Alle rechten voorbehouden Een variant van deze blog is te vinden op seniorennet op het volgende adres: http://blog.seniorennet.be/tisallemaiet/
10-11-2019
Fundeert het katholicisme onze beschaving?- Deel 1: de engte van het eigen gelijk
Fundeert
het katholicisme onze beschaving?
Deel
1: de engte van het eigen gelijk
De vraag of het
katholicisme het fundament is van onze beschaving is in wezen de
bijzonder moeilijke vraag naar de verhouding tussen kerk en staat.
Omdat de relatie tussen kerk en staat verwant is met de relatie
tussen lichaam en ziel, kunnen we de kerkstaatverhouding pas
begrijpen als we ook het zogenaamde mind-bodyproblem
begrijpen. Edoch, hoe lichaam en ziel zich tot elkaar verhouden, is
tot vandaag de dag een mysterie gebleven. Althans op het eerste
gezicht lijkt dit niets goeds te beloven inzake een zoektocht naar
een antwoord op de hier gestelde vraag.
Over de relatie tussen
lichaam en ziel bestaan er om te beginnen talloze opmerkingen over de
legitimiteit van de probleemstelling zelf en niet de minste daarvan
is de opmerking dat de tweedeling van lichaam en ziel oneigenlijk zou
zijn. Echter, indien men eenzelfde kritiek zou uiten over de
tweedeling van kerk en staat, dan kwam die kritiek zelf onmiddellijk
in een ander licht te staan. De consequenties worden duizelingwekkend
omdat de geproblematiseerde relaties zich meteen gaan
vermenigvuldigen: de verhouding lichaam-ziel en de relatie kerk-staat
brengen namelijk ook de relaties aan het licht tussen lichaam en
staat, ziel en kerk, lichaam en kerk, ziel en staat. Maar ook de
relaties tussen de staten onderling zijn in het geding en die tussen
de kerken onderling want er zijn niet één maar vele staten en er
zijn niet één doch talloze kerken. Op de koop toe veranderen zowel
de kerken als de staten onophoudelijk. Ook zijn er vele zielen en
talloze lichamen, er zijn conglomeraten van zielen, instituten,
wetenschappen, ideologieën en er zijn lichamen van soorten en
ondersoorten, dierlijke en plantaardige en dan is er nog de
zogenaamde dode stof en naast de aarde is er het heelal, behalve het
heden zijn er het verleden en de toekomst en de vraag of zij bestaan
en hoe dan wel. En zo lijkt elke hoop om het raadsel ooit te kunnen
ontsluieren bij voorbaat andermaal op te gaan in rook.
Een historische
benadering van de verhouding tussen kerk en staat heeft menig
filosoof, theoloog en historicus kopbrekens bezorgd en zij was tevens
een bron van nooit eindigende en altijd politiek en ideologisch
gekleurde discussies die echter nog nooit tot een consensus hebben
geleid tussen de strijdende partijen. Maar men moet zich afvragen
waarom dit het geval is en of er dan een andere en gebeurlijk meer
directe invalshoek mogelijk is.
Het is een zekerheid dat
het katholicisme niet het fundament is van onze beschaving maar het
is een even grote zekerheid dat het katholicisme het fundament is van
een welbepaalde richting binnen de beschaving die nillens
willens de onze is: de katholieke kerk heeft haar stempel gedrukt op
de dopelingen en zij heeft met haar moraal het zogenaamde geweten van
haar al dan niet vrijwillig gelovigen - alvast tijdelijk - mede
bepaald - op een al dan niet wenselijke manier.
Maar het is niet alleen
een zekerheid dat de kerk met haar moraal een goed deel van haar
gelovigen moreel gevormd heeft: het staat tevens als een paal boven
water dat het deel van het volk dat door de kerk gevormd werd, op
haar beurt mede vorm gegeven heeft aan de kerk en het gaat hier meer
bepaald over dat volksdeel dat het staatshoofd identificeert met de
vertegenwoordiging van god zelf, met andere woorden: de theocratie
(zoals vandaag nog in Vaticaanstad, in het door ayatollahs geregeerde
Iran, in het door de Dalai Lama geregeerde Tibet en in
Saoedi-Arabië), welke vaak voortleeft in keizerrijken en dynastieën
maar ook in zekere vormen van het nationalisme dat in feite de
tegenhanger is van het socialisme waarin het volk (via haar
afgevaardigden) zichzelf regeert - zoals op Plato's narrenschip, zo
beweren alvast de theocraten.
Zoals gezegd zijn de
binnen hun eigen partij gezaghebbende auteurs over de geschiedenis
van kerk en staat en bij uitstek de werken over de funderende rol van
de kerk in het tot stand komen van beschaving en vooruitgang bijna
per definitie ideologisch gekleurd omdat hun opzet dikwijls
ontspringt aan de behoefte om het belang en derhalve het gelijk
van de eigen ideologie in de verf te zetten. Dergelijke, vaak
hoogdravende werken zijn niet het ideale vertrekpunt voor discussies
en de navenante discussies hebben ook nooit tot een consensus geleid
- andermaal: omdat elke partij, met het eigen belang in het
achterhoofd, met hand en tand eigen ideologieën en interpretaties
van wat geschied is, verdedigt. Een meer vruchtbaar uitgangspunt
lijkt het ons daarom om na te gaan hoe bepaalde aparte concrete
facetten van de kerkelijke theologie en moraal, mee vorm gegeven
hebben aan persoonlijke opvattingen en overtuigingen en zo ook aan
normen en wetten, en hoe die wetten dan mee concreet gestalte gaven
aan zekere strekkingen binnen de beschaving. Tevens moet in dit opzet
een belangrijk onderscheid gemaakt worden tussen, enerzijds, de
katholieke kerk (die zich overigens niet als enig machtig instituut
op het christendom beroept) en, anderzijds, het christendom zelf -
als zoiets ook al los van elke interpretatie kon bestaan.
Om te beginnen beroept
het katholicisme zich, zoals de term zelf aangeeft, op katholiciteit,
wat vrijwel hetzelfde betekent als universaliteit of
algemeengeldigheid. De oorsprong van deze idee is niet zomaar het
geloof in een god doch de overtuiging dat er slechts één god
bestaat en dat god derhalve voor alle mensen dezelfde is: alle mensen
zijn kinderen van één en dezelfde god of de ganse schepping is het
werk van één god. En op het eerste gezicht lijkt dit ook een
revolutionaire gedachte.
Op het eerste gezicht,
want in feite wordt ons hier zand in de ogen gestrooid: ongeacht
welke godsdienst die over zichzelf beweert de enige ware te zijn - en
dat doen uiteraard alle religies - bevestigt daarmee eigenlijk
het geloof in één god voor alle mensen en van de ganse schepping.
Wie een andere god aanbidden dan de eigen voorgedragen godheid,
worden bestempeld als dwalend en als 'te bekeren'. Aldus valt meteen
de aanspraak die de katholieke kerk maakt op haar uniciteit op grond
van haar universaliteit, in duigen: wat voor universaliteit wordt
gehouden, blijkt in feite een bijzonder verdraaide interpretatie van
de stelling van het eigen groot gelijk die per definitie aan alle
religies eigen is. Elke religie beschouwt zichzelf als de enige ware
met één god van wie alle mensen kinderen zijn, alleen zouden
diegenen die een andere god aanhangen, zich vergissen. Alle religies
zijn dan 'katholiek', zoals ook alle andere irrationele
overtuigingen, zodat de term zelf in deze contekst ontmaskerd wordt
als totaal zinledig.
Sinds geldt
dat je bent wat je hebt, werd het leven koopwaar en het voorrecht van
de rijken - de durvers, de dieven of hoe men hen ook noemt - terwijl
weldoeners arm blijven (de rijke jongeling indachtig) en derhalve
niemand zijn. Uiteraard als geldt dat je bent wat je hebt.
De waarheid
echter wordt een weinig verdraaid als men wil dat geldt dat je bent
wat je hebt: het is een leugen zonder meer. Wel waar, helaas, is dat
'hebben' een mogelijkheidsvoorwaarde is voor 'zijn' en dat
houdt in dat wie een ander al zijn bezit ontneemt, hem tevens berooft
van zijn leven.
Die laatste
waarheid maakt dat uit het gebod dat men niet zal doden, het verbod
om te stelen vanzelf voortspruit. En omdat ook het laten
doodgaan, moord is, is de overbemiddelde ook verantwoordelijk voor de
levens-voorwaarden of -middelen van derden. Het fundament van
solidariteit is geen zaak van probabiliteit maar een kwestie van
verantwoordelijkheid: het is het kunnen antwoorden op de vraag: "Waar
is Abel, uw broeder?"
Het extreem
liberalisme dat voortkomt uit de verwisseling van werkelijkheid en
waan of van wens en wil, negeert het objectieve ingevolge een
eindeloos doorgedreven soevereiniteit van het ik: alles moet wijken
voor de eigen wensen en de illusie dat zulks mogelijk is, wordt
gevoed door het systeem van de mammon dat inhoudt dat alles voor geld
te koop hoort te zijn: het hebben én het zijn, incluis het geluk,
het leven en nu ook de dood.
De dood van
het kind dat nog niet is geboren, de dood van de ouderling die geen
nut meer heeft en de eigen dood van wie het leven moe zijn en
zichzelf voorliegen dat 'uit het leven stappen' - zoals men dat zo
bedrieglijk weet uit te drukken - een mogelijkheid zou zijn.
Maar 'uit
het leven stappen' is onmogelijk omdat ook 'in het leven
stappen' onmogelijk is. Mogelijk zijn alleen: 'het uit het
leven weghouden' en 'het niet in de dood stappen', en dat
is een heel verschil. Mogelijkheidsvoorwaarden kunnen wel weggenomen
worden maar nimmer gecreëerd: men kan iemand doden maar geen mens is
in staat om aan een ander het leven te schenken. Nochtans verkeert
kennelijk menigeen vandaag in de illusie dat de macht om aan iemand
het leven te ontnemen, dezelfde macht is als die van god, die
namelijk aan iemand het leven kan schenken. Maar de macht om te doden
is geen macht over het leven.
Als de
zogenaamde voorvechters van abortus en euthanasie die zich pioniers
wanen die voor de mensheid nieuwe horizonten openen, met trots
beweren dat zij naast de vermeende macht over het leven nu ook de
macht hebben over de dood, verkeren zij in dezelfde waanzin als dezen
die zich god wanen. Het maaksel van klei verheft zich boven zijn
maker en zegt: voortaan ben ik uw boetseerder!
De
geldhandel, oorspronkelijk bedoeld als een vereenvoudiging van de
ruil, heeft een vreselijke bijwerking en dat is de mogelijkheid van
de middel-doelomkering die door velen wordt aangegrepen en
verheerlijkt: het geld dat aanvankelijk een middel was, een
ruilmiddel, is doel geworden en tegelijk verworden de koopwaren, vaak
levensmiddelen en dus ook 'stukken van mensen', tot nog louter
middelen.
Zo ging met
ooit naar de markt met eieren en kwam men terug met appelen - het
geld was een middel waarmee men het ene tegen het andere ruilde;
vandaag gaat men naar de markt met geld en komt men terug met nog
meer geld - het geld is doel, de waren op de markt zijn ruilmiddelen
geworden.
Een
moordend gevolg van die omkering is uiteraard dat geld onterecht als
intrinsiek waardevol wordt aanzien terwijl de vruchten des velds, de
mens zelf en alles wat de schepping ons gratis aanbiedt, tot een
louter betaalmiddel wordt gedegradeerd.
Bovendien
ontstaat in deze verwisseling van noden door rechten de gevaarlijke
illusie dat alles te koop is en de eis van de verwaande dat alles te
koop moet kunnen zijn en dat ook is: de waren maar ook de mensen: hun
energie, hun tijd, hun lichaam, hun leven en hun dood.
Vandaag
zijn er die doen alsof de dood iets is dat men kan kopen. Het begint
met de eigen dood en die wordt geheel bedrieglijk de goede dood
genoemd maar het zal eindigen met de dood van anderen en dus met
moord.
Reeds is er
abortus, als de dood van het eigen kind waarover men zich de baas
waant. Alras zullen volgen: de dood van andermans kinderen,
bijvoorbeeld als die gehandicapt zijn, men moet immers kunnen
weigeren om op te draaien voor de kosten die dat meebrengt. Tenslotte
zal men ook de dood willen kunnen kopen van ongeacht wie: men zal
stellen dat men daar ook recht op heeft van zodra men het er over
eens is dat ook mensen ruilmiddelen zijn. Want wat doet men anders
als men de armen naar het front stuurt of als proefkonijn gebruikt,
of zij die maatschappelijke lastposten zijn of van weinig of geen
nut? En weerklinken in die logica dan niet de krankzinnige
redevoeringen van Adolf Hitler?
(J.B.,
31 oktober 2019)
30-10-2019
De kerk en extreem-rechts
De kerk en extreem-rechts
Op 27 april
2019 werd in Rome een Argentijnse bisschop van La Rioja, Enrique
Angelelli, door paus Franciscus zalig verklaard. (1) Angelelli werd
op 4 augustus 1976 van de weg gereden en vervolgens doodgeslagen
nadat hij had geprotesteerd tegen een dictatoriaal regime tijdens de
zogenaamde 'vuile oorlog' die aldaar woedde met de steun van
(Nobelprijswinnaar voor de Vrede in 1973!) Henri Kissinger onder de
dictatuur van Jorge Rafael Videla van 1976 tot 1981. Toen werden
zo'n 30.000 mensen ontvoerd en vermoord, waaronder 150 priesters die
verzet boden. (2) Die misdaden werden dertig jaar lang wekelijks
herdacht door de zogenaamde 'dwaze moeders' - de moeders van
verdwenen kinderen - die zwijgend in Buenos Aires over het Plaza
de Mayo of het Meiplein kwamen lopen waar de regering zetelt. (3)
Dat
Angelelli een martelaar was, werd duidelijk na later onderzoek want
de officiële versie van de doodsoorzaak luidde dat de bisschop was
omgekomen bij een verkeersongeval en de katholieke kerk is die
officiële versie blijven onderschrijven totdat de kust veilig was,
meer bepaald tot dertig jaar na zijn dood. (4)
Die
politieke strategie herinnert aan de historie van pater Damiaan en
aan die van Oscar Romero, nog twee martelaren die werden genegeerd
zolang er geen profijt mee te behalen was. Pater Damiaan werd door de
katholieken wandelen gestuurd toen hij het verbod overtrad nog terug
te keren naar het vasteland waar hij om hout kwam bedelen om de
leprozen mee te begraven; hij werd echter als groot weldoener erkend
door het stamhoofd van een plaatselijke gemeenschap en pas nadat zijn
heiligheid boven alle twijfel verheven was, werd zijn lijk in stukken
gereten door de 'relikwieënjagers' van de kerk. (5)
Ook de El
Salvadoraanse aartsbisschop Oscar Romero verzette zich tegen de door
de latere president Duarte gesteunde en door de USA bewapende
militaire junta die zowat 75.000 burgers ombrachten en hijzelf werd
op 24 maart 1980 vermoord, korte tijd nadat hij in Leuven een
eredoctoraat ontving; de kerk weigerde hem lange tijd te erkennen
terwijl zij zich verschuilde achter de valse beschuldiging van
communisme terwijl Romero alleen maar zijn bevrijdingstheologie (het
geloof in solidariteit met de armen) praktiseerde. (6)
Dat de
Argentijn Jorge Bergoglio paus is kunnen worden, is mede te danken
aan het feit dat deze steunpilaar van de conservatieve autoritaire
katholieke elite die de bevrijdingstheologie bestreed, tijdens die
vuile oorlog niet behoorde tot de verzetslieden-martelaren
ofschoon hij toentertijd (van 1973 tot 1979) provinciaal was van de
Jezuïetenorde. (7)
Nog
in Zuid-Amerika was er in Chili van 1974 tot 1990 de eveneens door de
VS gesteunde dictatuur van de rooms-katholieke mensenrechtenschender
Augusto Pinochet met 130.000 arrestaties, tienduizenden martelingen
en drieduizend executies. (8) Deze dictatoriale regimes werden
ingezet met de middels het pauselijke requerimiento
gesteunde Spaanse veroveraars die zowat vijfhonderd jaar geleden in
het spoor van Columbus de Inca's en de Azteken kwamen onderwerpen op
straffe van totale vernietiging en dood. (9)
In
Afrika kennen we de katholieke dictatuur van de onlangs overleden
Robert Mugabe van Zimbabwe maar ook in Europa kunnen we er niet naast
kijken: het verkapte bondgenootschap van de kerk met extreemrechts
toonde zich van 1939 tot 1975 in het Spanje van massamoordenaar
Franco "die
zich in 1953 na het concordaat met de Heilige Stoel "Caudillo de
España por la Gracia de Dios" ("leider van Spanje bij de
Gratie Gods") liet noemen."
(10), in de praktijken van de kerk(en) tijdens de tweede Wereldoorlog
"waarbij
de angst voor het communisme ze soms in de handen van
rechts-autoritaire regimes dreef." (11)
en vandaag in het Hongarije van Victor Orbán die zichzelf ziet
als redder van het christendom en het dagblad Trouw
wijst
er op dat aldus de scheiding tussen kerk en staat in gevaar komt -
Orbán's late 'bekering' in 1993 bleek overigens een politieke zet.
