekenen heeft:

“Weersvoorspellingen maken, zelf scheikundeproeven doen, metaalgereedschappen gebruiken… Maar jij bent toch historicus!?”

“Dat zijn multiple-choice vragen”, zegt hij droogjes.

“Twintig bladzijden?”

“Ja, in het kader van een beroeps-heroriëntering…”

“En wat heb jij dan te maken met het weer, of met meubels herstellen en, ik lees hier: glas snijden!?”

Fred zucht: “Dat heb ik mijn trajectbegeleider ook gevraagd, maar hij zei: dat is psychologie; gewoon invullen en klaar is Kees. Die mens kan het ook niet helpen.”

“Maar je bent straks vijftig, en grootvader! Moet je nu nog herscholen?”

“Dat is de nieuwe wet; het is ofwel dat, ofwel de OCMW.”

“Als je nu eens voor een keer die koppigheid van je liet varen, en een afspraak maakte met mijnheer Crookus; hij heeft al dui-zen-den mensen aan een baan geholpen!!”

“In ruil voor hun stem, ja. Het is niet aan politici om de postjes uit te delen.”

Fred is negenenveertig en ruim twee jaar werkzoekend. Hij was lange tijd in de privé, maar herhaaldelijke faillissementen hebben zijn dromen verijdeld. Hij heeft wat les gegeven her en der en werkte ook een tijdlang op fabriek. Maar zijn grijzende haren duimen niet voor hem; jonge, energieke krachten, zeggen de advertenties, en dan nog liefst met veel ervaring…

Een bijkomende opleiding neemt vaak jaren in beslag, terwijl intussen de markt grondig verandert. In Fred’s studietijd was er vraag naar historici, maar toen hij afstudeerde, had men er teveel.

Een nieuwe opleiding kost trouwens ook een pak geld aan de staat. Eerst vertelde men dat er nood was aan gekwalificeerde werkkrachten, even later sprak men van algemene ‘overgekwalificeerdheid’. Onlangs voerde men de numerus clausus in voor de opleiding tot arts en nu zijn er artsen te weinig. Eerst schreeuwde men om leerkrachten, en nu zit men met een flink overschot. Het wijzigt allemaal zo snel…

Het lijkt er soms op dat men op tijd en stond tekorten in de hand werkt. Dan heeft men immers geldige redenen om ongekwalificeerd personeel in dienst te nemen. Die krijgen dan verworven rechten, een vaste benoeming van ‘bevriende politici’, en ook nog gelijk loon als plots een of ander ‘Copernicusplan’ wordt uitgedacht. In tijden van overschot wijken zij natuurlijk niet meer, want ook zij moeten een huis afbetalen.

Het lijdt geen twijfel dat de verantwoordelijkheid voor dit soort van onevenwichten bij de beleidsmakers zelf ligt. En een erbarmelijk gevolg daarvan is trouwens dat de dienstverlening vaak te wensen overlaat. “Ik zal u doorverbinden”, zeggen zij, als je belt om wat informatie. Je hoort Bach en Haendel, Vivaldi, Stravinsky en Bartok. Twee uur later ben je als volleerd musicus weer bij die telefoniste aanbeland die je eerst aan de lijn had, en weet je nog niets. Het telefoontje is zelfs niet belastingaftrekbaar.

Alleen vandaag al ergerde Fred zich twee keer in minder dan een uur: een eerste keer aan een gebrek aan kennis van het Nederlands bij de opstellers van de brief voor de jaarlijkse belastingaangiften, waar in regel 1001 gesproken wordt over het statuut "ongehuwd en niet wettelijk samenwonend", terwijl eigenlijk bedoeld wordt: "ongehuwd en wettelijk niet samenwonend"; een tweede maal bij het frankeren van deze brief, namelijk bij de vaststelling dat in het jongste informatiefoldertje met de tarieven van de post - tarieven die straks wekelijks veranderen - voor de 'definiëring' van "genormaliseerd formaat" enkel een schets van twee briefcontouren, zonder de afmetingen, wordt weergeven.

Onlangs moest Fred naar een zogenaamde “speciale begeleidingscursus voor langdurige werklozen”. De overigens vriendelijke instructrice moest de cursus aanvangen met de mededeling dat Europa beslist heeft om tegen het jaar 2010 zowat 70 percent van alle beroepsbekwamen aan een job te helpen. Vertaald in het Nederlands betekent dit dat er, alvast tot het jaar 2010, voor 30 percent van de werkbekwame bevolking quasi geen hoop is op een baan. En als Fred realistisch is, moet hij beamen dat hij als langdurig werkloze eigenlijk al twee jaar behoort tot deze 30 percent van hopeloze gevallen.

