Het licht en de duisternis (deel 2)

In de supermarkt liep ik hem dit keer letterlijk tegen het lijf en het scheelde geen haar of een hoge rek volgestapeld met flessen rode en witte wijnen, rosé en cava viel om maar het bleef bij een muzikaal gerinkel dat eerst luid klonk zoals kerkklokken van over verre akkers en dan wegstervend zoals een in de mist verdwijnende stoet met karren vol belletjes van kristal en zilverwerk. Pas toen het weer stil was en de voor de duur van enkele seconden tot gipsen beelden geworden voorbijgangers begonnen weer te leven en verder te wandelen alsof er niets gebeurd was, herkende ik de dader, de nu wel stokoude Omsk Van Togenbirger, fel vermagerd als hij was en werkelijk gekrompen tot amper de helft van de lichaamslengte waarvan ik geloof dat hij die had bij onze jongste ontmoeting. Hij had mijn gedachten gelezen want hij zegde prompt:

Maar ook gij zijt ouder geworden!

Weet ik, zo antwoordde ik hem, zo lang ik maar niet wijzer word!

Inderdaad, zei hij: wijsheid is ongetwijfeld een wel heel pijnlijke zaak!

Zo bedoelde ik het niet, antwoordde ik, maar wat bedoelt gij dan?

Wijsheid komt pas met de jaren: men snapt pas hoe de zaken draaien als men oud geworden is en het helaas te laat is om daar nog iets te kunnen aan doen.

Dat is waar, zo beaamde ik zijn woorden, en bij wie de wijsheid aan de grijsheid voorafgaat, worden prompt vermoord!

Gij bedoelt Navalny?

Bijvoorbeeld, ja. Ik las onlangs zijn politieke levensgeschiedenis en die verschilt kennelijk amper van deze van de activisten in het westen. Het is een lange strijd tegen de fraude en de corruptie bij de politici.

De politiek is een voorwendsel, zo repliceerde Van Togenbirger bitsig: politici zijn gewiekste commerçanten, legale dieven, zij houden zich helemaal niet bezig met de staat en met het welzijn van de mensen. Politici zijn superdieven.

In Rusland dan toch, zo probeerde ik hem te temperen.

Overal, mijn beste! Gij weet toch waarom mensen in de politiek gaan?

Vertel het mij!

Commerçanten, fraudeurs en dieven hebben een veel te lastig leven, dat is de reden. Een dief moet zorgen dat hij aan een wapen komt, hij moet zijn slaap inkorten om des nachts op pad te gaan, hij neemt het risico dat hij op heterdaad betrapt wordt, misschien wordt hij wel neergeschoten op zijn werk ofwel belandt hij in de gevangenis en hij riskeert torenhoge boetes. Wie in de politiek gaan, hebben het geld voor het rapen!

Is dat niet een beetje kort door de bocht?

Betaalt gij dan geen belastingen, mijn beste? Geen mens ontsnapt er aan! En hoeveel van uw zuur verdiende centen vloeien aldus naar de staat? Een derde, zegt gij? Dat zijn dan alleen de rechtstreekse taksen. Maar op alles wat men koopt en verkoopt, wordt een tol geheven: op arbeid, eigendom, voedsel, drank, woongelegenheid en kortom alles wat gij ziet en niet ziet. En die belastingen belanden op een grote hoop: een geldberg om het zo te zeggen. Die geldberg, mijn beste, bevindt zich in Brussel, onze hoofdstad. Rond die geldberg zitten in een wijde kring de politiekers. En zij bedienen zichzelf, ja, naar believen nemen zij onophoudelijk briefjes, stapeltjes bankbiljetten van de berg en vullen daarmee hun zakken. En die berg, mijn beste, en dat is nu het leuke, wordt helemaal niet kleiner, omdat de toevoer van biljetten nimmer ophoudt. En als hij dreigt te krimpen, gaan degenen die er omheen zitten en er hun zakken mee vullen, gewoon nieuwe belastingen heffen, taksen allerhande met nieuwe en modieuze namen, namen die bovendien geen tegenstand dulden. Geen nachtwerk meer, geen risico om geklist te worden door champetters, om boetes toebedeeld te krijgen of om jaren in een cel te moeten slijten. Straffen zijn ver weg omdat er helemaal geen getuigen zijn: men hoeft alleen te weten wie allemaal rond de berg gezeten zijn en graaien en dat volstaat, de ene immers moet zwijgen voor de andere.