(12)
En dan is er
in het Europa van vandaag nog een nauwe samenwerking op til tussen
extreemrechts en de katholieke kerk die de haren ten berde doet
rijzen. Iedereen weet dat bij het in voege treden van de euro, de
Amerikaanse dollar flink is gezakt en dat de euro dreigde de plek van
de dollar in te nemen op de internationale markt. (13) Amerika bleef
niet bij de pakken zitten en sommige critici beweren dat het nu een
prioriteit geworden is voor de USA om de EU de wind uit de zeilen te
halen en wel met de beproefde divide et impera-tactiek. Alvast
heeft Trumps beste strateeg, Steve Bannon, zich heden gevestigd in
een klooster op een boogscheut van het Vaticaan - een klooster dat
onder de dekmantel van centrum voor het herstel van de christelijke
waarden in Europa, een opleidingscentrum blijkt voor extreem-rechtse
nationalisten die de autonomie van de eigen natie willen terugwinnen
en dus ook de ondergang van de EU. De huidige Hongaarse president
Victor Orban die het eigen land tot een ware slavenstaat heeft
herschapen, is alvast één van de beste leerlingen van de klas en
een straks niet meer te tellen aantal extremisten zitten klaar om in
zijn spoor te treden eenmaal zij, gefinancierd door 'geheim
privékapitaal', verkozen zullen zijn. (14) Precies zoals in de
achtertuin van de USA in het verdokene financiële, militaire maar
ook katholieke steun werd verleend aan de Argentijnse, Salvadoraanse
en Chileense dictaturen, kunnen vandaag de Europese dictators in
opgang rekenen op de kerk die in de samenzwering met superpopulisten
zonder twijfel een kans ziet om uit het diepe dal te klimmen waarin
zij ingevolge de huidige wereldwijde schandalen is beland. (15)
(11)
Jan Bank, God
in de oorlog.
De rol van de Kerk in Europa 1939-1945,
Balans 2017. Recensent E. Sengers schrijft over het boek:
"[Bank]
(...) laat zien dat de kerken
in het interbellum een weg moeten zoeken tussen de autoritaire
regimes die soms sterk voor, soms sterk tegen ze zijn waarbij de
angst voor het communisme ze soms in de handen van rechts-autoritaire
regimes dreef." Zie:
https://www.bol.com/nl/f/god-in-de-oorlog/9200000036327109/?country=BE
;
(14)
De VRT wijdde er een reportage aan, getiteld: "Op
bezoek in het Italiaanse klooster waar Steve Bannon 'gladiatoren' wil
opleiden om joods-christelijke waarden te verdedigen":
(15)
Zie onder meer: Frédéric Martel,Sodoma.
Het geheim van het Vaticaan,
Uitgeverij
Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019).
25-10-2019
Apartheid in Europa
Apartheid
in Europa
De
apartheid (de scheiding van de rassen) had tot doel de blanken aan de
macht te houden en de zwarten onder de knoet en zij legitimeerde zich
door (eenzijdig) te verwijzen naar de zogenaamde "soevereiniteit
in eigen kring", een door de Nederlandse dominee Abraham Kuyper
uitgevonden beginsel dat inhoudt dat buitenstaanders zich niet moeten
moeien met wat leden van eenzelfde kring (gezin, universiteit, kerk,
economie, onderwijs en zo meer) onder elkaar doen en dit beginsel
steunt op zijn beurt op de leer dat de door god geschapen ordeningen
zelfstandigheid genieten.
Sinds
1913 bepaalde de zogenaamde Native Land Act waar zwarte
Zuid-Afrikanen zich mochten vestigen en die plaatsen vormden pakweg
het tiende deel van alle land. De apartheid was al langer een feit
maar in 1948 werd zij wet: de Nationale Partij van Zuid-Afrika voerde
wetten in die de burgers indeelde en registreerde volgens ras. (°)
Nu hadden
de zwarten geen werk in de aan hen toegewezen gebieden, zij moesten
naar de gebieden van de blanken voor een job. Maar daar werden ze als
illegalen behandeld: ze werkten er geheel rechteloos voor een
hongerloon.
Dit systeem
werd opzettelijk gesticht en in stand gehouden door de heersende en
welstellende blanken.
Hetzelfde
lot delen vandaag overigens de Mexicaanse illegalen die in de USA de
facto als slaven werken evenals de illegale vluchtelingen die als
goedkope arbeidskrachten de levensstandaard van de rijke Europeanen
garanderen. Onze altijd hypocriete politici houden er een dubbele
agenda op na die ervoor zorgt dat zij zich op de kap van slaven
kunnen blijven verrijken: zij fabriceren illegalen - mensen
die op papier niet bestaan (en die dus rechteloos zijn) maar die
uiteraard wel honger hebben en derhalve bereid zijn om tegen een
hongerloon ongeacht wat te doen. En als wij Frédéric Martel mogen
geloven wordt dit doortrapte systeem al sinds tweeduizend jaar
probleemloos toegepast door de kerk die immers ook een soort van
vluchtelingen (homo's) onder de vleugels neemt om die dan als
goedkope werkkrachten te kunnen inzetten. (*)
Deze
bedrieglijke carrousel is uiterst doorzichtig maar hij wordt in stand
gehouden door wie aan de macht zijn omdat hij hen zoveel profijt
biedt. De dubbele agenda van de hypocriete politiek maakt dat men
eensgezind zijn ogen kan sluiten voor de feitelijke gang van zaken:
met zijn allen kijkt men de andere kant op en klaar is kees.
Op
den duur zou men warempel gaan geloven wat cynici allang beweren: dat
men op zekere plekken opzettelijk gaat bombarderen om op die manier
een vluchtelingenstroom te creëren en aldus een 'voorraad' aan
illegalen aan te leggen die in wezen de perfecte slaven zijn.
Vooreerst omdat zij bereid zijn hard te werken daar zij honger lijden
en dakloos zijn en omdat alles beter is dan de oorlog waarvoor zij
vluchten; vervolgens omdat zij geen rechten kunnen doen gelden omdat
zij niet beschikken over een verblijfsvergunning; tenslotte omdat zij
'onzichtbaar' zijn daar zij op papier eigenlijk helemaal niet
bestaan, wat in feite betekent dat ook hun afwezigheid niet opgemerkt
kan worden: geen haan zal er naar kraaien als iemand hen op een dag
zou laten 'verdwijnen' en derhalve kan men hen letterlijk alles laten
doen.
De
werkkampen - de concentratiekampen - waarin zij zich bevinden zijn zo
mogelijk nog onzichtbaarder dan wie ze gevangen houden: terwijl men
deze slaven nog fysiek kan zien, bestaan er helemaal geen zintuigen
waarmee men de ketenen die hen tot de eeuwigdurende slavernij
veroordelen zou kunnen ontwaren. De apartheid waarvan zij het
slachtoffer zijn, kan niet bestreden worden omdat niemand in staat is
om het bestaan daarvan aan te tonen.
Zij behoren
tot de overlevenden onder degenen die in gammele bootjes de
Middellandse Zee overstaken op de vlucht voor het geweld. Zij leven
met twaalf personen samen in koude en vochtige garageboxen. Tegen een
loon van minder dan één euro per dag zorgen zij ervoor dat onze
dagelijkse portie groenten vier keer minder kost dan het geval zou
zijn indien die werd geteeld door sociaal beschermde arbeiders. Neem
hen weg en onze economie stort in. Stop de terreur in hun thuislanden
en ons leven wordt onbetaalbaar.
En dan maar
schreeuwen dat zij ons op kosten jagen. Dit ten hemel schreiend
onrecht kon zelfs door de zwartste duivel niet worden bedacht.
(J.B.,
25 oktober 2019)
Verwijzingen:
(°) De
militanten van de tegenpartij, het in 1912 opgerichte democratisch en
antiracistisch gezinde Afrikaans Nationaal Congres of het ANC dat
vanaf 1944 onder leiding van Nelson Mandela kwam te staan, lieten
zich verleiden tot minder vreedzame acties met als gevolg dat in 1964
leider Mandela op beschuldiging van hoogverraad levenslang kreeg -
hij kwam in 1990 onder grote internationale druk vrij en dat was dan
ook het einde van 42 jaar apartheid in Zuid-Afrika.
(*)
Frédéric Martel, Sodoma.
Het geheim van het Vaticaan,
Uitgeverij
Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019).
24-10-2019
Zal de kerk de Amazonevolkeren redden?
Zal
de kerk de Amazonevolkeren redden?
De
aarde stikt: haar longen staan in brand. Naar aanleiding van de
bosbranden in het Amazonewoud (°) heeft de paus begin oktober 2019
een synode gehouden om het Amazonewoud te redden en de inheemse
volkeren tegemoet te komen. (*) Men kan zich ernstige vragen stellen
bij dit opzet aangezien het er pakweg vijfhonderd jaar geleden wel
even anders aan toe ging en de Indianen vragen dan ook dat Franciscus
de aanpak van zijn voorganger van toentertijd, paus Alexander VI,
herbekijkt. Paus Franciscus staat overigens opnieuw te schermen met
de brieven van Paulus, de 'vurige' bekeerder uit de tijd van de
eerste christenen...
In
de vijftiende eeuw maakte de scheepvaart opgang, en met Pizarro en
Cortés veroverden de Spanjaarden en de Portugezen de rijken van de
Inka's en de Azteken. De nieuwe wereld werd ingepalmd vanuit de
overtuiging dat de Europeanen superieur waren qua ras en godsdienst
maar in feite ging het er niet om de 'wilden' te beschaven: de
veroveraars waren besmet met de goudkoorts.
De
hedendaagse cineast Werner Herzog heeft die hebzucht van de
conquistadores treffend uitgebeeld in zijn Aguirre,
der Zorn Gottes (1972)
die de waanzinnige zoektocht uitbeeldt van Caspar de Carvajal onder
het bevel van Gonzalo Pizarro naar het legendarische El Dorado, de
stad van goud.
Maar
vijfhonderd jaar geleden was het Luther die de hebzucht van het
vaticaan aanklaagde en in 1520 noemde hij de paus zelfs de
antichrist.
Niet
te verwonderen want nadat in 1492 Colombus Amerika was binnengevaren,
verleende in 1493 paus Alexander VI aan de katholieke Spaanse vorsten
de heerschappij over Amerika met de opdracht die volkeren te
kerstenen. (0) Deze paus richtte zich tot de inheemse bevolking met
een tekst, het zogenaamde Requierimento
(1514),
waarin hij uitlegt dat God zelf zijn macht over de wereld overhandigd
heeft aan de heilige Petrus en zo aan zijn opvolgers, de pausen, die
daar nu dat enige ware geloof kwamen verspreiden. Dit pauselijke
bevel klinkt als volgt:
"Zijne
Majesteit en ik in zijn naam zullen u ontvangen, uw vrouwen en
kinderen vrijlaten zonder enige slavernij [...] en wij
zullen u niet verplichten christenen te worden. Indien gij dat echter
niet doet, zal ik met Gods hulp met kracht tegen u optreden, u overal
bestrijden en u onderwerpen aan het
juk en de gehoorzaamheid van de kerk en Zijne Majesteit. Uw vrouwen
en kinderen zal ik meenemen en tot
slaven maken, uw goederen zal ik in
beslag nemen. Ik zal u alle kwaad en
schade berokkenen die een heer
vazallen kan aandoen die hem ongehoorzaam zijn of hem niet
aanvaarden. Ik verklaar plechtig dat de doden en de schade die
hieruit zullen volgen aan uw schuld toe te schrijven zullen zijn en
niet aan Zijne Majesteit of mij, noch aan de heren die mij
vergezellen".
(1)
Edoch,
het antwoord van de koning van de Inka's, Atahualpa, luidde:
"Mijn geloof verander ik
niet. Uw eigen God, zoals u mij vertelt, werd gedood door de mannen
die Hij zelf schiep. Maar mijn God kijkt nog steeds van bovenaf naar
zijn kinderen" (2)
Er
bestaat een prachtige mozaïek die de ontmoeting uitbeeldt tussen de
koning van de Inka's, Atahualpo, en de Spaanse veroveraar Pizarro. De
Inkakoning wordt gedragen door zijn volk, kennelijk vredige mensen,
mannen, vrouwen en kinderen; de Spanjaard zit op een strijdvaardig
ros, omgeven door soldaten; Atahualpo's hoofd wordt getooid door
pluimen van paradijsvogels, de conquistador draagt een ijzeren helm.
De ogen van Pizarro zijn gericht op het goud dat de troon van de
koning der Inka's siert. Twee culturen 'ontmoeten' elkaar en zij die
met het bevelschrift van de paus de beschaving komen brengen en de
superieure christelijke cultuur, zullen de inheemse volkeren - de
Indianen - bijna tot de laatste man uitmoorden - scalperen - en het
hele land - Amerika - innemen. Nog enkele exemplaren van Indianen
zijn te bezichtigen in reservaten. (°°) (°°°)
Een
interview met Omsk van Togenbirger over het nieuwste boek van
Frédéric Martel: Sodoma:
enquête au coeur du Vatican1
-
Omsk Van Togenbirger, op 21 februari 2019 verscheen van de hand van
een Franse socioloog een turf van een boek over de rooms-katholieke
kerk, een ontluisterend boek, zo sensationeel dat het meteen in meer
dan twintig talen werd gepubliceerd. Is dit het einde van de kerk? Ik
heb namelijk het gevoel dat wie dat boek lezen, wel niet anders
kunnen dan zich onmiddellijk af te keren van het katholieke geloof...
Omsk Van
Togenbirger (OVT): Het boek verscheen inderdaad op de dag dat
daar in het Vaticaan een conferentie liep over het kindermisbruik
door de clerus omdat het kennelijk een bedoeling van de schrijver was
om te achterhalen hoe die pedofilieschandalen dan mogelijk waren, of
zijn. En de auteur geeft dan ook een verklaring, een plausibele
verklaring, zo dunkt mij, al kunnen daar wel enkele opmerkingen bij
gemaakt worden.
Het
boek verklaart waar de misbruiken in de kerk vandaan komen?
OVT:
Frédéric Martel stelt dat het merendeel van de clerici al dan
niet praktiserende homoseksuelen zijn waarvan, en dat is belangrijk,
de praktiserenden cryptohomofielen zijn, dus homo's die wel seksuele
contacten hebben maar dan zonder dat ze daarvoor uitkomen. Die
middens van cryptohomofielen zijn een uitgelezen schuilplaats voor
pedofielen die immers sowieso crypto's zijn omdat zij er van
weerszijden alle belang bij hebben elkaar niet te verraden. Een
homofiele kardinaal die een pedofiele collega aangeeft voor
kindermisbruik, begint uiteraard een rechtszaak en weet dat bij het
uitspitten van de affaire zijn eigen homoseksualiteit aan het licht
zal komen. Hij verzwijgt het misbruik om zijn eigen carrière niet op
het spel te zetten.
Hij
wordt gechanteerd?
OVT:
Inderdaad, maar niet omdat hij homo is want homofilie is niet
strafbaar in Italië: hij is chanteerbaar omdat hij een cryptohomo
is, omdat een ander zijn geaardheid tegen zijn wil kan naar buiten
brengen als hij praat.
Dus
is hij chanteerbaar omdat de kerk homofilie verbiedt?
OVT:
Alle priesters leggen de gelofte van kuisheid af, niet alleen de
homo's, maar daar komt uiteraard nog eens bij dat het katholicisme
homofilie beschouwt als een ernstige zonde. In feite geeft de auteur
tussen de regels aan de kerk de goede raad om het celibaat op het
heffen en om homofilie te accepteren.
Zou
dat de zaak oplossen?
OVT: Dat
zou het einde van de kerk betekenen!
Hoezo?
OVT:
Heel eenvoudig omdat de kerk nu
eenmaal gesticht werd met de bedoeling de homo's in de maatschappij
te integreren!
Dat
begrijp ik niet: de kerk keurt homoseksualiteit toch af!?
OVT:
Inderdaad en zo ontstaat een paradox die door Martel verklaard wordt.
In het boek wordt duidelijk dat een meerderheid van de clerus homo is
terwijl de kerk homoseksualiteit streng veroordeelt. Die paradox
wordt verklaard met het inzicht in het sociologisch systeem van de
kerk. De kerk schermt met het Bijbelse verhaal van Sodoma om aldus de
homo's te kunnen demoniseren zodat het volk een heksenjacht opent
tegen hen. Maar de homo's krijgen een vluchtheuvel aangeboden,
namelijk de seminaries. Zij worden priester, broeder of non en leggen
de gelofte van kuisheid af en soms ook die van armoede. Als zij kuis
leven, maakt het niet meer uit welke geaardheid zij hebben: zij
worden met rust gelaten en genieten bovendien maatschappelijk
aanzien. In ruil daarvoor moeten zij wel in armoede leven of dus in
slavernij. Althans in theorie, wat wil zeggen: in de ogen van de rest
van de maatschappij.
Maar
in de praktijk blijkt men het met die geloften niet zo nauw te nemen?
OVT: Ik
zou zeggen dat het in de praktijk vaak nogal blijkt mee te vallen.
Want kijk, men moet natuurlijk in acht nemen dat priesters en
kloosterlingen in feite als jonge mensen door de kerk opgezadeld
werden met een lot dat niet hun eigen eerste keuze was. Homo's worden
net zoals alle andere mensen verliefd en verlangen niet beter dan
samen met hun lief door het leven te gaan en eventueel een gezin te
stichten en kinderen op te voeden. Dat was vroeger onmogelijk en het
is nog steeds onmogelijk in grote delen van de wereld. Daar waar het
wél mogelijk is, zijn er nog nauwelijks roepingen en dat verklaart
meteen heel veel. Maar toen dit nog niet mogelijk was, werden mensen
die in hun jonge jaren naar de seminaries waren gevlucht, zich op
latere leeftijd uiteraard wel bewust van hoe de vork aan de steel
zit. Velen gingen er dan een lief op na houden en leidden een
dubbelleven, wat men hen naar mijn oordeel helemaal niet kwalijk kan
nemen.