Vorige week nog vertelde men in Terzake, of was het in Panorama, dat tenminste 25 pct. van alle werk in België illegaal wordt verricht. Koppel dit gegeven aan het feit dat illegale immigrant-arbeiders politiek gezien en louter theoretisch geweerd worden, terwijl zij economisch noodzakelijk zijn om onze hoge levensstandaard te kunnen blijven verzekeren, zodat zij feitelijk ook politiek door de vingers moeten gezien worden. Je weet wel, die mensen die met z’n dertig in garageboxen wonen en die ervoor zorgen dat onze prei één euro kost in plaats van twee.

De massamedia zorgt ervoor dat al deze feiten algemeen bekend zijn, ook aan de langdurig werklozen, en op die manier veroorzaken de jongste regeringsmaatregelen enorme frustraties bij de categorie waartoe nu ook Fred zich mag rekenen. Eigenlijk moet men zeggen dat, middels de genoemde maatregelen, de voor onze economie verantwoordelijke regering haar frustraties, welke resulteren uit een falend beleid, afwentelt op de sociaal zwakkeren: de werklozen, maar evengoed de instructeurs en de trajectbegeleiders van de VDAB, van wie nu verwacht wordt dat ze het onmogelijke realiseren.

Men gaat zelfs privé-bedrijven inschakelen in de begeleiding van langdurig werkzoekenden, zo heeft het de liberale regering beslist. Een maatregel die, behalve aan nepotisme, ook een beetje doet denken aan de Amerikaanse tactiek waarbij in de oosterse oorlogsregio’s enkele lastige karweitjes aan de zorg van privé-legers worden toevertrouwd, of is dat een brug te ver?

Hoe dan ook: de verkapte doelstelling van deze nieuwe maatregelen lijkt mij ontegenzeggelijk de volgende - en ik baseer mijn inzichten op het feit dat zij zich ook in andere sectoren aandient.

Haar verantwoordelijkheid voor wanbeleid ontvluchtend, wil de staat zich ontlasten van haar plicht om uitkeringsgerechtigden nog langer te onderhouden, en zij poogt deze zorg af te schuiven op de steden en de gemeenten, met name op de OCMW's.

Aangezien nu de verspreiding van werklozen geografische gezien ongelijkmatig is, zal dit eerlang zorgen voor een onderlinge concurrentie welke het gemeentelijke beleid mede zal bepalen, nota bene in het volstrekte nadeel van de zwaksten.

De categorie van de werklozen wordt in de hier voorspelde strategie nu reeds voorafgegaan door heel wat andere categorieën, onder meer die van de bejaarden die in zorginstellingen moeten verblijven. Het feit heeft zich trouwens onlangs reeds enkele malen voorgedaan dat een plaatselijk OCMW zijn bejaarden letterlijk de deur moet uitzetten (op rolbedden en dies meer) wegens faillissement.

Bijkomend bezwaar is dat, in dit scenario, de druk op de betreffende bevolkingsgroepen dermate toeneemt dat, in de praktijk, de (vooralsnog) betalenden zich zullen keren tegen de zorgbehoevenden, in het bijzonder waar door de OCMW's bijvoorbeeld aan familieleden gevraagd wordt om tussen te komen in de kosten van de zorg, terwijl de hulpbehoevenden steeds vaker ofwel zullen kiezen voor (de intussen gelegaliseerde) 'euthanasie' (onderzoek wijst immers uit dat de motivering "anderen niet langer tot last te willen zijn" steeds vaker opduikt), ofwel slachtoffer zullen worden van depressie en zelfmoord.

Het staat vast, meer bepaald in de psychologie (zie o.m. Skinner inzake conditioneringsmechanismen en ethologie bij dierlijk gedrag, maar ook onderzoek van meer recente datum m.b.t. mensen), dat de langdurige herhaling van wanslagen bij het ondernemen van pogingen die een welbepaald succes beogen, niet alleen demotiverend werkt, maar dat, indien er bijkomende dwang wordt uitgeoefend om zulke pogingen te blijven herhalen, er bovendien gegarandeerd zware frustraties worden opgewekt welke leiden tot agressie en/of auto-agressie.

Een beleid dat, enerzijds, de agressie en de autodestructie zegt te willen bestrijden en dat, anderzijds, de frustraties aanwakkert, is ronduit ongeloofwaardig. Het is wellicht overbodig om zeggen, maar de huidige wildgroei van het kapitalisme kent geen ethiek, of wendt ze alleen voor als alibi.

Al bij al: het ziet er niet goed uit voor Fred. In betere tijden zouden ze hem nu “Fred den dopper” genoemd hebben, of kortweg “den dopper”, maar straks zijn mensen met deze bijnaam in de meerderheid, wat betekent dat wie hen uitscheldt niet meer kàn worden vervolgd voor het lastig vallen van ‘minderheden’. En aangezien in een democratie de meerderheid het voor het zeggen heeft, zou het wel eens zover kunnen komen dat de doppers het voor het zeggen krijgen, zodat de nieuwe wet aldus weer wel vanzelf zal verdwijnen!