Maar ik zie die geldberg helemaal niet!?

Dat komt omdat het kwaad zich altijd en overal verbergt, mijn beste. En de beste plaats om zich te verbergen, bevindt zich in het volle licht. Lees er maar Edgar Allan Poe op na, ik geloof dat het in De gestolen brief is dat hij dit griezelige thema aankaart, dat in feite zou oud is als de mens zelf. Poe schreef De gestolen brief zo'n honderdtachtig jaar geleden maar het onderwerp werd reeds in de oudheid geliefkoosd door de dramaturgen. Maar wees gerust, de geldberg bestaat echt, en wat meer is: het is nu een put geworden die er alsnog in slaagt om zich als een berg voor te doen en die warempel heel wat beleggers lokt met staatsbons en nog vele andere listen, al is het einde van dat liedje nu in zicht.

Is dat zo?

Ik vrees het, er is immers niet alleen die berg in onze eigenste hoofdstad want de wereld telt honderdzesennegentig erkende staten met elk een eigen hoofdstad en een geldberg. Het is een eigenschap van geldbergen dat zij ook onderling kunnen concurreren en dat bovendien onafgebroken doen. De berg in Brussel is een put geworden zoals ook die in Parijs, Berlijn, London en noem ze maar op, de Europese grootsteden die geloofden dat zij met hun euro onaantastbaar waren, dat zij, om maar iets te zeggen, de Amerikaanse dollar een hakje konden zetten. Wat in Washington dreigde een put te worden, is nu Hocus Pocus weer een heuse berg dankzij de wapenhandel. In de westerns immers hoort men alom het refrein dat iedereen doet beven: “Uw geld of wat dacht u van uw leven?”

(Wordt vervolgd)

(J.B., 25 februari 2024)

Het licht en de duisternis (deel 1)

Het kwaad schuwt het licht. Dat houdt echter niet in dat kwade dingen die zich een positie onder de zon weten te verwerven, daardoor ook goed worden. Het kwaad kan zich pas in de schijnwerpers begeven op voorwaarde dat het beschermd wordt door machten die mogelijke tegenstanders van die activiteit naar het leven staan. Dat gebeuren volstrekt zich dan zoals de beroemde stoet met daarin de keizer met zijn nieuwe kleren. Immers, wat zo doende openbaar gemaakt wordt, moet tegelijk worden verzwegen. Het wordt getoond aan de ogen maar die moeten in het gesprek met zichzelf, dat noodzakelijk voorafgaat aan het gesprek dat hun bezitters hebben met anderen, zeggen dat ze iets anders zien dan hetgeen ze zien. Vervolgens moeten die anderen deze leugen beamen als waarheid, wat tot gevolg heeft dat de ogen zelf bij hun bezitters gaan inboeten aan krediet. De leugenachtige communicatie versterkt het in de kiem smoren van de meest directe getuigen die onze zintuigen zijn en die ons aldus worden ontvreemd. De machten die de leugenachtigheid in kwestie afdwingen, gaan derhalve niet slechts de geest van hun slachtoffers beïnvloeden, zoals ideologieën dat doen, maar ze gaan ook de zintuiglijke wereld waarin de lichamen van de slachtoffers leven, vervormen. Die vervorming is niet zomaar een geringe aantasting van een beeld zoals dat gebeurt met het beeld achter een ruit waarop regendroppels uiteenspatten: het gaat om een totale vervanging van wat men werkelijk meende te zien door iets dat er helemaal niet is maar dat zich wel opdringt als een bestaande. Dit maakt het slachtoffer niet allen blind maar het geeft aan het slachtoffer tevens ogen die een heel andere en onechte wereld zien welke een maaksel is van de boosdoeners in kwestie die hun slachtoffers in die waan opsluiten. In deze tijden waarin mét het bestaan van God ook het bestaan van de duivel (omschreven als de niet-persoon bij uitstek) ontkend wordt, kan niemand er omheen dat hij de gevangene is van een waanwereld die hem niet loslaat zolang hij zich niet weet te bevrijden van de betrokken machten die hem het zicht op de oorspronkelijke werkelijkheid benemen. Onze zintuigen en onze lichamen zijn niet langer de onze, ze zijn het bezit van vreemde machten en aldus worden wij bezeten.