Dus
geen wrok tegen de kerk?
OVT:
Men moet uiteraard onderscheid maken tussen de kerk als systeem en de
clerici: priesters, broeders en nonnen kunnen, tenminste als zij om
oneigenlijke redenen ingetreden zijn, gerekend worden tot de
slachtoffers van het volgens sommigen misdadige systeem van de kerk.
Samen
met een goed deel van de gelovigen?
OVT:
Voorzichtig, voorzichtig! Mensen willen vaak bedrogen worden! Hoeveel
ongelovigen zoeken niet hun toevlucht tot een sekte? Karl Marx noemde
het geloof 'opium voor het volk': arbeiders hebben geen geld om opium
te kopen en zoeken troost voor hun leed in de zaligsprekingen en in
het geloof dat god zelf geleden heeft en lijdt. Of dat terecht is,
wil ik hier in het midden laten, dat is een heel andere discussie.
Bent
u gelovig?
OVT: Ik
vind het bijzonder problematisch om nog enig enthousiasme op te
brengen voor de openbaringsgodsdiensten. Het gaat daar om lui
die beweren instructies gekregen te hebben van hogerhand, zij gaan
het volk ermee betuttelen. Sluwe politici die zich beroepen op
goddelijke macht om daarmee het volk te gaan 'beschaven', wat vaak
neerkomt op overheersen of onderdrukken. Zij wenden kennis en macht
voor die zij helemaal niet bezitten maar wat de zaak bijzonder
tragisch maakt, is dit: van zodra het volk geloof gaat hechten aan de
pretenties van die bendes, verkrijgen zij effectief macht over de
mensen! Zij handelen zoals een inbreker die uw huis leeg rooft
terwijl hij u in bedwang houdt met een nepwapen. Als men niet weet
dat het wapen nep is, werkt het precies zoals een echt wapen,
tenminste zolang het niet gebruikt hoeft te worden.
Omsk
Van Togenbirger, gesteld dat gij gelovig waart, zou dit boek u dan
ongelovig maken?
OVT:
Iemands geloof heeft helemaal niets te maken met wat er in dat boek
van Martel staat: een gelovige legt zich neer bij de menselijke
zondigheid, de heiligheid blijft altijd een streven. Een communist
laat zich ook niet ontmoedigen omdat het wereldcommunisme geen feit
is en voor een wetenschapper is het feit dat men nog niet alles weet
precies een stimulans om met nog veel meer ijver te gaan vorsen.
Afgezien van de pedofilieschandalen die immers over misdaad gaan,
zijn de 'zonden' die beschreven worden in het boek 'des mensen'. Maar
wat mij dwars zit, is de kennelijke hang naar rijkdom en naar luxe
bij heel wat hooggeplaatsten in het Vaticaan: daarvoor kan ik geen
begrip opbrengen, gezien die parabel van de rijke jongeling...
Hetzelfde geldt voor het feit dat de kerk een puur werelds politiek
orgaan blijkt te zijn, en dat terwijl de man van wie zij het hoofd
van het verrezen lichaam beweren te zijn, waarschuwde dat zijn rijk
niet van deze wereld is.
(J.B.,
21 oktober 2019)
1
Frédéric Martel, Sodoma.
Het geheim van het Vaticaan,
Uitgeverij
Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019).
19-10-2019
Over het misbruik van macht - Deel 10. Machtsmisbruik en verspilling
Over
het misbruik van macht
Deel
10. Machtsmisbruik en verspilling
Ook energie is macht en bijgevolg is verspilling
machtsmisbruik. Vandaag heeft men het over de ecologische voetafdruk
maar men kan het even goed hebben over het verbruik of gewoonweg het
inkomen: hoe hoger iemands inkomen, hoe groter de (kans op)
verspilling. En verspillen is het tegendeel van recycleren: het is
afval produceren. En uiteraard is ook de overproductie een vorm van
verspilling (en van machtsmisbruik).
Mensen ademen zuurstof in en ademen CO.2 uit. Met behulp
van de zon recycleren planten deze CO.2 opnieuw tot zuurstof. Mensen
eten andere wezens op, verteren ze en brengen fecaliën voort.
Planten zetten die fecaliën weer om in voedsel. De natuur verspilt
niets, natuurlijke recyclage garandeert een voortbestaan van alle
leven tot in de eeuwigheid. Maar de mens verstoort die gang van
zaken.
Mensen fabriceren stoffen die niet afbreekbaar zijn, die
niet of niet tijdig recycleerbaar zijn en dat betekent: afval, giftig
afval dat alleen maar dienen kan om vuilnisbelten mee te vullen. Maar
vuilnisbelten nemen plaats in, veel plaats, parkeerplaats om het zo
te zeggen en naarmate de bevolkingsdruk toeneemt, stijgt de waarde
van het land en wordt parkeren duurder. Vandaar komt heel wat afval
in niemandsland terecht, in zee bijvoorbeeld. Een plastieksoep met
een oppervlakte van vijftig keer België drijft over de wereldzeeën,
de magen van alle vissen en vogels zitten volgepropt met stukken van
flessen en boterdoosjes en zij stikken er letterlijk in. Bij ons,
mensen, die alles met plastiek verpakken, zit sinds jaar en dag de
verpakking vanbinnen: zowat vijf gram microplastics per week staat er
op het menu van ons nieuwste dieet en dat krijgen wij er nooit meer
af.
Elektrische auto's maken geen fijn stof maar zij
produceren kernafval omdat elektriciteit met kernenergie wordt
opgewekt. Het fatale aan kernafval is dat men er geen blijf mee weet,
het moet omzeggens tot in de eeuwigheid worden gestockeerd. Met
radioactiviteit besmette gebieden zijn bijvoorbeeld de regio rond
Tsjernobyl in de Oekraïne, Hiroshima en Fukushima in Japan en de zee
aan de Zuidwestkust van Engeland om er slechts enkele te noemen.
Stortplaatsen voor radioactief afval kunnen slechts toenemen en zij
maken de begaanbare aarde kleiner, een steeds grotere oppervlakte
wordt ontoegankelijk en vaten met radioactief materiaal zijn
tijdbommen omdat zij na verloop van tijd sowieso gaan lekken.
Binnenkort zal niet langer de bevolkingsdruk maar het om zich heen
grijpend radioactief afval zorgen voor plaatsgebrek op de aarde.
Een zogenaamd beschaafde westerling verbruikt tot
duizend keer meer dan een paria in Indië, zijn ecologische
voetafdruk is duizend keer groter, de paria verbruikt minder dan een
euro per dag terwijl de rijke westerling dagelijks vaak meer verteert
dan duizend euro. Toch zijn het uitgerekend de westerlingen die de
volkeren uit de derde wereld ervan beschuldigen dat zij voor
overbevolking zorgen. Maar omdat overbevolking een probleem is
omwille van die ecologische voetafdruk, terwijl de afdruk van de
armen verwaarloosbaar is, snijdt het verwijt van de rijken aan de
armen geen hout: die leugen is een puur repressiemiddel en zij
behoort tot de meest cynische vormen van machtsmisbruik ooit.
(J.B.,
19 oktober 2019)
16-10-2019
Over het misbruik van macht - Deel 9. Het misbruik van de waarheid
Over
het misbruik van macht
Deel
9. Het misbruik van de waarheid
Waarheid is macht: wie de waarheid kennen, beschikken
over macht. Men spreekt over de macht van de kennis maar de bron van
de macht van de kennis is de waarheid. Zelfs de leugen haalt haar
macht uit de waarheid omdat de kennis van de waarheid een vereiste is
om te kunnen liegen: men kan pas een leugen vertellen en daar 'zijn
voordeel mee doen' als men ook weet dat men liegt en daartoe moet men
eerst op de hoogte zijn van de waarheid.
Iedereen heeft recht op de waarheid en als men ervan
uitgaat dat rechtvaardigheid heerst, kan men zich ook op anderen
vertrouwen. Het vertrouwen is het zich verlaten op een ander inzake
de kennis van de waarheid. Maar vertrouwen is onmogelijk zonder het
risico te lopen dat er onrecht geschiedt in die zin dat de ander op
wie men zich vertrouwt, de waarheid achterhoudt. Het achterhouden van
de waarheid of het liegen betekent: de ander beroven van (zijn recht
op) (de) waarheid. Omdat niemand wars van de waarheid in leven kan
blijven, zal wie een ander beliegt, hem tevens van (het) leven
beroven. Zozeer heeft de waarheid te maken met het leven zelf.
In de bedrieglijke walm van de leugen ontwaart men om
die reden dan ook de stank van de dood. De leugen huist in de
betekenis van de woorden en de gebaren maar verraadt zich evenzeer in
de klank en in de toon van de stem die deze woorden draagt omdat elke
drager op een specifieke manier gebukt gaat onder zijn specifieke
vracht als hij de inhoud ervan kent. De stem van wie een blijde
boodschap mogen verkondigen, klinkt anders dan de stem van wie een
jobstijding moeten brengen omdat het mogen gepaard gaat met heel
andere emoties dan het moeten; de waarheid heeft een heel andere
toonaard dan de veinzerij en de leugen. De vermoeidheid van de
kruiers van de waarheid maakt hen gelukkig wanneer zij zich bevrijden
van hun vracht: zij jubelen. Wie daarentegen een zware gewetenslast
meezeulen en uiteindelijk tot spreken komen, biechten. De bekentenis
klinkt anders dan de kennis en nog anders dan de leugen; elke
behandeling van de waarheid heeft haar eigen timbre en leugens kunnen
niet geveinsd worden.
Op het
eerste gezicht is men geneigd om te denken dat leugens apert zijn
eens de waarheid gekend is en dat derhalve het tonen van de waarheid
volstaat om leugens aan het licht te brengen maar niets is minder
waar. Ook al wordt de waarheid door iedereen gekend, dan nog zijn er
machten die er kunnen voor zorgen dat mensen oordelen en handelen
tegen beter weten in. Maar wat meer is: het zich voordoen van die
machten is helemaal niet uitzonderlijk, het is veeleer de regel.
Op een archetypische manier heeft zich deze
werkelijkheid voorgedaan bij de veroordeling van Jezus van Nazareth
door het Joodse volk ten tijde van de Romeinse overheersing: Pontius
Pilatus, de toenmalige prefect van Judea onder het gezag van de
Romeinse keizer Tiberius, was bekend als een onbuigzame man (1) maar
toch zwicht hij voor het volk dat zijn kruisiging eist en het
verkiest om de moordenaar Barabbas vrij te laten. De beschrijving van
de evangelist Lucas gaat als volgt:
"En hij moest hun op het feest een loslaten.
Doch al de menigte riep gelijkelijk, zeggende: Weg met Dezen, en laat
ons Barabbas los. Dewelke was om zeker oproer, dat in de stad
geschied was, en [om] een doodslag, in de gevangenis geworpen.
Pilatus dan riep [hun] wederom toe, willende Jezus loslaten. Maar zij
riepen daartegen, zeggende: Kruis [Hem], kruis Hem! En hij zeide ten
derden male tot hen: Wat heeft Deze dan kwaads gedaan? Ik heb geen
schuld des doods in Hem gevonden. Zo zal ik Hem dan kastijden en
loslaten. Maar zij hielden aan met groot geroep, eisende, dat Hij zou
gekruist worden; en hun en der overpriesteren geroep werd geweldiger.
En Pilatus oordeelde, dat hun eis geschieden zou. En hij liet hun los
degene, die om oproer en doodslag in de gevangenis geworpen was,
welken zij geëist hadden; maar Jezus gaf hij over tot hun wil."
(2)
De machten die maken dat mensen tegen beter weten in
oordelen en handelen waarbij aldus de aperte waarheid volstrekt
genegeerd wordt, zijn altijd al alom onafgebroken werkzaam geweest in
de wereld en de veroordeling van Socrates (eveneens op valse
beschuldigingen van onder meer godslastering) in 399 voor Christus is
ons bekend uit de Apologie van Socrates zoals opgetekend door
Plato in zijn Dialogen. Een ander historisch voorbeeld is de
veroordeling van Giordano Bruno in Rome in het jaar 1600.
Wie in het bezit zijn van de waarheid lopen gevaar
wanneer duistere machten die niet de waarheid nastreven maar
bijvoorbeeld wél het persoonlijk gewin, willen verhinderen dat de
waarheid aan het licht komt. Over de moordende machten die de
waarheid tegenwerken publiceerde de Roemeens-Amerikaanse filosoof
Costica Bradatan onlangs het boek: "Dying for ideas: The
dangerous lives of the philosophers" (3) De lijst op
Wikipedia van vermoorde journalisten - mensen die beroepshalve pogen
de waarheid te achterhalen om die openbaar te maken - telt vijftig
bladzijden. (3a) Alleen al in 2018 werden 84 journalisten vermoord
(3b) en de moord d.d. 2 oktober 2018 op de kritische journalist Jamal
Khashoggi ligt nog vers in het geheugen.
Volgens het rapport van
VN ging het daar om "een
brutale moord met voorbedachten rade, gepland en uitgevoerd door
overheidspersoneel van Saoedi-Arabië". (4) Deze laffe en
gruwelijke daad mag dan tot internationale
verontwaardiging hebben geleid: president Trump blokkeerde de door
het Huis Van Afgevaardigden voorgestelde sancties tegen Saoedi-Arabië
omwille van economische belangen en vriendjespolitiek: Salman bezit
een verdieping in de Trumptower en is close met Trumps schoonzoon
Jared Kushner.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
16 oktober 2019)
Verwijzingen:
(1) Volgens de filosoof Philo Van Alexandrië alsook ook
volgens de geschiedschrijver Flavius Josephus, zwichtte Pilatus niet
en bij ongehoorzaamheid van het volk, aarzelde hij niet om een
bloedbad aan te richten. Het was de hogepriester Kajafas die Pilatus
adviseerde om Jezus te veroordelen omdat hij vreesde dat Jezus een
politieke tegenstander van hem was en hij beschuldigde hem valselijk
van godslastering. Pilatus stemde hiermee in om een gevreesde
volksopstand te voorkomen. Pilatus zou later uit zijn ambt worden
gezet wegens onterechte executies.
(2) Lukas 23:17-25 (NBG 1951, Statenvertaling). Deze
passage wordt voorafgegaan door de volgende tekst: "En als
Pilatus de overpriesters, en de oversten, en het volk bijeengeroepen
had, zeide hij tot hen: Gij hebt dezen Mens tot mij gebracht, als
een, die het volk afkerig maakt; en ziet, ik heb [Hem] in uw
tegenwoordigheid ondervraagd, en heb in dezen Mens geen schuld
gevonden, van hetgeen daar gij Hem mede beschuldigt; Ja, ook Herodes
niet; want ik heb ulieden tot hem gezonden, en ziet, er is van Hem
niets gedaan, dat des doods waardig is. Zo zal ik Hem dan kastijden
en loslaten. En hij moest hun op het feest een loslaten. Doch al de
menigte riep gelijkelijk, zeggende: Weg met Dezen, en laat ons
Barabbas los. Dewelke was om zeker oproer, dat in de stad geschied
was, en [om] een doodslag, in de gevangenis geworpen. Pilatus dan
riep [hun] wederom toe, willende Jezus loslaten. Maar zij riepen
daartegen, zeggende: Kruis [Hem], kruis Hem! En hij zeide ten derden
male tot hen: Wat heeft Deze dan kwaads gedaan? Ik heb geen schuld
des doods in Hem gevonden. Zo zal ik Hem dan kastijden en loslaten.
Maar zij hielden aan met groot geroep, eisende, dat Hij zou gekruist
worden; en hun en der overpriesteren geroep werd geweldiger. En
Pilatus oordeelde, dat hun eis geschieden zou. En hij liet hun los
degene, die om oproer en doodslag in de gevangenis geworpen was,
welken zij geist hadden; maar Jezus gaf hij over tot hun wil."
(Lukas 23:13-25)¨.
(3)
Costica Bradatan, "Dying
for ideas: The dangerous lives of the philosophers",
Bloomsbury Academic edition 2015. In het Nederlands verschenen bij
Ten Have (2015) onder de titel: Sterven
voor een idee filosoferen met gevaar voor eigen leven.
Over het misbruik van macht - Deel 8. Het misbruik van de rede.
Over
het misbruik van macht
Deel
8. Het misbruik van de rede.
Dat het geloof (het vertrouwen) kan worden misbruikt,
staat als een paal boven water maar een ernstiger want even
onvoorstelbaar als feitelijk probleem is het misbruik van de rede. En
dan wordt hier niet gedoeld op de drogredenen welke in de logica
ontmaskerd worden of op de kunst van de misleiding waarvan de
retorica en de apologetiek vaak wel de tentakels lijken. Het meest
drastische bedrog van de rede situeert zich in het blinde geloof van
de rationalist in deze afgod van hem, vooral waar hij meent de rede
te moeten opponeren aan het geloof - een kwalijke vergissing
ontsproten uit een simplistische opvatting aangaande deze begrippen.
In zijn Topica, (later gecategoriseerd als het
vijfde boek van zijn Organon), ontmaskert niemand minder dan
Aristoteles de ware aard van de rede, welke hij 'het redeneren door
afleiding' noemt en daar blijkt dat het helemaal niet zo is dat wat
wij geloven, loodrecht staat op wat wij kunnen bewijzen: ook de rede
berust op geloof. Wij zoeken naar een bewijs van dingen die wij niet
spontaan aannemen en het leveren van dat bewijs, zo schrijft
Aristoteles, is niets anders dan het plaatsen van het 'te bewijzene'
in een context van wél aanvaarde zaken, op zo'n manier dat het
aannemelijk wordt dat dit 'te bewijzene' spontaan, onafwendbaar en
dus met noodzaak voortvloeit uit de reeds aanvaarde zaken. Hoe het
dan gesteld is met de zaken die wij wél aanvaarden, laat zich alvast
raden: ook deze waren ooit problematisch en behoefden een bewijs,
hetzij in de hier beschreven zin, hetzij in een andere. Dat vuur heet
is bewijzen wij soms theoretisch (door afleiding) maar uiteindelijk
door - in dit geval - zintuiglijke ervaring: wij verbranden onze
vingers aan een vlam. Aristoteles is uiteraard minder simplistisch
dan hier aangegeven maar het moge duidelijk zijn dat de vermeende
tegenstelling tussen geloof en rede illusoir is.
Waar nu de wetenschappen, of beter: sommige van haar
zogenaamde voorvechters die wel inquisiteurs lijken, zich beroepen op
het bestaan van heel andere gronden dan deze waarop het geloof
berust, maken zij gewag van het bestaan van een entiteit - de Rede -
die in wezen helemaal niet nieuw is. De zogenaamde
Verlichtingsfilosofen neigen in die richting te gaan, al doen zij dat
in zekere zin begrijpelijkerwijze doordat zij heel terecht reageren
op een hypocriet en misdadig geloofssysteem dat allerminst iets te
maken heeft met begrip maar alles met bedrog. De woordenstrijd die
dan ontstaat is uiteraard oneigenlijk en gedoemd om op helemaal niets
uit te lopen: het is zonder meer een doodlopende straat.
Via nog een heel andere weg toont zich deze malaise en
wel in de tegenstelling tussen wat men beschouwt als, enerzijds,
clair et distincte - zoals Descartes het uitdrukte - en,
anderzijds, wat 'mysterieus' wordt genoemd. Simplistische
rationalisten immers zweren het mysterie af (opnieuw dikwijls op
terechte gronden, namelijk waar zij zich afzetten tegen bedrieglijke
praktijken) terwijl ernstige wetenschappers het mysterie als
vertrekpunt hebben van hun onderzoek. Deze laatsten beseffen dat
wetenschappelijk onderzoek zich beperkt tot pogingen tot observaties
en beschrijvingen en voorlopige conclusies waarbij geldt dat elke
ontdekking, elke beantwoording van een vraag, onmiddellijk wordt
gevolgd door de geboorte van talrijke nieuwe vragen. De biologie
bijvoorbeeld brengt ons geen begrijpen van het mysterie van het leven
in die zin dat ons begrip het leven van zijn mysterieus karakter zou
ontdoen - wel in tegendeel.
Het misbruik van de rede bestaat nu precies in het
voorwenden van een gloednieuwe entiteit - de rede - welke een
'onttovering' van de hele schepping teweeg zou brengen, welke de
geheimen van de schepper transparant zou maken en welke op termijn de
mens in staat zou stellen om zelf gelijk aan god te worden en aldus
meester van het leven. En precies dat soort van verzuchtingen
kenmerken een bijzonder gevaarlijke waanzin die soms de geschiedenis
naar binnen treedt en die dat altijd doet op de meest lugubere wijze.
In veel wijsheid is veel verdriet, zoals de ouden het zegden, maar
nog meer geldt dat in vermeende kennis veel terreur schuilt.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
14 oktober 2019)
Over het misbruik van macht - Deel 7. Nieuwe heilige huisjes
Over
het misbruik van macht
Deel
7. Nieuwe heilige huisjes
Alvast in het westen lijkt de triomf van de religie weg
te ebben: de kerken lopen niet alleen leeg maar worden nu ook
gesloopt ofwel verkocht en heringericht tot musea, winkelcentra, bars
of restaurants; de roepingen blijven weg, waarschijnlijk omdat ook de
motieven om toe te treden tot de seminaries in rook zijn opgegaan en
volgens een diepgaand onderzoek van de Franse socioloog Frédéric
Martel heeft dat - behalve met de pedofilieschandalen - alles te
maken met het onmenselijke systeem van het katholicisme. Het is
immers altijd de tactiek van de kerk geweest om de homo's naar de
'veilige' seminaries en kloosters doen te vluchten na hen eerst te
hebben gedemoniseerd en de gelovigen tegen hen in het harnas te
hebben gejaagd, hierbij schermend met het oudtestamentische verhaal
over Sodom en Gomorra. Deze lugubere tactiek verklaart overigens een
vreemde paradox: enerzijds voert de kerk ware kruistochten tegen de
gays met de meest homofobe uitlatingen terwijl zij anderzijds zelf
bestaat uit een clerus met een meerderheid aan al dan niet
praktiserende (crypto-)homofielen. Vandaag echter hebben homo's
alvast in het westen aantrekkelijkere perspectieven. (1)
De mensen zijn niet langer bang voor de hel na de dood
omdat zij niet langer geloven in een voortbestaan na de dood maar
hiermee is het (bij)geloof allerminst verdwenen, het heeft zich
slechts verplaatst: de hel na de dood heeft de stok doorgegeven aan
de hel in dit leven - de hel van de pijn en het ongemak - en zo wordt
voortaan de plaats van de religie ingenomen door de wetenschappen.
Men wordt niet langer heilig van bidden maar van
studeren - een andere vorm van 'blokken' - terwijl het nog steeds
dezelfde waarheid is die wordt gezocht, die opnieuw wordt
geformuleerd en die tenslotte in andere verpakkingen wordt verkocht.
Alhoewel, helemaal anders zijn die verpakkingen nu ook weer niet want
nog steeds zoekt men naar het levenselixir en zo werd de heilige
hostie vervangen door de pil. Wie vroeger studeerden voor pastoor,
denken er vandaag aan om huisarts te worden; de dokter is de
Eerwaarde van destijds, de professor treedt in de plaats van de
monseigneur, het Vaticaan maakt plaats voor de universiteit en de
kerk voor de VN. En er zijn ook nieuwe heilig huisjes, er is een
nieuwe geloofsbelijdenis met nieuwe credo's (canons!), nieuwe taboes,
heiligen en ketters.
Intussen eeuwen geleden beschreef Joost van den Vondel
in zijn grootse Lucifer de kern van de oorsprong van het
katholicisme en de grote Russische romancier Fjodor Dostojevski deed
dat nog eens over in zijn De gebroeders Karamazov met De
grootinquisiteur van Sevilla: nog voordat de zondeval plaatshad,
bij de schepping van de mens, ontstond een conflict tussen god en een
deel van zijn engelen die immers van mening waren dat de schepper
zich had vergist door de mens als een half stoffelijk en vrij wezen
in zijn hiërarchie der schepselen nog boven de zuivere geesten te
plaatsen: het was een daad van Liefde die kennelijk niet werd
begrepen door de jaloerse Lucifer, vertegenwoordiger van de Rede. Na
de val van Lucifer, die ook de mens deed vallen, herhaalt zich deze
liefdedaad in de Verlosser die de zonden van de mensheid op zich
neemt en uitboet en zo wordt de eindtijd (de tijd sinds de geboorte
van Christus) opnieuw een strijd van de door de vertegenwoordiger van
de Rede (Lucifer) onbegrepen Liefde (God). Sinds tweeduizend jaar
vecht het vriendelijke vertrouwen dat de noden centraal stelt met het
vijandige wantrouwen dat met de wraak, de filosofie van de rechten
huldigt. Bijna splitst zich de wereld in twee waar enerzijds de kerk
met ontelbare opofferingsgezinde geroepenen - de zogenaamde
missionarissen - de hele wereld gaat onderwijzen terwijl parallel
maar ook strijdig daarmee de staten in het kolonialisme de nog niet
ontwikkelden gaan uitbuiten. Deze splitsing doet zich andermaal voor
binnen de kerk en binnen de staat: binnen de kerk bewerkt zij dat het
lichaam van Christus een politiek hoofd krijgt waar eerst Napoleon en
vervolgens Mussolini erin slagen om de kerk ertoe te brengen
politieke macht te aanvaarden (wat haar uiteraard zal corrumperen) -
terwijl Christus die daartoe door de duivel werd verleid op een hoge
berg in de woestijn, dit weigerde - en welhaast gelijktijdig wordt
binnen de staat de christelijke genade geïnstalleerd met de sociale
rechten en wetten, de solidariteit, de empathie en de barmhartigheid
die uit het christendom lijken voort te komen terwijl zij toch
verschillende gronden hebben - het uitgebreide egoïsme van een
zekere solidariteit is immers geen naastenliefde. Het wordt een zich
uitbreidend kluwen, een alom om zich heen grijpend conflict: goed en
kwaad of vermeend goed en vermeend kwaad gaan een dans aan doorheen
de eeuwen en zo lijkt vandaag de ziel van een uitgeholde kerk zich te
hebben verplaatst in een zogenaamd wetenschappelijke activiteit. En
de vraag rijst of de tegenstelling tussen geloof en wetenschap wel
echt bestaat en of het niet gaat om een moeizame transformatie van
een en hetzelfde zoeken naar iets waarvan wij willen geloven dat het
bestaat: de Waarheid.
Maar nog heeft zich de transformatie niet voltrokken of
reeds misbruikt de nieuwe 'kerk' haar macht. Ivan Illich toonde dit
aan inzake verschillende wetenschappelijke bedrijvigheden en in tal
van maatschappelijke sectoren en zijn Medical Nemesis is
daarvan niet de geringste: zoals de kerk, die de liefde van god moet
uitdragen, een broeinest lijkt geworden van het tegendeel, zoals de
schandalen suggereren, zo dreigt de geneeskunde de mensen ziek te
maken, zo dreigen de technische uitvindingen die het leven moeten
vereenvoudigen, alles nodeloos ingewikkeld te maken en ons in
ademnood en in tijdnood te brengen.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
14 oktober 2019)
Verwijzingen:
(1) Frédéric Martel, Sodoma. Het geheim van het
Vaticaan, Uitgeverij Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019), onder meer pp. 332-367.
12-10-2019
Over het misbruik van macht - Deel 6. 'In naam van' en 'om bestwil van'
Over
het misbruik van macht
Deel
6. 'In naam van' en 'om bestwil van'
Amper een goed jaar geleden ontstond een controverse
omtrent uitspraken van (de intussen overleden) filosofieprofessor
Etienne Vermeersch inzake de wenselijkheid van
zwangerschapsonderbreking in geval van te verwachten kinderen met het
syndroom van Down en wel omdat de geleerde de mening was toegedaan
dat een wereld zonder 'mongooltjes' een betere wereld zou zijn. Maar
wie die mening verdedigen zijn zich kennelijk niet bewust van het
onderscheid tussen de intrinsieke waarde van een mens en zijn nut en
dat geldt dan ook heel dikwijls voor wie beweren dat mensen
(vervangbare) machines zijn met een (illusoire) ziel die wordt
voortgebracht door de hersenwerking.
Geheel los daarvan getuigt het afleggen van dergelijke
verklaringen uiteraard reeds van een schrijnend gebrek aan empathie
met diegenen over wie de uitspraak wordt gedaan. Edoch, ook die
afwijking delen al diegenen wiens denken zich heeft verengd tot wat
de Duitse filosoof Martin Heidegger het 'rekenende denken' ("das
rechnende Denken") heeft genoemd dat onder meer wordt gekenmerkt
door het herleiden van kwaliteiten tot kwantiteiten en van waarden
tot louter nut.
In feite gaat het hier om een pathologie van het
oordeelsvermogen die ook kenmerkend is geweest voor Adolf Hitler die
immers geloofde dat het goed is voor de staat om alle rotte appels te
verwijderen want dat wordt dan de 'oplossing' (die 'Entlösung') en
de 'verantwoording' voor de uitroeiing (op industriële wijze en
schaal) van de (toentertijd zes miljoen) 'nuttelozen'.
Die ziekelijke visie neemt vaak verraderlijke vormen aan
die er bij minder nadenkende segmenten van de bevolking kennelijk
ingaan als zoete koek en waarmee opportunistische politici op een
volstrekt gewetenloze wijze hun voordeel doen. Zo is er het beruchte
betoog van de Führer dat het niet hoort om jonge en gezonde
mensen naar het front te sturen om daar de thuisblijvende ouderen en
zieken te gaan verdedigen. Of de op affiches geadverteerde
overtuiging dat krankzinnigen maar beter geëuthanaseerd worden omdat
zij alleen maar dure lastpakken zijn. En vandaag verspreidt men die
leugen onder meer in de vorm van de mening dat een wereld zonder
gehandicapten een betere wereld is en, in extenso, dat gehandicapten
voor hun eigen bestwil maar beter worden geaborteerd. De arrogantie
neemt bij steeds meer mensen dusdanige proporties aan dat zij geloven
zich het recht te mogen toe-eigenen om te beslissen over het al dan
niet waardig zijn van andermans leven en aldus over het leven zelf
van een ander. En uiteraard moeten medemensen tegen die waanzin
beschermd worden.
Maar die waanzin gaat nog verder want wie weigeren deel
te nemen aan deze moordpartijen, dreigen te worden bestraft: precies
zoals Hitler de euthanasie (wat betekent: 'de goede dood') voorstelde
als een tegemoetkoming aan de noden van de afgeschrevenen in kwestie
op wiens instemming hij rekende omdat ze aldus niet alleen aan
zichzelf maar ook aan hun volk een dienst zouden bewijzen, (!) zo ook
wordt vandaag bijna als in een standaardprocedure de foetus gescand
op 'tekortkomingen' waarbij de keuze om het kind al dan niet te laten
geboren worden aan de willekeur van de ouders wordt overgelaten en
waarbij tevens te verwachten valt dat eerlang de moeder zal moeten
opdraaien voor de extra kosten welke de handicap zal meebrengen in
geval zij het kind wenst te behouden. Reeds werd een arts veroordeeld
en financieel bestraft nadat hij was aangeklaagd door een vrouw met
spina bifida omdat hij eraan verzaakt had haar als foetus te
aborteren. De actualiteit van dergelijk moorddadig nuttigheidsdenken
toont zich in de kwestie van de financiering van dure levensreddende
geneesmiddelen.
Het spoort niet dat bij het nemen van onomkeerbare
beslissingen over het leven van derden, de betrokken
verantwoordelijken zich laten leiden door nuttigheidsberekeningen -
dat doen zij ook niet als zij moeten beslissen over het eigen leven:
dan blijken zij de intrinsieke waarde van het leven ineens wél te
begrijpen. Het solidariteitsbeginsel heeft precies met dit punt te
maken en is daarom een wezenlijk uitvloeisel van de empathie - het
tegendeel is psychopathie, welke leidt tot het ongepast aanwenden van
een nuttigheidscalculus inzake kwesties van leven en dood.
Maar niet alleen met betrekking tot het fysieke leven
speelt dit probleem: mensen maken ook keuzes over het geloof en de
opvoeding van anderen, vooral waar het gaat om de eigen kinderen.
Nemen zij die keuzes in volle vrijheid, dan kan dit recht weliswaar
verdedigd worden maar inzake bijvoorbeeld religie blijkt vaak veel
druk uitgeoefend te worden en worden beslissingen ter zake dikwijls
door vreemden gestuurd.
Zo lieten eertijds de gelovigen hun kinderen dopen omdat
zij ervan overtuigd waren dat die anders naar de hel zouden gaan:
volgens de katholieke theologie heeft elke boorling ingevolge de
erfzonde de duivel in zich en die moet uitgedreven worden; aan mensen
die hun kinderen niet lieten dopen werd gezegd dat zij
verantwoordelijk waren voor hun zielenheil en er trad een peter op
die in naam van het kind de doopgeloften aflegde. Vandaag laat men
zijn kinderen vaak nog steeds dopen onder het moto: baat het niet,
het schaadt ook niet. De dopeling hernieuwt zijn geloften bij de
volwassenwording maar als hij ze wil afzweren, kan daar een familiaal
conflict van komen zodat aldus de vrijheid waarin god de mens heeft
geschapen, in feite quasi ongedaan wordt gemaakt. Hetzelfde geldt
voor de politieke opvattingen want men kan statistisch vaststellen
dat het stemgedrag van het merendeel van de burgers door hun oudere
verwanten wordt bepaald.
Religies en politieke partijen doen er helemaal niets
aan om de keuzevrijheid te bevorderen omdat zij meer baat hebben bij
het tegendeel en zo kan men vaststellen dat ter gelegenheid van de
verkiezingen politici cadeautjes gaan overhandigen aan de inwonenden
van rust- en verzorgingstehuizen, de facto in ruil voor hun
stem of dat mensen nog steeds door hun werkgevers onder druk worden
gezet om zich bij een welbepaalde zuil te gaan aansluiten voor
verzekeringen, bankverrichtingen, onderwijs en dergelijke zaken meer.
In al die gevallen gaat het om beloften en om 'goede raad', wat
eigenlijk paternalisme heet en dat is op de keper beschouwd het
inpalmen van iemands persoonlijke rechten, het zich toe-eigenen van
andermans politieke, religieuze, sociale en financiële stem en dus
het beroven van iemands keuzevrijheid met het oog op eigen voordeel.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
12 oktober 2019)
09-10-2019
Over het misbruik van macht - Deel 5. Kamer 101
Over het misbruik van macht
Deel
5. Kamer 101
Als men met ouderen spreekt over het verleden en men
werpt de vraag op wat een mens in zijn hele leven het meest tegen de
borst heeft gestuit, dan schrikt men ervan hoe dikwijls mensen zich
op hun oude dag nog kwaad bloed kunnen zetten over hoe zij als
goedgelovig kind voor de gek werden gehouden. En het gaat dan niet om
fopperijen maar over het misbruik dat wordt gemaakt van de spontane
openheid waarmee kinderen de wereld tegemoet treden en het vertrouwen
waarmee zij van anderen nieuwe dingen aanleren.