(Wordt vervolgd)

(J.B., 23 februari 2024)

Een gelaat van zand

Een groep van artsen wensen nu dat alle burgers een verklaring ondertekenen waarop zij invullen of zij zich al dan niet laten vaccineren en indien niet waarom dan, waarbij zij kunnen kiezen uit een tiental opgesomde redenen.¹

Uiteraard loopt een dergelijk initiatief van bij de aanvang mank aangezien wij intussen leven in de wereld van de vrije markt. Als u, mijnheer, mevrouw, een fabriekje hebt waarin u, om maar iets te zeggen, confituur van aardbeien produceert, en u wenst dat alle burgers van het land een papier invullen met betrekking tot uw product waarop zij verklaren of zij al dan niet uw confituur zullen eten en indien niet waarom dan niet, waarbij zij dan kunnen kiezen uit een tiental opgesomde redenen (1. Ik lust geen aardbeien; 2. Ik krijg huiduitslag van aardbeien; 3. Ik teel mijn eigen aardbeien en maak zelf aardbeienconfituur, …) dan zal men u gewis en terecht aanwrijven aan grootheidswaanzin te lijden. Immers, de wil om de hele consumerende bevolking van dit land te kunnen dwingen om stelling in te nemen tegenover een eigen marktproduct, kan inderdaad niet anders dan als waanzin worden weggezet: mocht iedereen dit eisen, dan was het leven miljarden keren te kort om de navenante paperassen in orde te krijgen en er waren veel te weinig bomen om het papier daarvoor te kunnen leveren.

Weliswaar worden dit soort van verantwoordingen vaak van het volk geëist, meer bepaald in post-dictatoriale perioden. In dictaturen immers worden ideeën alsook andere producten aan het volk opgedrongen en worden weigeraars veroordeeld tot onder meer verbanning, gevangenisstraf of ter dood veroordeling. Zwakt de dictatuur af, dan stelt men iedereen voor een keuze waarbij men wel meent te mogen eisen van de weigeraars van het product in kwestie dat zij openbaar en dus op een kwetsbare wijze - voor een rechter ofwel publiekelijk - hun keuze verantwoorden.

Zo is bijvoorbeeld de kerk erin geslaagd om quasi iedereen in de gechristianiseerde of door haar onderworpen werelddelen te dwingen tot stellingname tegenover haar deviezen: wie volgden, hoefden verder niets te doen maar twijfelaars en ongelovigen zagen zich genoodzaakt om desnoods dikke boeken te schrijven onder titels in de trant van: “Waarom ik niet (meer) geloof”. En nu de kerk alhier heeft afgedaan, zijn in hetzelfde bedje ziek (met de plaag van de hoogheidswaanzin) de opvolgers van de klerikale dictators, zijnde de politici alsook steeds vaker de medici en alle andere wetenschapslui (weliswaar met uitzondering van de wiskundigen wiens bedrijvigheid in wezen een spel is).

Ligt de dictatuur in een wat verder verleden, dan voelt niemand zich uiteraard nog verplicht om stelling in te nemen tegenover ongeacht welke uitlating vanwege ongeacht wie omdat het zich verantwoorden pas een plicht kan zijn van onderdanen jegens oversten of van mensen die verplichtingen hebben tegenover anderen aan wie zij zekere dingen verplicht zijn. En hier ziet men alras het probleem opduiken van de objectieve ethiek met de discussie rond de deviezen van Immanuel Kant als mogelijk model, een kwestie die niet in één adem van de hand gedaan kan worden. Welke plichten hebben mensen tegenover medemensen in het tijdperk dat volgt op de hegemonie van de religie(s)?