Dit misbruik van vertrouwen is vergelijkbaar met de
brute verkrachting omdat ook daar een gelijkaardig machtsmisbruik aan
de orde is, een vergrijp waartegen een zwakkere en bij uitstek een
kind geen enkel verweer heeft: het kind steekt op vraag van de
meerdere de hand uit maar het zal helemaal niets ontvangen, het wordt
daarentegen bestolen.
Zo vertrouwen ouders hun kinderen toe aan de opvoeders
van een school terwijl het vandaag gebeurt dat op een besloten
lerarenvergadering de directie de leerkrachten aanmaant om voortaan
geen slechte cijfers meer toe te kennen "omdat elke leerling
anderhalf lesuur waard is": de ouders komen nooit te weten dat
de leerkrachten aan wie zij de opvoeding van hun kinderen
toevertrouwen, deze kinderen beschouwen als klanten van wie
zij vrezen dat zij wel eens zouden kunnen overlopen naar een andere
school waar zij makkelijker hun getuigschrift behalen. De 'opvoeders'
waarvan sprake zien de school als een instrument tot zelfverrijking,
desnoods ten koste van de ontwikkeling van de leerlingen en
deze agenda houden zij voor de buitenwereld verborgen: geheimhouding
onder de dekmantel van bescherming van de privacy terwijl het
privacybeginsel hier vloekt met de vereiste transparantie aangaande
gemaakte afspraken.
De tragedie van de beschaming van het vertrouwen als
exponent van het misbruik van macht wordt op meesterlijke wijze
beschreven in Georges Orwells 1984 waar de auteur immers toont
hoe definitief en onherroepelijk de band tussen twee mensen die ooit
een koppel vormden, door verraad teniet kan worden gedaan. In de
roman wordt het verraad uitgelokt door big brother die in de
gevreesde "room 101" de methode van de marteling
hanteert om aldus mensen ertoe te brengen dat zij elkaar verraden. De
nadenkende lezer wordt aldus geconfronteerd met de kwestie of het
menselijk geluk dan een zaak van toeval is aangezien niet elk geluk
op dezelfde manier op de proef wordt gesteld.
In wat andere bewoordingen rijst dan de vraag of de
onbeproefde liefde wel terecht als liefde kan worden beschouwd.
Immers, ook in het meest indrukwekkende van alle Bijbelboeken, blijkt
de duivel te kunnen eisen van God dat Hij hem toelaat om Job op de
proef te stellen en dus om diens liefde te wegen. Hoe immers
kunt Gij weten dat Job U oprecht bemint, zo daagt de jaloerse Satan
de Heer uit, als Gij hem alles geeft wat zijn hartje lust?
Maar de beschaming van het vertrouwen werd sinds jaar en
dag tot essentieel onderdeel van de economie en wel door het
betaalverkeer: iets is zoveel waard als men bereid is daarvoor neer
te tellen en zo komt het dat alles wat door God gegeven is en dus
alles wat gratis is, als waardeloos wordt beschouwd, ook al is het
levensnoodzakelijk: de gezonde lucht, het water, het voedsel dat op
de akkers groeit. Terwijl ooit de menselijke noden bepalend waren
voor het intermenselijk verkeer van goederen - een werkwijze waaraan
dankbaarheid inherent was - verkiest men vandaag te betalen in plaats
van te bedanken: het zwaartepunt ligt bij de rechten en niet aan wie
honger lijden, wordt een brood gegeven doch aan wie het kunnen
betalen, ook als zij reeds lang verzadigd zijn terwijl anderen van
honger omkomen.
Het centraal stellen van de rechten komt in feite neer
op een veralgemening van het wraakprincipe dat zegt: voor wat,
hoort wat. "Een oog voor een oog en een tand voor een tand"
waar het een beschadiging betreft maar evengoed "een brood voor
een brood" waar het een vergoeding betreft en in dat laatste
geval schuilt de beschadiging in de dreiging van de honger namelijk
daar waar men wel nood heeft aan het brood terwijl men het niet kan
betalen zodat men er geen recht op heeft.
Hier wordt de chantage gelegitimeerd en zo wordt het
geweld geïnstitutionaliseerd; het wordt tevens onzichtbaar maar niet
minder beschadigend want de dreiging mat af, ook fysiek eist zij haar
tol van het hart. Het misbruik van vertrouwen dat de ergste vorm van
machtsmisbruik is, zit hem in de hulde aan het wantrouwen: het
instemmen met het betaalverkeer en het laten prevaleren van de
rechten boven de noden betekent eer brengen aan de god van het
wantrouwen - de duivel.
(Wordt
vervolgd)
(J.B.,
9 oktober 2019)
07-10-2019
Over het misbruik van macht - Deel 4. De mediamisbruikers
Over
het misbruik van macht
Deel
4. De mediamisbruikers
Tot spijt van wie het benijdt heeft
verkiezingspropaganda helemaal niets te maken met redelijke
argumenten en met intellectuele strijd: wie verkozen willen worden,
proberen er alleen maar voor te zorgen dat de mensen hun gezicht zo
vaak zien dat ze onbewust gaan denken dat de opdringerige politici
tot hun eigen familie behoren. Niet de intellectuele argumenten doch
de gemene list vormt aldus de basis van de democratie en hierin
speelt de zogenaamde vierde macht een vooraanstaande rol en dat zijn
de media.
Zij die de media bezetten en er het monopolie over
uitoefenen bewerken de volksgeest door de beïnvloeding en de vorming
van het oordeel van jan met de pet. Wie de media beheersen, beslissen
om te beginnen wat zal bestaan en wat niet omdat de zaken die niet in
de media verschijnen, als onbetekenend en derhalve als onbestaande
worden afgedaan: pas wie paraderen op de buis, bestaan ook echt, alle
anderen zweven tussen werkelijkheid en droom, zij zijn slechts
meelopers.
Zo bijvoorbeeld gebeurt het steeds vaker dat
nieuwslezers, acteurs of nog andersoortige bekendheden van de
vertrouwdheid van hun gezicht profiteren om op de kar van de politiek
te springen; hun bekendheid houdt geen enkel verband met hun
politieke (on)bekwaamheid maar dat zal een opportunist worst wezen!
Nog een stap verder gaan zij die van hun macht over de
media gebruik maken om het publiek te desinformeren. Op het ogenblik
dat HIV de wereld teistert en bijvoorbeeld in Afrika kinderen met de
ziekte geboren worden en de volwassen leeftijd niet bereiken,
verkondigt paus Franciscus vanuit zijn katheder dat aids een zaak is
van 'immanente rechtvaardigheid', waarmee hij dan bedoelt dat de
pandemie de schuld is van de slachtoffers zelf, waarvan in Afrika,
naast de met de ziekte geboren baby's, het merendeel verkrachte
vrouwen zijn. De zogenaamde 'verklaring' snijdt niet alleen geen hout
maar zij werd opgezet teneinde het goedgelovige volk te kunnen
misleiden. Hetzelfde doet een naaste medewerker van de paus, met name
de "obsessief praktiserende homofoob" kardinaal Tarcisio
Bertone, waar hij de flagrante leugen verspreidt dat er geen enkel
verband bestaat tussen het celibaat en pedofilie maar wel tussen
homofilie en pedofilie en op de koop toe beroept hij zich daarbij
valselijk op de wetenschap. Frédéric Martel klaagt ook dit misbruik
aan in zijn nieuwste boek, Sodoma. (1) En de leugens verspreid
door politici, met als absolute topper de huidige Amerikaanse
president Trump, zijn niet te tellen.
(J.B.,
7 oktober 2019)
Verwijzingen:
(1) Frédéric Martel, Sodoma. Het geheim van het
Vaticaan, Uitgeverij Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019), pag. 564-565.
04-10-2019
Over het misbruik van macht - Deel 3. Eigen zak eerst
Over
het misbruik van macht
Deel
3. Eigen zak eerst
In het Evangelie volgens Mattheüs
staat een tekst die bekend is als de "parabel van de rijke
jongeling". Een jongeling vraagt de Heer wat te doen om het
eeuwig leven te verkrijgen. "Onderhoud
de geboden", zo antwoordt Heer:
"Zo gij wilt volmaakt zijn, ga heen, verkoop wat gij
hebt, en geef het den armen, en gij zult een schat hebben in den
hemel; en kom herwaarts, volg Mij." Doch het verhaal eindigt
in mineur: "Als nu de jongeling dit woord hoorde, ging hij
bedroefd weg; want hij had vele goederen." (1)
Nu is de volmaaktheid allerminst een menselijke
eigenschap maar van de zelfverklaarde plaatsvervanger van de Heer op
aarde kan wel verwacht worden dat hij het goede voorbeeld geeft.
Edoch, in de aanloop naar de wereldjongerendagen in Rio schrijven de
kranten dat de paus zo maar eventjes 5 miljoen dollar doneert om het
evenement te helpen bekostigen. (0)
Genoemd naar de heilige die de totale armoede predikte,
treden volgens het onderzoek van Frédéric Martel een hele
"paternoster aan kardinalen" in het zog van Franciscus. De
auteur van Sodoma op bezoek bij kardinaal Burke schrijft: "We
zien de zeventigjarige kardinaal op een aspergegroene troon die twee
keer zo groot is als hijzelf, omgeven door goudbrokaten drapperieën.
Hij draagt een geel-fluorescerende mijter, die me doet denken aan de
toren van Pisa, en lange Turquoise handschoenen waarin zijn handen
wel van ijzer lijken; zijn mozetta is koolgroen met gele borduursels,
daarover draagt hij een preigroen koorhemd, waar roodpaars kantwerk
onderuit steekt. (...) Ik zeg dat ik het toilet zoek. (...) Ik loop
zijn badkamer binnen. (...) Het vertrek doet denken aan een luxe
wellnessresort en heeft de temperatuur van een sauna. Bekende
zeepmerken met subtiele geuren op zijn Japans gerangschikt (...).
Terug in de gang ontdek ik tientallen flessen champagne. Van de
grootste huizen! (...) " (2) Wat verderop heeft Martel het
over "de honderden vierkante meters grote appartementen van
kardinalen als Raymond Burke, Camillo Ruini, Paul Poupard, Giovanni
Battista Re, Roger Etchegaray, Renato Raffaele Martino en zovele
andere die ik in Rome heb bezocht. Om nog maar te zwijgen van het
paleis van kardinaal Giuseppe Betori in Florence, of dat van
kardinaal Carlo Caffarra in Bologna, of dat van kardinaal Carlos
Osoro in Madrid. Of de buitensporige luxe en extravagant grote
appartementen van de voormalige staatssecretarissen Angelo Sodano en
Tarcisio Bertone, waarvan schande werd gesproken". (3) En
hier zijn we pas aan de bladzijde 81, het boek van Martel gaat zo nog
zeshonderd pagina's door...
Naar aanleiding van het ontslag van bisschop Vangheluwe
werd in herinnering gebracht dat sinds Napoleon de bezittingen van de
kerk aansloeg, de clerici door de staat worden betaald. In België
ontvangen ze een loonbrief van de Dienst Vaste Uitgaven van de
Federale Overheid en bijvoorbeeld voor een bisschop maakt dat een
bruto jaarwedde van meer dan 80.000 euro.
De wereldlijke leiders dan. Terwijl het bijvoorbeeld bij
de vissen de gewoonte is dat de oudsten aan de buitenkant van de
scholen zwemmen om zodoende hun jongen aan de binnenkant te
beschermen, zorgen bij de (meer ontwikkelde) mensen de leiders eerst
en vooral voor zichzelf. Om het bij één voorbeeld te houden:
vice-premier Didier Reynders ontvangt maandelijks 11.000 euro. En wat
betreft de zogenaamde uitstapvergoedingen van de parlementairen,
zitten we algauw in de honderdduizenden euro. De cijfers zijn
overigens algemeen bekend, ook met betrekking tot de fortuinen van
presidenten en koningen.
Toch nog te vermelden is dat men hierbij al te
gemakkelijk vergeet dat de genoemde figuren in buitensporige rijkdom
leven 'dankzij' de slavernij en de bittere ellende van niet te tellen
mensenmassa's. Als er een hiernamaals bestaat, zullen het deze armen
zijn die hieromtrent zullen mogen oordelen. Kennelijk is er alvast bij de
rijken van geloof geen sprake maar is het dan geen rechtvaardige zaak
dat het bestaan van de hemel en de hel niet afhangt van het feit of
men er al dan niet in gelooft?
(2) Frédéric Martel, Sodoma. Het geheim van het
Vaticaan, Uitgeverij Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019), pag. 46.
(3) Ibidem, pag. 81.
03-10-2019
Over het misbruik van macht - deel 2: Kinderverachters, toekomstverkrachters
Over
het misbruik van macht
Deel
2. Kinderverachters, toekomstverkrachters
Eén miljoen doden en vijftig miljoen gewonden, dat is
de jaarlijkse tol van het autoverkeer, plus de CO.2-uitstoot die het
broeikaseffect in de hand werkt en ervoor zorgt dat nu reeds de
ijsberen verdrinken omdat de ijskap smelt en wij gestaag een nieuwe
zondvloed tegemoet kijken, en dat terwijl de auto een tijdverslindend
voertuig is! De kapitalistische economie zorgt voor het in stand
houden van het onrecht in de wereld met dagelijks dertigduizend
hongerdoden; haar middel-doelomkering eist wegwerpproducten en zorgt
voor een enorme afvalberg: de weidse oceanen van weleer zijn in
minder dan een eeuw vuilnisbelten geworden, het plastic klit samen
tot een 'plasticsoep' met een oppervlakte van vijftig keer België -
van de jaarlijks geproduceerde 300 miljoen ton is geen gram
afbreekbaar en zo eet vandaag elk van ons 5 gram microplastics
per week. Insecticiden doden heden alle bijen, noodzakelijk voor de
bevruchting van de planten; het zijn neurotoxines die niet alleen het
zenuwstelsel van insecten maar ook dat van mensen aantasten.
Kernenergie zit dankzij de 'ecomodernisten' (0) opnieuw in de lift
met onafbreekbaar kankerverwekkend afval waarmee men geen blijf weet
en zo werd tussen 1971 en 1982 meer dan 74.000
ton afval met in totaal 47,5 petabecquerel aan radioactiviteit in
vaten in het Kanaal gedumpt op 800 km ten Zuidwesten van Land's End
nabij Cornwall. In 1995 bleken die vaten lek en zij verontreinigen de
zee; hetzelfde probleem doet zich in alle wereldzeeën voor. Overal
gaan kerncentrales lekken - Tsjernobyl zorgt sinds 1984 voor
miljoenen kankers - en dan zijn er nog de kernwapens... (1)
Onze politici zijn kortetermijndenkers, tenminste als
men mocht aannemen dat zij überhaupt denken want veeleer zijn zij
opportunisten die volstrekt onverschillig blijven voor het lot van
anderen en voor de toekomst van onze kinderen. (2) Op 9 september
2018 kwam de toen vijftienjarige Greta Thunberg hiertegen in opstand
door tijdens de schooltijd met een spandoek voor het Zweedse
parlement aandacht te vragen voor het milieu en te eisen dat het
Akkoord van Parijs werd nageleefd, wat leidde tot een wereldwijde
beweging, in België voorgezeten door (de nu achttienjarige) Anuna De
Wever. Het was onmogelijk om de milieuactivisten te blijven negeren,
zij mochten spreken voor de VN maar werden aldaar door de leiders van
de grootste naties ter wereld bespot. (3) In eigen land en meer
bepaald in extreemrechtse middens, proberen nitwits alsnog het volk
te doen geloven dat niet de zorgwekkende toestand van de aarde de
jeugd wereldwijd tot protest drijft maar hun eigenste politieke
tegenstanders (!)
Deze verachting van de jeugd en van de toekomst van de
aarde kent zijn gelijke niet in de ganse geschiedenis van de
mensheid: hier 'triomfeert' de onverschilligheid waarover de
overlevende van de concentratiekampen Primo Levi schrijft dat ze nog
erger is dan de gruwel van de Shoah.
(J.B.,
3 oktober 2019)
Verwijzingen:
(0) Het ecomodernisme wordt hier te lande mede
aangevoerd door Maarten Baudry over wie Dirk Draulans schrijft: "Het
doet me veel deugd dat het collega Jan Lippens en Knack waren
die deze zogenaamde 'onafhankelijke academicus' en 'kritische denker'
ontmaskerden als iemand die een onorthodoxe procedure zonder
tegenkandidaat nodig had om een leerstoel aan de UGent te krijgen. In
de feiten blijkt hij vooral een eenvoudige verspreider te zijn van
het neoliberale gedachtegoed van zijn broodheren." Zie:
https://www.knack.be/nieuws/belgie/de-feiten-pleiten-tegen-journalist-joel-de-ceulaer/article-opinion-1516121.html
In zijn
meest recente boekwerk Sodoma schrijft Frédéric Martel:
"Tegenwoordig vormen de Afrikaanse seminaries, naar voorbeeld
van de Italiaanse seminaries uit de jaren vijftig, locaties waar veel
homoseksuelen een zekere veiligheid vinden. (...) door homoseksuelen
in Afrika te stigmatiseren, dwingt de kerk ze zich te verbergen. Als
ze de kans krijgen, zoeken ze hun toevlucht in Europa, waar de
Italiaanse, Franse en Spaanse kerken een beroep op ze doen om te
komen werken in hun onderbemande parochies. En zo is de cirkel rond."
(1)
Martel
laat zien hoe mensen door de kerk 'gesjareld' worden maar wat hij
hier zegt over de Afrikanen geldt in feite wereldwijd en ook voor
alle tijden: de kerk demoniseert de homoseksuelen, zij worden
via haar kuddegeest opgejaagd en vluchten naar de seminaries van
waaruit diezelfde kerk hen dan te werk stelt. Precies zoals
krijgsgevangenen wiens leven wordt gespaard in ruil voor levenslange
dwangarbeid.
Met
betrekking tot (wilde) dieren heet deze handelwijze domesticatie:
het wild wordt door mensen gevangen gezet en benut: om karrenvrachten
voort te trekken, om gemolken te worden, geschoren of gekweekt om te
worden opgegeten. Met betrekking tot soortgenoten, kennen wij dit als
kannibalisme en met betrekking tot quasi soortgenoten is het
ons in de (fantastische) literatuur bekend als de verschrikking van
het vampirisme. In feite zijn dit de archetypen van
kastensystemen, van sociale standen en klassen en van allerlei vormen
van uitbuiting zoals in het kolonialisme en het neokolonialisme, die
zich rechtvaardigen via een geweten dat grondt in racisme, homofobie,
xenofobie en nog andere opgedrongen haatgevoelens jegens welbepaalde
zogenaamde 'zondaren' en 'vijanden' die in feite zwartgemaakte mensen
zijn - in meer religieuze termen uitgedrukt: mensen die gedemoniseerd
werden, die uitgeroepen werden tot demonen, tot van demonen bezetenen
of tot krankzinnigen. En ziedaar hoe men de door het sociaal geweld
van de kudde aan mensen toegebrachte schade in de schoenen van de
duivel schuift waarmee deze slachtoffers dan samenvallen - wat hun
definitieve excommunicatie moet rechtvaardigen. Niet voor niets heet
de duivel dan 'legioen'.
De
rooms-katholieke kerk is een staat in oorlog, haar vijanden zijn de
'ongelovigen', zij kampen met uitsluiting en blijven werkloos, een
extreem-rechtse regering doet de rest: zij dwingt hen tot
'gemeenschapsdienst' - een eufemisme voor onderbetaald werk dat, wars
van de verklaring van de rechten van de mens, niet strookt met de
opleiding en de competenties der betrokkenen. Aldus krijgen homo's de
facto levenslang in concentratiekampen, alleen werden die kampen
vandaag onzichtbaar gemaakt, met het gevolg dat er geen ontkomen meer
aan is: "Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt!"
Welkom in de hel van Dante.
Hoogopgeleide
homo's die ingevolge discriminatie naast hun job grijpen en die dan
maar vrede moeten nemen met onderbetaalde klusjes, zijn nog slechter
af dan hen aan wie de toegang wordt ontzegd tot universiteiten en tot
hogescholen en het is een jongvolwassene in dat geval geraden om
hierop maar beter niet te anticiperen. Maar zeg nu zelf: wat voor een
verschrikkelijke toekomstverwachting hebben homofiele kinderen, aan
wie men geen betere raad kan geven dan met betrekking daartoe de kop
in het zand te steken en tegen beter weten in te volharden in het
geloof dat onverdroten arbeid loont?
Dit zegt
allemaal iets over de graad van terreur die uitgaat van de
kerk en van de extreem-rechts georiënteerde staat waarmee zij
wereldwijd sinds jaar en dag een pact heeft: zij zijn dusdanig dat
men er moet voor vrezen hen bij naam te noemen en men plooit ervoor
zoals een maagd die instemt met de gruweldaad van haar verkrachter
omdat zij weet dat zij alleen op die manier haar eigen leven redden
kan.
Het is
bovendien een illusie om te geloven dat de kerk haar macht nu kwijt
is. Weliswaar wonen nog weinig mensen de zondagsmissen bij maar met
de macht van de eeuwen heeft de kerk, die zich godbetert uitgeeft
voor de herrezen Christus, het volk onherroepelijk ingeprent wie het
moet haten en excommuniceren. En een geweten dat elk besef mist van
haar oorsprong is stekeblind en gevaarlijker nog dan de
gewetenloosheid: in de waan te handelen in vanzelfsprekendheid,
worden wie gehersenspoeld zijn, letterlijk bezeten en zij ageren als
gehoorzame instrumenten van een dwingeland van wie zij het bestaan
zelfs niet meer kunnen vermoeden.
Vandaag
vormt zich in Vlaanderen een regering die haar macht belooft te
zullen misbruiken, onder meer met de geplande feitelijke afschaffing
van het gelijke kansenbeleid en de bestraffing met dwangarbeid van
wie geëxcommuniceerd werden en in de werkloosheid belandden.
Dezelfde terreur zet zich momenteel door in alle Europese landen en
over de hele wereld waarvan het aanschijn aldus transformeert in een
waar armageddon.
(Wordt
vervolgd)
(J.B., 1
oktober 2019)
Verwijzingen:
(1)
Frédéric Martel, Sodoma. Het geheim van het Vaticaan, Uitgeverij
Balans Amsterdam 2019(oorspr.:
Éditions Robert Laffont, Parijs 2019), pag. 402.
25-09-2019
De wijngaard des Heren -
De wijngaard des Heren
De
wijngaard des Heren
De
vertrumpisering van de wereld beperkt zich niet tot de politiek, de
trend heeft ook haar entree gemaakt in onze universiteiten, al zullen
sommigen beweren dat hij daar al eerder huishoudt maar dat is dan
wellicht de kwestie van de kip en het ei. Iemand die nog dagelijks de
nieuwsberichten bijhoudt, vertelde mij dat een leerstoel Etienne
Vermeersch gesticht zou worden ter nagedachtenis aan de grote
geleerde die zich ook sterk maatschappelijk engageerde, onder meer
met het adviseren van bijzonder originele sterilisatiemethodes voor
de armen (het aanbieden van sterilisatie aan armelui in ruil voor een
biljet van vijftig dollar dat ze immers niet kunnen weigeren omdat ze
honger lijden) en met de repatriëring van illegalen. De eerste vier
jaar zou die leerstoel bekleed worden door Maarten Boudry over wie
men schrijft dat hij een paus is van het ecomodernisme, (*) een
stroming die het heeft over de dringende noodzaak voor het volk om
zijn geitenwollen sokken te ontgroeien en het probleem van de
kernafval met kernenergie te bestrijden. Het ecomodernistisch
manifest spreekt meer bepaald over "de rol van technologie in
het reduceren van de menselijke afhankelijkheid van de natuur (...)
ondanks de vaak gehoorde bewering sinds de jaren 1970 dat er
fundamentele grenzen aan de groei zouden zijn" en
zonder blozen wordt beweerd: "Hoewel de menselijke impact op
het milieu in zijn totaal blijft stijgen, is er een waaier aan trends
die op lange termijn voor een substantiële ontkoppeling van
menselijk welzijn en milieu-impact kunnen zorgen." (**)
Kortom, het ecomodernisme verspreidt het geloof dat wetenschap,
techniek en kapitalisme samen garant staan voor een schitterend
'Antropoceen' (de zogenaamde toekomst der ecomodernisten waarin de
mens zich wars van alle kritieken op het antropocentrisme zonder
complexen centraal stelt), in de overtuiging dat hij zich helemaal
kan ontkoppelen van de natuur. Toevallig had de scheurkalender het er
zopas ook over en ik citeer:
"-Ja,
ik ben afgelopen zomer met vakantie geweest op het platteland, zei
een stadsmeisje, en daar heb ik tot mijn grote verbazing moeten
vaststellen dat de boeren nog altijd koeien houden. Niet te geloven,
hé, nu je overal melk in kartonnen dozen kunt krijgen!"(***)
Inderdaad,
er zijn nog steeds mensen die niet mee zijn met hun tijd en die niet
weten dat de nieuwste trend het ecomodernisme is: het geloof dat het
driemanschap Wetenschap, Techniek en Kapitalisme een schitterende
toekomst garanderen voor de mens die zich opnieuw en dit keer
geheel bevrijd van zelfkritiek en van complexen en ook wars van de
bijbel, centraal kan stellen in de natuur waarvan hij nu immers
zichzelf tot oppergod verklaart.
Hetzelfde
geldt voor wie zich verbazen over het feit dat uitgerekend een paus
van dat ecomodernisme (*), de leerstoel zal bekleden genaamd naar de
auteur van "De ogen van de Panda", een boek dat destijds
behoorde tot de verplichte studentenlectuur en waarvan de (nota bene
in alle stilte aan Rudolf Boehm en uiteindelijk aan Herbert Marcuse
ontleende) grondstelling luidt dat het samengaan van Wetenschap,
Techniek en Kapitalisme - aldaar het WTK-bestel genoemd - rampzalig
zou zijn voor het milieu. Want ook hierover hoeven zij
zich niet te verbazen, zij dienen immers te weten dat naast
originaliteit ook flexibiliteit een vandaag hoog aangeschreven
managementtool is.
Dat wij niet langer werken op de manier waarop dat anderhalve eeuw geleden het geval was zoals beschreven door Stijn Streuvels en dat wij daardoor onze sterke ranke pezen en spoelvormige spieren zien atrofiëren tot vormeloze massa's van bleke cellulitis is één zaak. Een andere echter is dat de obese, welhaast bolvormige figuur met wegkwijnende ledematen en een hoofd gevuld met alleen nog de echo's van een ontelbaar aantal frustrerende reclameboodschappen, nog voor we er erg in hebben, de nieuwe norm wordt het nieuwe normaal.
Uiteraard moeten wij niet terug naar het tijdperk van de jagers-verzamelaars met de daarbij horende honger en kou en de natuurlijke selectie die alleen de sterksten in het leven duldt terwijl zij de zwakkeren genadeloos ombrengt. Uiteraard is onze onderlinge samenwerking met de navenante verregaande specialisatie van elke burger intussen een maatschappelijke noodzaak voor de handhaving van onze vrijheid. Maar wat is die vrijheid nog waard als wij onszelf gevangen weten in de meelijwekkende immobiliteit van het immense vleesblok in hetwelke wij zodoende metamorfoseerden? Het is slechts de vrijheid om de immobiliserende gevangenis die ons lichaam geworden is, moeiteloos te transporteren over snelwegen, in liften, door de lucht en over zee terwijl wijzelf genadeloos gekluisterd blijven aan die kerker waarmee wij nu eenmaal samenvallen. Dit wrede noodlot is allerminst onafwendbaar maar andermaal: het inzicht in de nood aan afwending ontbreekt kennelijk want zonder dat wij er erg in hebben, dreigt dit de nieuwe norm te worden waarbij iedereen zich gedwee blijkt neer te leggen: het kolossale lijf als allernieuwste schoonheidsideaal en het nieuwsoortige leed dat ermee gepaard gaat als het normaal van de dag.
En wie denken dat het wel zo'n vaart niet zal lopen, dienen zich dringend te realiseren dat groepsaffiliatie als verborgen drijfveer ons, democraten, binnen de kortste keren blind zal maken voor het sublieme door dit algauw als een hersenschim te gaan bestempelen zoals men dat gedaan heeft met het goede en met het ware: alles immers, zo beweert men nu liegend doch met het hoogste gezag, is relatief het goede, het schone en het ware. Edoch, wie beweren dat het sublieme niet bestaat en wie zeggen dat het ware een illusie is, dienen zich rekenschap te geven van het feit dat ze met dit oordeel geen uitzondering kunnen maken op die eigenste bewering en aldus tart haar oneigenlijkheid voortaan elke twijfel.
Gewenning immers is een vervaarlijk sterk onderschat verschijnsel en men herinnere zich uit de handboeken elementaire waarnemingspsychologie hoe wij binnen de kortste keren wennen aan het beeld dat wij verkrijgen door het dragen van een bril die ons de wereld op zijn kop laat zien: na weinige uren blijken onze hersenen zich volkomen te hebben aangepast en zien wij warempel alles opnieuw rechtop staan; nemen we de bril weer af, dan duurt het nog een hele poos vooraleer het omgekeerde beeld dat we nu zónder bril verkrijgen weer netjes op zijn poten valt.
Wat het geval is met het gezichtszintuig, geldt uiteraard en met dezelfde kracht voor alle andere zintuigen en zo zijn wij gewoon geworden aan het helse lawaai van het dagelijkse (en voor wie slapen langs een stadsring ook het nachtelijke) verkeer; wij worden niet langer de stank gewaar van de lucht die wij niettemin met elke ademteug in onze longen, in ons bloed en in al onze organen naar binnen pompen; wij vinden de afschuwelijke smaken van de vele gifstoffen waarvoor onze tong en ons verhemelte ons initieel waarschuwden, 'normaal'. Waarmee gezegd is dat wij niet langer zien wat wij zien, horen wat wij horen, ruiken en smaken en voelen wat wij voelen: door de gewenning aan velerlei kwaad, verliezen onze zintuigen hun zin zelf en blijven wij geheel onbeschermd achter, ten prooi aan ontelbare kwalen en ziekten met steeds vaker een fatale afloop.
En de gewenning aan het kwaad geldt uiteraard niet alleen voor onze zintuigen: ook ons verstand deelt in de klappen en zo geraken wij gestaag gewoon aan de talloze leugens en aan de onzin waarmee bedriegers en bedrieglijke systemen ons in hun greep houden, manipuleren en gebruiken alsof wij louter instrumenten waren, alleen goed genoeg om opgebruikt te worden en vervolgens afgedankt en herleid tot as. Eeuwen lang, generatie na generatie, hebben mensen vormen van geloof beleden die regelrecht in strijd zijn met wat het simpele en nuchtere denken het 'gezond verstand' ons voorhoudt zonder complicaties maar wij ruilden ons natuurlijke inzicht telkens weer voor het dictaat van een of andere autoriteit die zichzelf uitgaf voor de vertegenwoordiging van het goddelijke op aarde. De informatie die onze eigenste gezonde zintuigen ons gaven, zetten wij prompt opzij om gehoor te geven aan de meest vergezochte fabels van lui welke ons imponeerden met schitterende kazuifels en hoge, blinkende mijters, gewapend met het machtsteken van een ivoren toverstaf en een quasi onbegrijpelijke Latijnse taal, ondoorgrondelijke theorieën en mysteries, dogma's, geheime rituelen en machtige taboes. De gewenning aan de bril die de wereld op zijn kop zet, speelt ons derhalve evenzeer inzake onze kennis parten. Maar dat is nog lang niet alles.
Naast de waarneming en de kennis heeft de mens van nature ook nog de beschikking over de faculteit van de wil, zoals men dat ooit noemde. En ook de wil blijkt aangetast door het beschreven kwaad en wel in die mate dat wij nog slechts geloven dat wij doen wat wij willen terwijl wij in feite handelen overeenkomstig een opgelegde wil waarvan ons niet alleen de oorsprong duister blijft maar tevens de bestemming. Want quasi elke burger handelt overeenkomstig wetten omwille van de verloning die zijn volgzaamheid hem schenkt ofwel vanuit de angst voor de dreiging uitgaande van elke vorm van rebellie daartegen en hoeveel arbeiders weten nog waartoe het werk dat zij verrichten dient? Een fabrikant van vijzen weet uiteraard wel dat hij vijzen maakt die passen in de moeren geleverd door een tweede fabrikant maar welke dingen daarmee aan elkander worden vastgemaakt weten geen van beide: wij zijn radertjes in een machine die niemand onder ons nog kan overzien en wij werken omdat wij instinctief in leven willen blijven terwijl het ons te langen leste eender is wat wij allemaal moeten doen. Dat heet dan plicht maar in tijden van verrechtsing, dictatuur en genocide horen wij de plichtethiek weergalmen in het historische Befehl ist Befehl waarmee de heiligheid van de autoriteit die volgzaamheid oplegt, bevestigd wordt en waarmee de waanzin dan apert vrij spel krijgt: wij zien niet langer wat wij zien, wij denken niet na met ons eigenste hoofd en de wil die ons doet handelen, is ons vreemd; wij weten niet langer wat wij doen omdat wij nog louter instrumenten zijn en als kers op de taart geloven wij bovendien dat het zo ook hoort te zijn.
De betekenis van de toestand waarin mensen op die wijze zijn verzeild, heeft sinds het begin der tijden een eigen naam: het is bezetenheid. Bezetenheid wil letterlijk zeggen dat men het bezit is het bezit van een ander uiteraard. En waar volgens de evangelisten de Gezalfde via de bezetene naar de identiteit van die bezitter of bezetter vraagt, weerklinkt uit diens schuimbekkende mond prompt het antwoord: "Ik ben legioen", waarmee te kennen wordt gegeven dat de mens in kwestie wordt bezeten door een bende. Wij zien, denken, voelen, willen en handelen met andere woorden niet langer zelf maar enkel nog als handlangers van een bende die ons geheel beheerst zonder dat wij daar vat op hebben; wij gehoorzamen vanuit onze natuurlijke instincten aan autoriteiten die met honger dreigen, met kou en met nog heel wat andersoortig leed als wij dat weigerden te doen; wij zijn niet langer mens, een bende regisseert ons doen en laten.
Dat alles ware helemaal niet erg en zelfs plausibel indien de zogenaamde bende waarvan sprake gewoon de mensheid was: de maatschappij of het geheel van burgers die nu eenmaal samenwerken zoals ook muzikanten doen in een orkest om aldus schone dingen ten gehore te kunnen brengen aan een publiek van liefhebbers die hen dan danken met een luidruchtig en herhaald applaus. Edoch, van 't stuk dat in dit tranendal wordt opgevoerd bestaat helemaal geen partituur, het is immers geen compositie, er is geen componist, het stuk wordt door de niet-persoon gedirigeerd en is de niet-persoon dan niet een van de talloze benamingen voor de duivel?