Velen en niet in het minst de aanvoerders van de betrokken machten zullen nu aanvoeren dat het algemeen belang op het spel staat waar van wetenschappen sprake is maar dat argument verschilt in geen enkel opzicht meer van wat destijds de kerk aanvoerde ter handhaving van haar positie: het is voor uw eigen welzijn dat wij u tot gehoorzaamheid willen kunnen dwingen, zo verzekerden ons de vaders van het heilige en onfeilbare instituut waarvan Dostojevski in zijn fabel van De Grootinquisiteur de ware aard aan het licht bracht en in dezelfde lijn wordt nu geschermd met het algemeen goed van onder meer de volksgezondheid, het algemeen welzijn en de welvaart als argumenten om gehoorzaamheid aan de nieuwe instellingen te kunnen afdwingen.

Het mag duidelijk zijn dat, nu de vrije markt gezorgd heeft voor de privatisering van zowat alles, incluis de opvoeding, de gezondheid en de wetenschappen, geen enkele van al deze tenslotte te consumeren zaken ook maar iets nog verplichten kan, aangezien het koopwaar is dat zich positioneert tegenover cliënten die nog steeds zelf beslissen wat ze met hun geld gaan doen, tenzij een politieke overheid zich het recht toe-eigent om die klus af te handelen in hun plaats, zoals dat het geval is met de aankoop van vaccins maar ook met betrekking tot de financiering van de openbare omroep, de onderwijsinstellingen, de landsverdediging en nog zoveel andere zaken waarvan de noodzakelijkheidskwestie in steeds nauwere schoentjes komt te staan. Moeten wij ons leven gaan riskeren aan een front waar wordt gevochten om principes die men heeft alleen maar omdat men hetzij aan deze hetzij aan gene zijde van dat front geboren is? Is het correct dat de belastingen die de overheid aan iedereen oplegt, geïnvesteerd worden in de promotie van culturele richtlijnen waarmee per definitie niet iedereen het eens kan zijn? Is het geen aanfluiting van de fundamentele mensenrechten wanneer ons spreekrecht en onze keuzevrijheid gelijkgesteld worden met het recht, of veeleer nog met de plicht om de eigen mening in te passen in vooraf bekokstoofde antwoorden in de vorm van multiplechoice-antwoorden? Mag de bijzonder misleidende vooringenomenheid waarbij voor waar wordt aangenomen dat de kwestie van de gezondheid gelijklopend is met die van de volksgezondheid dan niet aan kritiek worden onderworpen? Om het bij een voorbeeld met betrekking tot het laatstgenoemde te houden, kan hier verwezen worden naar het jammerlijke historische onverstand dat zich nu dreigt te herhalen en waarmee Adolf Hitler de volksgezondheid meende te ondersteunen door massaal de zieken om te brengen.

De theologie heeft weliswaar haar tijd gehad maar nu zij in een groot deel van de wereld zo niet wereldwijd werd vervangen door het gedrocht van de economie van de vrije markt, staan onderwijs, gezondheid, politiek en noem ze maar op, alle mogelijke openbare sectoren, onverbiddelijk onder de niets en niemand meer ontziende heerschappij van Mammon: het goede is wat de economie doet draaien, ook als dat gebeurt ten koste van de welvaart van quasi alle enkelingen die haar torsen en in wiens dienst zij zou moeten staan zoals elk nuttig werktuig, en deze spijtige middeldoelomkering kentekent derhalve niet alleen alle dingen maar tevens alle mensen. Het tijdperk van de golem heerst: de onmens die allen onderworpen heeft en het niet kan laten om ijverig door te gaan met het doordrijven van zijn waanzin totdat hij allen zal verpletterd hebben. De Franse filosoof Michel Foucault besloot in 1966 De woorden en de dingen met de uitspraak dat weldra de mens dreigt te verdwijnen zoals een gelaat van zand aan de oever van de zee.