2. De tragedie
Het kwaad zit hem in het bijna ongemerkt wegglijden van het sublieme en in de navenante gewenning aan wat niet langer subliem is maar middelmatig of ronduit slecht. De verleiding tot het afglijden is die van het relativisme dat het bestaan van objectieve waarden loochent. Het ontbreken van een duidelijk criterium dat het ware van het valse onderscheidt de werkelijkheid van de droom en de wil van de wens vindt zijn oorsprong in de rampzalige cultuur van verdoving en verslaving omdat op de keper beschouwd uiteindelijk alleen de pijn in staat is om ons van het bestaan van objectieve waarden te overtuigen want wat echt is, biedt weerstand: het lijden vormt het fundament van de gewaarwording, van de kennis en van het bewustzijn.
De noeste arbeid tot welke wij, mensen, krachtens de goddelijke vloek, volgend op de zondeval, veroordeeld zijn, is de moeder van het leed dat op zijn beurt de verwekker is van het besef omdat pas datgene wat problematisch is, in het bewustzijn kan verschijnen. Ik word me pas bewust van het krijt waarmee ik schrijf op het ogenblik dat het breekt, zo zegt de Duitse wijsgeer Martin Heidegger. In wat andere bewoordingen kan men vaststellen dat zolang de dingen vanzelf gaan, zij ook geen aandacht vergen: zij vormen geen gevaar en het loont dan ook niet de moeite om er acht op te slaan. Pas de dreiging schrikt ons op, wekt ons uit de slaap en uit het onbewuste en noopt ons tot de inspanning van het nadenken dat altijd een gevecht is met de mogelijkheid van het verlies van levenskracht of van het leven zelf.
Reeds de grote Afrikaanse filosoof Augustinus van Hippo (354-430) definieerde het kwaad als een tekort aan het goede en dat wil zeggen dat het goede niet vanzelf bestaat doch dat het moet verworven worden en in stand gehouden. Het aards paradijs waarin wij tezamen met alle andere wezens het wonderlijke leven delen, is er niet zomaar, het is daarentegen een uitzonderingstoestand welke bovendien in een bijzonder precair evenwicht balanceert boven de afgrond van het niets zoals overigens het leven zelf. De aarde is een unieke planeet, de dampkring waarin het leven gedijt, voldoet aan onvoorstelbaar strenge eisen en het feit dat wij weten dat wij bestaan, danken we aan een fysiologische en een neuronale complexiteit die ons petje ver te boven gaat. De gedachte dat het leven een liefdevolle goddelijke schepping is, ontstaat spontaan uit het besef dat het oneindige uitspansel leeg is en verlaten, koud, eeuwig donker en een gruwel voor de denkers en de dichters uit alle tijden. De aarde is een uitzonderlijke plek middenin de hel van het heelal. Het sublieme is nu eenmaal uniek: we hebben slechts één aarde, alle andere plekken in het uitspansel zijn dor en duister; we hebben slechts één thuis, elders kunnen we niet blijven; wiskundige vraagstukken hebben slechts één correcte oplossing, het aantal foute antwoorden is legio kortom: het ware is uniek omdat het net zoals het schone en het goede behoort tot het sublieme. En waar wij het sublieme verliezen, verliezen we de kern en mét de kern vergaat ook al het andere: onze thuis, onze diepste, eigenste gedachten, onze wil en onze wensen, onze persoon, ons eigen ik, onze leefwereld en het leven. Wat overschiet is chaos, het is een toestand tussen zijn en niet-zijn, een onbestaand bestaan tussen echt en onecht, tussen droom en wakkerheid, tussen gasvormig en vast daar zijn alleen nog zogenaamde spoken ofwel schimmen.
Men waarschuwt ons dat wij erover moeten waken dat we het sublieme niet verliezen want met het sublieme verloren we alles, incluis onszelf. Tot de overgang van de waaktoestand naar de slaap worden wij verleid door zogenaamde duistere machten die in wezen onmachten zijn en die althans volgens Augustinus slechts bestaan uit een tekort aan macht. Macht ontleent zijn wezen aan inspanningen en uiteindelijk aan leed omdat geen inspanning geleverd wordt tenzij vanuit geduld. Geduld is per definitie een persoonsgebonden zaak maar personen dreigen te worden in slaap gewiegd of opgeslokt door de onpersoon van de veelvuldigheid die zich aan ons voordoet als een maatschappelijk weefsel en wie dat weefsel ter wille te zijn, worden erdoor gevoed, zij het enkel in de maag en vaak ten koste van het hoofd. Zij worden weldoorvoede burgers die hun mens-zijn hebben overleefd: zij zijn 'papieren zonder mensen' die, paradoxaal genoeg, de 'mensen zonder papieren' voor onbestaande dingen houden.
Maar een tragedie doet zich voor. Ons aards paradijs, onze dampkring, ons leven, ons bewustzijn: het bestaat allemaal slechts dankzij moeizaam volgehouden inspanningen, zoals ook onze tuin er alleen maar kan zijn door voortdurend onderhoud. En zoals een tuin zonder tuinman binnen de kortste keren verwildert, vergaat en geheel ontoegankelijk wordt, zo ook verdwijnt het leven zelf van zodra de toevoer van energie bij de gratie waarvan het gedijt, wordt afgesneden. Het is waar dat slechts één plek in het uitspansel onze thuis kan zijn en dat wij op geen andere plek kunnen blijven. Maar meer nog dan dat is het helaas ook waar dat ook onze thuis ons niet in eeuwigheid gegund wordt: Wir haben hier keine bleibende Stadt. Dit dramatische bijbelse vers, beroemd uit Ein Deutsches Requiem van Johannes Brahms,wordt door het daarop volgende vers als het ware getroost met een verzuchting die zich tracht te handhaven als een belofte: sondern die zukünftige suchen wir. (Hebreeën 13:14) Maar andermaal helaas blijft het bij de belofte die men aan zichzelf doet, precies zoals iemand die verdwaald is aan zichzelf belooft om door te blijven gaan totdat hij de goede weg zal teruggevonden hebben. Maar waar is de garantie? Ook de enige plek waar men tot rust kan komen en waar men kan blijven onze thuis is allerminst een vaste stek. En hetzelfde lot delen ons aards paradijs, ons eigen zelf en ons leven: vroeg of laat, laat het sublieme ons in de steek, wat wil zeggen dat wij uiteindelijk onszelf in de steek zullen moeten laten. En dat wrede lot, eindeloos bezongen in de meest verscheurende verzen, is het onze bij de gratie van de duivel. De duivel is nu eenmaal diegene die de schepping verwerpt.
3. De wrange vruchten van de canon
Volgens de Heilige Schrift is de schepping er ter wille van de mens en derhalve betekent de verwerping van de schepping in de eerste plaats de verwerping van de mens: de mens is een doorn in het oog van Gods stadhouder omdat hij als zuivere geest in de mens een wezen moet dienen dat slechts voor de helft geest is en voor de andere helft stof en dat vloekt zijns inziens met de juiste hiërarchie. Lucifers opstand omwille van deze 'goddelijke vergissing' werd dichterlijk beschreven door de in 1587 in Keulen geboren, grootste Nederlandse dichter ooit, Joost van den Vondel, wiens Lucifer uit 1654 wellicht model stond voor het beroemde Paradise lost (uit 1563) van John Milton. Hoe dan ook heeft volgens het Bijbelboek Genesis de slang de mens ten val gebracht waardoor hij sterfelijk werd en zonder die daad had het Christendom helemaal niet bestaan aangezien Christus geboren werd om de gevallen mensheid te verlossen.
Lucifers vernietiging van de mens zal uiteraard gebeuren door het 'legioen' waaraan hij zegt gelijk te zijn en waartoe hij het mensdom poogt te reduceren, meer bepaald door onder het volk de kuddegeest te voeden: het door een leider makkelijk manipuleerbare gedrag dat in de hand gewerkt wordt door het opleggen van uniformiteit in kledij en in bewegingen alsook door het aan de mensen opdringen van gemeenschappelijke liederen, vlaggen, helden, geschiedenissen kortom: de canon.
Zo stuurt men soldaten naar het front door hen onder grote psychologische druk te zetten want dat is groepsdruk ook. De moed wordt openbaar verheerlijkt en de lafheid openbaar bestraft zodat men geen andere keuze heeft dan voor de groep te sterven: ofwel doodt men wie niet behoren tot de eigen groep en vecht men aldus tot de dood om dan eervol te sterven, ofwel weigert men mensen te doden, men deserteert en men krijgt de kogel wegens plichtsverzuim. Op die manier kwamen alleen al in de twintigste eeuw naar schatting 180 à 220 miljoen mensen aan hun einde.
Het immorele en het rampzalige aan groepsvorming ligt niet in het feit van de eendracht en de samenwerking maar daarentegen in het gebrek daaraan, met name waar de universaliteit ontbreekt. Waar zich een niet-universele en dus gesloten groep vormt, onderscheiden zich de groepsleden bewust van alle anderen de niet-leden en zo ontstaan kampen en scandeert men alras "schild en vriend" teneinde te kunnen discrimineren en al wat vreemd is aan te vallen.
Groepsvorming gaat vooraf aan oorlog en oorlog is in wezen gericht op de reductie van het aantal groepen middels inlijving maar wel ten koste van de groepsleden zelf die tenslotte mensen zijn. Waar uiteindelijk één groot rijk tot stand komt keert zich dan die groep tegen de eigen leden omdat hij in oorsprong een dictatuur is en zo verdeelt zich paradoxaal genoeg de via oorlogvoering één gemaakte wereld in zoveel afzonderlijke groepen als er mensen zijn en dan rest nog slechts het devies van Jeder für sich und Gott gegen alle, wat een andere benaming is voor de wet van de jungle de wetteloosheid.
4. De geboorte van de schimmen en de ontwaarding van de waarden
Vandaag, 24 augustus 2019, kost het goud 43.942,94 euro voor 1 kg, wat wil zeggen dat de huidige euro een waarde heeft van 0.02275678413 gram goud. Dat is een serieuze devaluatie vergeleken bij 4 mei van dit jaar toen de goudprijs nog op 36.600 euro stond en een euro dus nog 0,0273224 gram goud waard was. Wie in mei zijn bezit omgezet heeft in euro, is armer geworden en wie in goud investeerde, werd rijker. Nu zijn er talloze factoren welke invloed hebben op de waarde van een munt maar wil men de waarde van de euro doen dalen dan kan men dat zonder twijfel doen door bankbiljetten bij te drukken.
Het geldwezen is uiteraard een stuk ingewikkelder dan hier beschreven maar in grote trekken luidt de onderliggende wet die dit garandeert dat de waarde van de dingen stijgt naarmate ze schaarser zijn. Wat wil zeggen dat ontwaarding optreedt bij overvloed. 'Te' is nooit goed: het geheim van het sublieme is dat van het evenwicht of het juiste midden, zoals de Hellenen al wisten. Waarmee meteen gezegd is dat zowel het tekort als de overdaad kenmerken zijn van het kwaad.
Wat gratis is, heeft per definitie niet de minste marktwaarde en soms kost het zelfs geld omdat het afval is; wat daarentegen duur is, wordt op de markt begeerd en wordt daardoor ook schaars. Schone lucht om in te ademen, bomen in de tuin, drinkwater en zelfs mensen: van deze bijzonder waardevolle zaken die principieel gratis zijn, was er ooit een overvloed maar dat het tij nu keert, heeft alles te maken met het feit dat bijvoorbeeld peperdure kunstwerken en andere vergelijkbare, totaal waardeloze en vaak zeer schadelijke prullen een opmars kennen - een opmars te wijten aan het feit dat het überhaupt mogelijk is dat aan waardeloze en soms schadelijke dingen een zekere marktwaarde wordt toegekend, wat heel concreet betekent dat schimmen in het leven worden geroepen. Die schimmen zijn wat authentiek en waardevol is, gaan overheersen.
Zo kopen mensen onder de invloed van reclame pantalons met gaten omdat dit nu eenmaal de mode is van de dag, ook al strijdt dit met de essentie van kledij. Of zij investeren in een kunstwerk dat over zichzelf zegt geen kunstwerk te zijn maar dat de handtekening draagt van een erkende artiest. Uiteraard vergt het gesofisticeerde listen om waardeloze zaken begerenswaardig te maken maar dat die trucs niet zo onschuldig zijn, komt doordat zij altijd hand in hand gaan met de afbraak van het waardevolle. En de meest listige van alle schimmen is het geld.
5. De duivel als de teruggekeerde Christus
De grote Russische schrijver Fjodor Dostojevski laat de duivel in de geschiedenis naar binnen treden in De grootinquisiteur van Sevilla, een raamvertelling in zijn roman uit 1880 getiteld De gebroeders Karamazow.
Het gebeuren speelt zich af in de Zuid-Spaanse cultuurstad Sevilla, vijfhonderd jaar geleden, tijdens de inquisitie, toen de christenen het land heroverden op de Moren.
Er wordt verhaald hoe Christus teruggekeerd is op aarde, hij heeft een gestorven meisje tot leven gewekt. De grootinquisiteur, die de kerk vertegenwoordigt, is er getuige van, valt Jezus aan en blijkt een vertegenwoordiger van de duivel.
In feite verwijt in zijn persoon de kerk aan Gods zoon wat Vondels Lucifer de schepper zelf aanwreef in de opstand der engelen: God zou zich in de mens hebben vergist en hem te hoog hebben aangeslagen.
De duivel wil de mens zijn vrijheid weer ontnemen: terwijl Jezus weigerde om stenen in brood te veranderen, wil hij hem conditioneren met zijn honger; hij wil hem voeden in ruil voor zijn aanbidding.
Dit herinnert aan het Oudtestamentische boek Job waarin God de duivel toestaat om Job op de proef te stellen in de hoop aldus zijn vroomheid als een gevolg van conditionering en dus van onvrijheid te kunnen uitleggen, wat echter mislukt. Edoch, hier verjaagt de duivel Christus en tracht hij de mens te ketenen met de kerkelijke autoriteit die hem het heil belooft in ruil voor zijn onderwerping en dus voor de prijs van zijn vrijheid.
In feite bekleedt de duivel zich op een perverse manier met het offerschap van Christus zelf door te stellen dat hij, als kerk, zijn geluk - en dat van de clerus - opoffert aan dat van een aan hem gehoorzame en door hem bedrogen mensheid. Zo is de duivel in wezen de teruggekeerde Christus.
(Wordt vervolgd)
(J.B.)
07-08-2019
Over de duivel (delen 6-10)
Over de duivel (delen 1-5)
Over de duivel (delen 6-10)
6. Het moederkoorn en de komedie
Moederkoorn is een schimmel die in het koren gaat woekeren bij vochtig weer; ze gaat in de korenaar zitten en neemt daar de plek in van een graantje. De schimmel probeert zich onzichtbaar te maken door de vorm aan te nemen van het gouden graantje maar hij wordt verraden door zijn zwarte kleur. Moederkoorn ontleent zijn naam aan het medicinaal gebruik ervan in het kraambed. De schimmel is zeer giftig en hallucinogeen en zorgde in de middeleeuwen voor epidemieën met vaak veel slachtoffers. Ook de beruchte historie van de heksen van Salem zou met moederkoorn te maken hebben.
Het moederkoorn is een parasiet: hij leeft op de kap van een gastheer maar hij doodt die niet omdat hij ervan afhankelijk is en zeer zeker is dat een eigenschap die ook aan de duivel kan toegeschreven worden: omdat de essentie van het kwaad ligt in een tekort aan het goede, kan het kwaad niet zonder het goede bestaan en is het sowieso ondenkbaar dat het kwaad het goede volledig ongedaan maakt. Diabolo betekent dwarsligger of tegenstrever en van tegenwerking kan geen sprake zijn zonder een of andere werking. Het kwaad is een tekort aan het goede en voor zover het op zichzelf bestaat, teert het op het goede en is het daarvan ook in zijn bestaan afhankelijk.
Zoals nu een parasiet zich kan verbergen in zijn gastheer door diens vorm of uiterlijk aan te nemen zodat hij aldus mogelijke tegenstanders kan verschalken, zo ook kan hij de werking van zijn gastheer nabootsen om anderen te laten geloven dat zij met de gastheer te maken hebben en niet met de parasiet. En stel nu eens dat zich in onze wereld een plaag manifesteert waarbij mensen met specifieke activiteiten of beroepen systematisch beheerst worden door parasieten die de schijn ophouden deze beroepen uit te oefenen terwijl de eigenlijke vaklui werden uitgeschakeld.
De dokter ziet er nog wel uit zoals voorheen, hij draagt een witte schort en om de nek een stethoscoop, ontvangt patiënten en schrijft pillen voor, maar zijn activiteit is slechts een nabootsing van het beroep van de echte geneesheer: deze parasiet-geneesheer immers geneest niet doch hij verrijkt alleen zichzelf terwijl zijn geneespraktijk slechts een vertoon is, een voorwendsel, een toneeltje.
De dokter, maar ook de garagist die aan uw wagen prutst en die u op kosten jaagt, alleen maar om er zelf beter van te worden. De leraar op school die doet alsof hij lesgeeft maar die niet langer eisen stelt aan zijn leerlingen omdat hij die beschouwt als zijn klanten die naar hij verhoopt, op de makkelijkst mogelijke manier een getuigschrift willen halen. De rechters die zich laten omkopen door misdadigers en die hun slachtoffers straffen. De politici die de staat verarmen door in haar naam nooit meer af te betalen leningen aangaan bij banken die de superrijken vertegenwoordigen. De producenten van allerlei goederen die kopers in de maling nemen met waren van verwerpelijke kwaliteit.
Ongetwijfeld wordt alras duidelijk dat deze helse toestanden reeds de regel zijn. Toegegeven, er wordt nog een klein beetje genezen door de dokters en er wordt nog een beetje les gegeven door de leraren, de waren hoeven nog niet onmiddellijk in de vuilnisbak te belanden, de blinde rechtspraak werkt nog min of meer en onze politici houden het land ternauwernood recht. Maar dat geschiedt alleen, zoals gezegd, omdat het kwaad parasiteert op het goede: de parasiet doodt zijn gastheer niet maar dan alleen uit eigenbelang.