(J.B., 22 februari 2024)

NB: Kennelijk wordt de op de blogs gedropte tekst binnen de paar seconden naar het Engels vertaald en vervolgens weer naar het Nederlands, waardoor de blogtekst geheel onleesbaar kan worden. Zo bijvoorbeeld vertaalt men "de mens" (Nederlands) naar "men" (Engels voor "mensen") en vervolgens weer naar het Nederlands als "de mannen". Om die reden voegen wij onder het artikel een PDF-versie omdat dergelijke automatische veranderingen binnen die bestandsvorm vooralsnog onmogelijk zijn. De tekst van de PDF kan gelezen worden nadat op de link onder deze tekst werd geklikt. (J.B.)

Het kaf en het koren   PDF: Het kaf en het koren

De duivel gunt de mens zijn vrijheid niet. Zoals in 1654 Joost van den Vondel dichtte, benijdde Lucifer God en de naar zijn beeld en gelijkenis geschapen mens, te meer omwille van Gods aangekondigde menswording en de plicht voor alle engelen om voortaan de mens te dienen. Daarop bracht de gevallen engel de mens met zijn nageslacht ten val en werd hij zelf uit de hemel verbannen naar de hel.¹

De duivel gunt de mens zijn vrijheid niet omdat de mens met zijn vrijheid samenvalt en dat in tegenstelling tot de dieren, de planten en de stenen die blind gehoorzamen aan de natuur. Deze laatsten worden in de ruimte rondgeslingerd, zij worden door de wind bewogen en door instincten, hierin onderscheiden van de mens die vrij kan zijn - tenminste als hij daarvoor kiest.

Want niet alle mensen kiezen voor de vrijheid, niet allen willen mens zijn ofschoon dat in hun vermogen ligt: velen en misschien wel de meesten nemen vrede met het dier en zij zoeken ijverig naar het meest profijtige evenwicht tussen de lasten en de lusten waarbij zij ernaar streven om de laatst genoemden voor zichzelf te houden en de eerst genoemden over te laten aan een ander.

De duivel gunt de mens zijn vrijheid niet, hij ontneemt ze hem en hij doet dat door hem te ketenen aan alles wat niet van geest is; zijn geest vernietigen kan hij immers niet maar waartoe hij wel in staat is, is de in beslagname van zijn onstoffelijkheid of zijn geest die daarmee samenvalt en die nog overblijft als alle stof is uitgezongen. Inbeslagname van de menselijke geest of van de mens tout court betekent in bezit name en wie in bezit genomen werden, zijn bezeten. En bezetenheid is altijd het in bezit genomen worden door wat vreemd is aan degene die bezit wordt en die daardoor ophoudt om bezit te zijn van zichzelf. Met andere woorden is de bezetene dan degene die zichzelf heeft verloren.

Het in beslag genomen worden of het weggetrokken worden uit zichzelf gebeurt middels verleiding en vergt derhalve de toestemming van wie aan de verleiding worden blootgesteld omdat wie weerstand bieden, al beslist hebben om bij zichzelf te blijven, om zichzelf te blijven, om niet te buigen voor een zeker aanbod waarvan altijd veel te laat aan het licht komt dat het bedrieglijk is, dat het een aas is dat uitgeworpen werd, dat het zich als een geschenk voordoet dat echter een roof verkapt en niet de geringste omdat hier niets minder dan het bezit van zichzelf in het geding is en dat betekent het bestaan zonder meer. Dat de duivel aan de mens zijn vrijheid niet gunt, betekent daarom dat hij hem ertoe verleiden wil om zichzelf af te staan en dat is niet minder dan de verleiding tot de dood, waarbij de dood weliswaar verkapt wordt als iets dat het leven zelf nog overtreft.

De duivel kan de vrije mens niet luchten: De Poetins en de Bidens dulden geen mensen zoals Aleksej Navalny en Julian Assange omdat de eerst genoemden Lucifer vertegenwoordigen en de laatst genoemden de mens. Alles wat daartussen zit is - vreselijk om zeggen maar wellicht waar - kaf.

(J.B., 21 februari 2024)