7. Het kwaad als enige werkelijkheid?
Het relativisme duwt het sublieme weg en men went aan wat slecht is; een cultuur van verslaving en verdoving maskeert het onderscheid tussen waar en vals, tussen wil en wens, terwijl alleen de pijn verwijst naar het sublieme. Het leven wordt gedragen door moeizaam volgehouden inspanningen maar het kwaad zit die inspanningen dwars: het is een tekort aan het goede maar ook het teveel is een tekort (aan de juiste maat). Bij ontsporing gaan schimmen de plaats innemen van het authentieke, het doel wordt verwisseld met het middel. Christus' plaats wordt ingenomen door de duivel en Dostojevski's grootinquisiteur die staat voor de kerk openbaart een geheim: "De Schepper heeft de mens overschat en daarom staan wij nu borg voor zijn heil in ruil voor zijn vrijheid, zoals de duivel het wil". De duivel parasiteert op zijn gastheer - Christus - maar hij doodt die niet omdat hij ervan afhankelijk is; hij verbergt zich achter zijn uiterlijk en zo holt het kwaad het leven uit.
De gedachte dat het kwaad ons verschalkt door zich met het goede te omkleden vindt men terug in de oudste sprookjes en legenden maar het verhaal laat steeds ruimte voor de hoop omdat uiteindelijk het kwaad niet zonder het goede kan bestaan. In De wolf en de zeven geitjes van de gebroeders Grimm doopt de wolf zijn zwarte poot in wit meel om de geitjes ertoe te bewegen de deur voor hem te openen en hij verslindt ze - op eentje na. Uit de geopende doos van Pandora ontsnappen alle kwalen - op één na. De gevallen mens wordt uit het paradijs verjaagd en verliest alle beloften - op één na.
Het sluwe geitje dat op haar beurt het kwaad heeft verschalkt, werd gespaard door het sprookje zelf en wel om het te kunnen navertellen. Eén kwaal bleef in de doos van Pandora zitten: is het de kwaal die alle andere kwalen zal treffen? En na de zondeval werd aan de mens een redder beloofd: hij werd gedood doch herrees zoals een vuurvogel uit zijn eigen as in de vorm van de kerk waarvan hij het hoofd is maar die teruggekeerde Christus blijkt de duivel zelf en zo geraken wij tenslotte elk spoor bijster.
Dit verliezen van elk spoor - de uiteindelijke absolute onwetendheid - blijkt ons gewisse lot dat even zeker is als de dood. Wie leven, bevinden zich op een trein en de sporen waar die over heen raast, liggen even vast als zijn bestemming die ook onze toekomst is. Wij geloven te bewegen doch wij worden slechts bewogen; wij geloven te spreken doch het is de taal zelf die doorheen onze monden spreekt; wij geloven in een eigen wil doch wij kunnen slechts willen wat ons ingeboren verlangen ons voorhoudt te doen. En als wij tegen die plicht 'zondigen', dan schuiven wij de schuld daarvoor in de schoenen van de duivel - diegene die verantwoordelijk wordt voor ons eigen kwaad, precies zoals Christus dat wilde zijn, die de schuld van alle mensen op zich nam en uitboette. En zijn Christus en de duivel dan inderdaad niet één en dezelfde? Zijn het goede en het kwaad dan niet de twee kanten van één munt? De dag en de nacht van de wereldbol? Het wel en het wee? Het genot en de pijn? Het sublieme dat verheft en datgene wat weer afvlakt? En is het goede dan niet slechts een illusie waarin het kwaad zich verbergt? Een mantel omheen een illuster spook?
8. De duivel genaamd Economie
"En niemand mag kopen of verkopen, dan wie dat merkteken heeft, of de naam van het beest, of het getal van zijn naam". (Openbaring 13:17).
In tegenstelling tot de godheid en de heiligen, verschijnen de duivels helemaal niet. De persoonlijke manifestatie van demonen in de menselijke wereld gebeurt uitsluitend op het ogenblik dat ze uitgedreven worden. Het kwaad blijft verborgen zolang men de andere kant op kijkt, pas het verzet tegen het kwaad dwingt het om aan het licht te komen en zo bijvoorbeeld kunnen verkrachters en andere criminelen hun gang blijven gaan zolang hun slachtoffers zwijgen; slachtoffers die de moed vinden om te spreken, jagen hun misdadigers tegen zich in het harnas en worden aldus dikwijls het zwijgen opgelegd.
Nu gebeuren duiveluitdrijvingen bij de vleet: in het katholicisme wordt het exorcisme uitgevoerd over elke dopeling en driewerf helaas voor wie hun geloof willen afzweren maar volgens de kerkelijke leer laat het doopsel een onuitwisbaar merkteken na in de ziel.
Bepaalde atheïsten verwijten aan de 'religies van het Boek' - het Jodendom, het Christendom en de Islam - dat zij al te antropocentrisch zijn want de ganse schepping draait daar uiteindelijk om de mens. Er valt inderdaad wat te zeggen voor een ethiek die de menselijke persoon centraal stelt want het gevaar dreigt dat men hem gaat zien als een dier zoals een ander, als een dienaar van de maatschappij of, erger nog, als een werktuig van de economie en dat ware een onvergeeflijke aberratie.
In het communisme wordt de staat aanzien als belangrijker dan de menselijke persoon en op dit punt vloekt deze ideologie met de christelijke leer. Christus vertelt dat de goede herder zijn kudde achterlaat om één schaap te gaan zoeken in het onherbergzame, zoals elke ouder zou doen omwille van zijn kind, maar een communist ziet er geen graten in om enkelingen op te offeren aan de staat.
En niet alleen in het communisme gebeurt dat want in feite zijn staten door de band geïnfecteerd met welbepaalde eenzijdige socialistische beginselen - zoals onder meer in het nationaalsocialisme ten tijde van het Derde Rijk - die zich met betrekking tot hun ethiek richten op wat zogeheten moraalfilosofen in elkaar hebben geflanst ter vervanging van de naastenliefde als maatschappelijk cement.
Met name het Britse utilitarisme van tweehonderd jaar geleden met aan het roer zeer welgestelde edellieden zoals Thomas Malthus (1766-1834), Jeremy Bentham (1748-1832) en John Stuart Mill (1806-1873) met hun al te simplistische en wereldvreemde leer dat men het grootste geluk moet nastreven (waarbij geluk wordt gelijkgesteld aan genot) voor het grootst mogelijk aantal mensen en dit eventueel ten koste van een minderheid aan slaven, frontsoldaten of andere mensenoffers, waarbij tevens gedacht kan worden aan de praktijken van abortus en euthanasie.
Deze verdedigers van het inhumane kapitalisme ten tijde van de Industriële Revolutie in Manchester en andere ellendige fabriekssteden krijgen overigens een rake veeg uit de pan van de sociaal geëngageerde Charles Dickens in zijn Hard Times uit 1854 maar ook reeds in A Christmas Carol uit 1843: daar weigert de misantrope vrek Ebenezer Scrooge aalmoezen aan de bedelaars met het argument dat ze maar beter verhongeren omdat ze aldus nog meehelpen in de strijd tegen de overbevolking, waarmee hij zinspeelt op Malthus' omstreden overbevolkingstheorie.
Het katholiek geïnspireerde westen veroordeelt het communisme met de mond maar past in de praktijk principes toe die op een nog veel rampzaliger manier afbreuk doen aan het principe dat de menselijke persoon tot einddoel maakt van het maatschappelijke streven. Immers, waar het socialisme individuen onderwerpt aan de staat, fnuikt het kapitalisme de menselijke persoon ten bate van godbetert de economie. In feite hoortde economie te functioneren in dienst van mens en samenleving als een louter instrument, overigens net zoals het ruilmiddel van het geld. Edoch, ook hier werden middel en doel onderling verwisseld en geldt dat wie geen nut hebben voor de economie, beschouwd mogen worden als maatschappelijk waardeloos.
Wie uit louter winstbejag drugs verkopen of plastics produceren die het milieu om zeep helpen, worden hoger aangeschreven dan wie zich zonder vergoeding inzetten voor de medemens omdat de grootte van iemands bezit het ultieme waardecriterium is geworden. Mensen worden vandaag getaxeerd op hun vermogen, ongeacht of het gaat om een consumptievermogen of om een potentiële vernietigingskracht. En in een kapitalistische economie die stoelt op concurrentie geeft de laatstgenoemde functie uiteraard de doorslag: waar het recht van de sterkste heerst, komen, zoals ooit de Chinese dictator Mao Zedong het verwoordde, de macht en het recht uit de loop van een geweer.
9. Het nieuwe Über-Ich
Opvoedelingen gehoorzamen hun ouders, de leraren en de autoriteiten en zij maken zich geleidelijk al de maatschappelijke (en eventueel ook de religieuze) wetten en regels eigen tegen de tijd dat zij volwassen zijn en op de eigen benen moeten kunnen staan. Dat proces van toe-eigening heet interiorisering: de van buitenaf opgelegde wet wordt een zaak die men zich ter harte neemt; de ouders en de opvoeders vallen niet weg maar zij transformeren zich in wat dieptepsychologen zoals Sigmund Freud (1856-1939) het Über-Ich hebben genoemd - het geweten dat gehoorzaamheid opeist, ook al gaat dat vaak in tegen de onmiddellijke individuele behoeftebevrediging en de persoonlijke belangen en ook tegen het platvloerse principe dat de maximalisatie van het genot beoogt vanuit de in feite volstrekt immorele gelijkstelling van genot aan geluk.
Maar honderd jaar later zijn de tijden behoorlijk veranderd. Onze westerse beschaving, rustend op de pijlers van de Grieks-Romeinse cultuur en het Christendom, bleef tweeduizend jaar lang als een onaantastbare reuzin overeind met Europa onder het patronaat van de moeder Gods zelf. Nu de intensifiëring van de communicatie van de wereld een dorp heeft gemaakt, kon de ontmoeting - vaak ook de botsing - van de vele wereldculturen niet langer uitblijven en heeft het navenante cultuurrelativisme een definitief einde gemaakt aan de zekerheden van weleer. De paus van Rome krijgt hier voor het eerst af te rekenen met meerdere concurrenten om u tegen te zeggen, waarvan het atheïsme niet de geringste is en in de onvermijdelijke aanvaringen die eruit volgen treden niet alleen de weldaden van de eigen cultuur in het voetlicht: zij confronteren ons ook met de arrogantie van het katholicisme dat eeuwenlang de luxe genoot van een onaantastbaar monopolie. De zopas verschenen turf van Frédéric Martel, getiteld: Sodoma. Het geheim van het Vaticaan, laat er geen twijfel over bestaan dat die arrogantie heeft geleid tot een hypocrisie die zijn gelijke niet kent. Naar Christus' eigen woorden is zijn imperium niet van deze wereld en dient men, anders dan de rijke jongeling, zijn bezit uit te delen aan de armen teneinde in het spoor van de Godmens te kunnen treden maar het (in dank van dictator Mussolini ontvangen) wereldse imperium van de kerk blijft na eeuwen van kolonialisme en neokolonialisme de armen (die nota bene Christus zelf vertegenwoordigen op aarde) uitbuiten en misbruiken en ik citeer Martel over de Roma Termini, waar de prostitués hun klanten ontmoeten: "Mohammed is sex worker. Zelf zegt hij 'escort', dat klinkt beter. En nog opmerkelijker: deze moslim heeft voornamelijk priesters en prelaten als klant, uit de kerken van Rome en het Vaticaan. 'Ik ben een van de migranten voor wie paus Franciscus opkomt', zegt hij ironisch" (1) Immers, "De twee grote migrantenroutes (...) leiden allebei naar de Roma Termini. Voor veel migranten is het letterlijk een 'terminus'. Een eindpunt". (2) "De priesters houden de markt (van de mannelijke straatprostitutie) in stand, ook al wordt die in deze internettijd steeds anachronistischer. En vanwege de anonimiteit richten zij zich voornamelijk op migranten". (3)
In wat andere bewoordingen hebben de autoriteiten van weleer zichzelf aardig in diskrediet gebracht terwijl de duivel zelf van de menselijke nood aan gezag gretig gebruik maakt om de ontstane leemte op te vullen met voorbeelden die niet langer het goede voor de opvoedelingen voor ogen hebben doch het eigen gewin ten koste van het geluk van wie zij manipuleren. Want deze demonen die dankzij de nieuwste media de ooit aan god zelf toegeschreven alomtegenwoordigheid genieten, liegen voor, bedriegen, verleiden en palmen in; zij verslaven en verdoven, misleiden en misbruiken. Het Über-Ich van weleer ging op in rook en zijn zetel werd ingepalmd door onwezens die wel een uiterlijk hebben (zij zien er van buiten uit als personen) maar die een innerlijk missen en die met andere woorden volstrekt zielloos zijn.
Verwijzingen:
(1) Frédéric Martel, Sodoma. Het geheim van het Vaticaan, Van Halewyck 2019, pagina 157. (Oorspr.: Sodoma. Enquête au coeur du Vatican, Éditions Robert Laffont, Parijs 2019).
(2) Ibidem, pagina 161.
(3) Ibidem, pagina 165.
10. De koning van de wereld
Het Über-Ich of het geweten van weleer, gevormd op grond van de geïnterioriseerde wetten en regels van ouders, opvoeders en autoriteiten, heeft plaats geruimd voor motto's en deviezen van een heel andere makelij. Het begon in de golden sixties (maar in feite begon het ten tijde van de 'zondeval') met de rijmelarijen van rebellerende idolen en van alternatieve diëtisten, de wijsheid van sterrenwichelaars en handlezers en de raadgevingen van mode-barons - afkomstig uit sectoren die het bijzonder goed bleken te doen sinds de klassieke toonbeelden hun krediet verloren. Maar deze zijn nog relatief onschuldige 'Ersatz-modellen' vergeleken bij de sinds kort opgang makende, nieuwe demonen van extreem-rechts.
De cruciale wet bij het streven naar macht luidt sinds de oudste tijden zoals iedereen wel weet: "Verdeel en heers!" Wie de macht wil veroveren of bestendigen, moet de vijand verzwakken en doet dat het best door in diens kamp verdeeldheid te zaaien. Waar machtswellustelingen alom ter wereld voortdurend op aansturen, is uitgerekend het tot stand brengen van die verdeeldheid maar daarbij mag nooit uit het oog worden verloren dat er vaak nauwelijks goede en slechte machtswellustelingen te onderscheiden vallen: van zodra iemand naar macht streeft, zal hij zich op straffe van een gewisse mislukking bedienen van de wel beproefde machiavellistische principes waaronder het beginsel dat het doel de middelen heiligt, waarmee duidelijk wordt dat voor hem alle middelen goed zijn aangezien het hoogste goed bestaat in het behouden of verkrijgen van de macht. En het tegen elkaar opzetten van mensen blijkt, zoals iedereen kan getuigen, een gegarandeerd product van de tweestrijd tussen rivaliserende partijen - in extenso: tussen extreem links en extreem rechts.
Extreem links pleit voor een nieuwe orde die indruist tegen de bestaande en die via het (intolerant) opleggen van exuberante tolerantieprincipes de vroegere orde op haar kop zet. In de praktijk veroorzaakt dit een herverdeling van de koek, wat wil zeggen dat de bevoordeelde klasse van weleer voortaan het onderspit zal delven terwijl de tot dan toe verguisden hun plaats innemen, zoals dat bijvoorbeeld het geval was bij de bevrijding van Mandela in Zuid-Afrika. Maar het gevaar is allerminst denkbeeldig dat de balans dan zo ver doorslaat naar het andere uiterste dat op den duur het volk zelf gaat smeken om de vroegere toestand te herstellen, wat niet zelden resulteert in een ware dictatuur. En door de band genomen lopen de underdogs van links na de machtsgreep van rechts gewoon over naar de partij van de nieuwe winnaar en zij worden daar bovendien ontvangen met open armen omdat tenslotte iedereen daar beter van wordt: de overlopers uiteraard maar ook de nieuwe machthebbers die zodoende hun aanhang alleen maar zien toenemen. Zo blijven (op een handvol 'naïevelingen' na - zoals Machiavelli ze zou noemen) dezelfde mensen aan de macht. Het verschil met voorheen bestaat erin dat de machthebbers met succes hun greep op het volk hebben versterkt.
Macht wordt verworven door twist te zaaien en uitgerekend dat is het waartoe de duivel Christus poogt te verleiden nadat hij Hem heeft meegenomen op een hoge berg van waar hij Hem de wereld toont: het zaaien van twist is wat men moet verstaan onder het knielen voor en het aanbidden van de duivel (want 'duivel' betekent 'twistzaaier') in de volgende passage van het Mattheüs- evangelie:
"Wederom nam Hem de duivel mede op een zeer hogen berg, en toonde Hem al de koninkrijken der wereld, en hun heerlijkheid;
En zeide tot Hem: Al deze dingen zal ik U geven, indien Gij, nedervallende, mij zult aanbidden." (Mattheüs 4:8-9) (1)
Opmerkelijk hierbij is dat Christus de duivel niet tegenspreekt waar deze suggereert dat al de koninkrijken van de wereld hem toebehoren en zo weet de gelovige voor eens en voor altijd dat de wereld des duivels is, wat andermaal bevestigd wordt door de woorden van Jezus:
Strijders voor eerlijke landbouw worden gecriminaliseerd terwijl aan het licht komt dat genetisch gemanipuleerde gewassen een gevaarlijk virus bevatten - zie:
