'Rusthuizen'

Elk levend wezen heeft zijn biotoop: voor een plant kan dat een plek zijn met vruchtbare grond, water en zonlicht; voor een mens z'n familie, vrienden en kennissen, de leer- en werkomgeving en alles wat nodig is om het leven tot bloei te laten komen. Men rukt mensen niet uit hun leefomgeving weg om hun een dienst te bewijzen: als er geen noodzaak speelt, dan kunnen enkel nog ontwrichting en sociale of zelfs fysieke uitschakeling het doel zijn van de afzondering.

Zo herinneren wij ons de concentratiekampen als plaatsen waar mensen geconcentreerd of bijeengebracht werden en dus geïsoleerd van de rest van de bevolking, met de pertinente bedoeling om hen te ontwrichten of te doden. Het ging daar niet mis te verstaan om vrijheidsberoving, mishandeling, foltering en moord. En wat bijvoorbeeld vrijheidsberoving betekent, realiseert men zich amper in een wereld waarin vrijheid vanzelfsprekend lijkt. Men bevroedt niet meer de waarheid die ex-gevangenen zo vaak scanderen: de liefde is schoon maar de vrijheid is schoner. En waar we allen weten hoe in de tweede wereldoorlog door de nationaalsocialisten op industriële wijze miljoenen mensen in concentratiekampen werden omgebracht, zien we dikwijls niet eens hoe deze kampen vandaag in het zo vredig ogende westen op verkapte manieren voortbestaan – miskend en dus helaas ook niet meer te bestrijden.

Maria is vierentachtig, zij is helemaal opgekleed, met muts en handtas en heeft plaatsgenomen in de living bij de deur van de hall. Daar zit zij al bijna de godganse morgen onopvallend op de uitkijk, alleen haar lichaamshouding verraadt haar intentie: van zodra bezoek zich aanmeldt bij de bel achter de grote glazen deur, zal zij rechtveren en een poging ondernemen om naar buiten te glippen.

Maria zit gevangen ofschoon zij geen vlieg ooit kwaad deed. Criminelen noch rechters beroofden haar van de kostbare vrijheid: haar bloedeigen kroost oordeelde dat opsluiting het beste was.

Vier kinderen heeft zij, zoals zij het dagelijks herhaalt voor al wie het horen willen en zoals zij laat uitschijnen, hebben de kinderen tegen hun moeder samengespannen: tijdens een bezoek van amper een uur aan een gespecialiseerde arts, moest Maria enkele tests ondergaan en werd het dappere besje 'dementerend' verklaard. Zo komt het dat zij levenslang kreeg, er kwam geen rechter aan te pas en ook geen advocaat. Alles is in kannen en kruiken.

Als Maria moe gezeten is, staat zij weer op en roept: "Wie gaat mij hier eens buiten laten? Wil iemand mij nu eens vertellen hoe ik hier buiten kom?" Maar niemand reageert.

"Ik heb vier kinderen!", zo gaat zij boos door, "en het zijn nog steeds mijn kinderen!" Zij loopt op en af: "En ik ben nog steeds hun moeder! Ze hebben niet het recht! Neen, dat hebben ze niet! Beslist hebben ze dat niet!"

Maar er is enkel gegrinnik bij de oppas, een stagiaire die nog gauw nagaat of de deur goed in het slot zit. De oppas – of beter: de cipier – weet wat Maria in het schild voert en zij weet ook dat alle anderen hetzelfde willen, alleen hebben die anderen het allang opgegeven: zij hebben begrepen dat zij nu eenmaal veroordeeld zijn. Laat varen alle hoop, gij die hier binnentreedt! – zo luidt het opschrift boven de hellepoort, maar boven deze poort leest men enkel: Zorgcentrum – en uitgerekend dat maakt het zo griezelig.

'Zorgcentra' hebben met alle andere concentratiekampen gemeen dat – enkele inzittenden zoals Maria niet te na gesproken – niemand ertegen protesteert, wellicht uit angst om als dissident te worden gebrandmerkt en behandeld. Want ook dissidenten belanden in concentratiekampen en zo is alle kritiek gedoemd om binnen de kortste keren mét zijn leverancier van het toneel te verdwijnen. Bovendien lijken die dingen waarover niet gesproken wordt, ook niet te bestaan, zodat een spreekverbod volstaat om misdaden in stand te houden: de verplichte stilte in de ontelbare gestichten, de omerta bij de maffia en de geheimhouding onder logebroeders garanderen aan praktijken die het daglicht schuwen een lang en onverstoord voortbestaan. Ook over de hedendaagse concentratiekampen hangt de laffe stilte van de listenbrouwers.

Centra zoals deze noemen zichzelf zorgcentra: zij hebben voor de erven van hulpbehoevende ouderlingen een uniek win-win-perspectief uitgedokterd en hun uitbaters wijden zich aan een beroep dat vaker de naam 'roeping' opeist. Want het gaat wel degelijk om uitbaters, de zorgverlening gebeurt allerminst gratis en wie centen derven, worden gewis geweerd, ook al zijn hun zorgen nog zo nijpend. Zo lijkt het op den duur wel alsof de zorg van deze centra vooreerst uitgaat naar de bagage van de hulpzoekenden, of is het dan niet schoon als men elkanders lasten draagt?

Het is een lucratieve investering, zo zeggen de kwatongen het, want men dient het te halen waar het zit en het zit daar nu eenmaal geheel ongelukkiglijk in handen van mensjes die men dan toch niet langer bekwaam kan bevinden om het met de nodige zorgen te besturen. Ongelukkiglijk of eerder gelukkig, zei u? Een beetje hulp, ook in het besturen van fortuintjes, mag toch welkom heten, vooral voor onze dementerenden die het niet helpen kunnen dat zij er zonder acht op te slaan godbetert aldus nog anderen mee helpen. Lang leve dus onze dementerenden, of beter: hun zo zoet in de wacht te slepen erf waarvan niemand zeggen zal dat het ergens terecht komt waar het niet thuis hoort.

En dat niemand daarvan ooit zal reppen, heeft wellicht te maken met de sluwe list der medeplichtigheid. Want de volleerde dief weet het beslist: hij moet de bestolene ook wat gunnen, wil hij zijn slag pas echt goed kunnen slaan. Vandaar het vrijwel waterdicht systeem. Want niet zómaar bestaat het zorgcentrum uit twee afdelingen: een voor normale oudjes en eentje voor wie dementeren. En dat vroeg of laat álle mensen dementeren, wordt hier voor een keertje over het hoofd gezien: het komt erop aan dat het onderscheid bestaat. Voor het besturen van andermans eigendommen is een wettige grond vereist maar tevens wordt aan de betrokkenen de confrontatie bespaard met het feit dat zij nu eenmaal voor dementerend worden gehouden. Uiteraard voor hun eigen bestwil. En ook hier geldt de gulden regel: voor wat hoort wat.

In twee woorden is dit de procedure: vader sterft, moeder erft het huis voor de helft en dankzij de vanzelfsprekende barmhartigheid van de kinderen kan zij daar blijven wonen. Tenminste zolang die barmhartigheid vanzelf spreekt, want eenmaal andere factoren in het spel komen, nemen ook de explicaties een andere wending. Het gaat allerminst om schulden, hebberigheid of nog andere ondeugden – wel neen, uiteraard heeft alles te maken met het feit dat het huis dan toch wat groot wordt voor moeder, ja, zij loopt erin verloren en bovendien dreigt een faillissement door extravagante kosten aan huishoudhulp of zeg maar personeel. En ziedaar het gat in de markt.

En op de markt bieden ze zich aan voor wie niet meer wachten kunnen: de makelaars in fortuintjes, bestaande uit het medisch centrum dat de dementie vast zal stellen en het zorgcentrum dat de onmiddellijke verkoop van het huis vereist voor de onkosten waaraan moeder's helft besteed zal worden. De kinderen kunnen het niet helpen dat de wet nu eenmaal gebiedt dat zij nu – heel wat sneller dan de natuur het had beschikt – worden opgezadeld met die andere helft. Edoch, hoe vaak zegt men niet dat men de natuur soms een handje moet helpen?

Zoals het voorbeeld van de heilige Martinus het toont, bestaat de naastenliefde in het bedekken van de naaktheid van de ander en volgens de islam zijn zij naakt die geen familie hebben om naar hen om te zien. "Ze hebben daar wat ze nodig hebben!" – zo herhalen diegenen die alles in kannen en kruiken deden, en niemand kan het tegendeel bewijzen omdat het leed alleen door de slachtoffers wordt gevoeld. Als iemand naar een ander wuift, heeft elkeen het gezien maar voor de registratie van miskenning en negatie moeten zelfs de meest gesofisticeerde apparaten passen: het kwaad van de verwaarlozing van oude mensen verkapt zich onder de sluier van zorg en bijstand – alvast zolang de bodem van de betrokken spaarrekeningen niet in zicht is – en zo is er nu 'zorg' welke ontbloot en beschaamt in plaats van te bedekken en geborgenheid te bieden.

Een recent experiment in Nederland heeft aangetoond dat landlopers die gratis een comfortabel studiootje aangeboden krijgen met een bescheiden inkomen, dit wel eens willen uitproberen maar reeds na enkele weken afhaken: zij blijken de vrijheid te verkiezen en het harde doch natuurlijke bestaan boven het steriele aanbod waarmee een hypocriete maatschappij haar eigen geweten sust. Kennelijk leeft een mens dan toch niet van brood alleen en blijken de folteringen van de vrieskou en de honger die het leven zozeer inkorten, niet te kunnen concurreren met de kille harteloosheid. Wel integendeel zoeken wie door harteloosheid in de kou staan, zelfs de vrieskou op om middels deze vorm van automutilatie het wrede onrecht aan het licht te kunnen brengen. Geen mens wil tegen elke prijs in leven blijven.

En zo belandt men in het sukkelstraatje dat zich verkapt onder de benaming 'zelfbeschikkingsrecht' maar dat niets anders meer te bieden heeft dan euthanasie, wat een welluidende term is voor de zelfmoord waartoe men aldus wordt gedreven – intussen eveneens geheel wettelijk geregeld en ook godbetert nog in doktershanden.

(Jan Bauwens, 25 april 2015)

Slavernij verpakt als vrijheid

De loting uit De loteling van Hendrik Conscience bestond in ons land tot 1909, samen met de vrijwilligersdienst, waarna de dienstplicht voor één persoon per gezin werd ingevoerd, totdat 4 jaar later, in augustus 1913, aan de vooravond van de grote oorlog, de algemene dienstplicht kwam. Vijftig jaar later, vanaf 1963, kon men gewetensbezwaarde zijn en kiezen voor burgerdienst, totdat in 1994 onder defensieminister Leo Delcroix van de regering Dehaene de dienstplicht geheel werd afgeschaft.

21 jaar later en amper 4 jaar na het geheel verdwijnen van de dienstplicht in de EU (toen zij meer bepaald in 2011 ook in Duitsland werd afgeschaft) voert men campagne om de burgerdienst alvast in België opnieuw in te voeren.

Vreemd genoeg gebeurt dit quasi gelijktijdig met de verhoging van de pensioenleeftijd en de catastrofale toename van het aantal jongere en oudere werklozen.

De voorgestelde maatregel bewijst andermaal dat er in ons land helemaal geen sprake is van werkloosheid of van een gebrek aan werk aangezien men met deze verandering meer werkkrachten wil rekruteren. Wel blijkt er een gebrek aan betaald werk of dus een gebrek aan geld. En als oplossing kiest men opnieuw niet voor een eerlijke en sociaal te verantwoorden herverdeling van de betaalde jobs maar men zoekt zijn toevlucht tot het installeren van een systeem dat alleen nog bestaat in achtergebleven streken van de derde wereld, met name het kastensysteem. Men verdeelt namelijk de maatschappij in betaalde en onbetaalde werknemers of dus in, enerzijds, volwaardige burgers en, anderzijds, slaven.

Dat de regel zou gelden voor iedereen, is bovendien een bedrieglijke leugen: hij lijkt er te zijn voor iedereen, maar in feite is hij er alleen voor die jongeren aan wie een gevestigde kaste vandaag het recht op betaalde arbeid wil ontzeggen. Dat men dergelijke 'sociale' wetten om de haverklap kan veranderen, betekent derhalve willekeur zonder meer.

Maar misschien mikt men op de (blauwe) burgerzin en op het gemeenschapsgevoel, zoals de BV's (de Betaalde Vlamingen) deze dwangarbeid moeten verbloemen? Want dwangarbeid zal het feitelijk zijn vanaf het ogenblik dat men burgers verplicht om 'uit burgerzin' onbezoldigd werk te leveren. Het gelijkheidsbeginsel indachtig dat stamt uit de Verlichting en dat dan toch aan de grondslag ligt van de hedendaagse samenleving, kon men in dat geval misschien beter meteen campagne voeren voor een 'levenslange (onvrijwillige) burgerdienst'? Iedereen werk en voor iedereen hetzelfde loon, precies zoals het er in communistische dictaturen aan toe gaat.

Of hoe blauw en rood heel onverwacht elkaar de hand reiken: slavernij verpakt als vrijheid.

(J.B., 25.02.2015)

Racisme, Elf September en IS

Zonder het christendom krijgt het racisme vrij spel: de waarheid van deze stelling dreigt zich heden ook te bewijzen in de praktijk en dat hier sprake mag zijn van een dreiging heeft alles te maken met het feit dat het christendom in onze tijd steeds vaker het onderspit moet delven.

Alleen een gebrek aan kennis doet ons dingen als vanzelfsprekend aanvaarden en maakt dat wij bevooroordeeld zijn, terwijl niets vanzelf spreekt en vooroordelen niet alleen de waarheid in de weg staan maar evenzeer alles wat rechtvaardig is. Waar het voordien vaak ging om al dan niet door god uitverkorenen, om enig zaligmakende religies, om jaloerse goden en om zich opdringende ideologieën, heeft mét het christendom de idee van de gelijkwaardigheid van alle (ongelijke) mensen zijn intrede gedaan. Maar valt de religie van de barmhartigheid — welke de gelijkwaardigheid schraagt — nu eenmaal weg, dan zou elke zoektocht naar goede redenen om bijvoorbeeld blank en zwart of man en vrouw gelijk te behandelen, wel eens kunnen uitdraaien op een geheel onverwachte teleurstelling omdat in menig opzicht mensen ook echt ongelijk zijn, denk maar aan eigenschappen zoals huidskleur of fysieke kracht; uiteindelijk luidt het verdict tot spijt van wie het benijdt dat zelfs geen twéé mensen gelijk zijn.

Uiteraard zijn wij allen gelijk als mens, en indien deze stelling zin had, dan had zij haar vanzelfsprekendheid alleen maar aan het christendom te danken en dan klonk zij vlot en onbetwijfelbaar voor wie het christelijke gelijkheidsbeginsel met de paplepel hadden meegekregen. En waar filosofen het wagen om te gaan tornen aan deze vanzelfsprekendheden, dreigen zij zoals bijvoorbeeld Nietzsche door sommigen en dan bij uitstek door mensen die van filosofie geen kaas gegeten hebben, al te letterlijk te worden genomen en zo hebben toentertijd de nazi's de auteur van Also sprach Zarathustra naar hun hand gezet. Maar de vraag rest of die stelling wel degelijk een inhoud heeft.

Immers, als men beweert dat alle mensen gelijk zijn als mens, dan kan men hetzelfde zeggen over alle levende wezens — zijn zij immers niet allemaal gelijk als levend wezen? — en dan toont zich meteen haar trivialiteit of beter gezegd: haar inhoudsloosheid. Het heeft derhalve meer zin om te zeggen dat geen twee mensen gelijk zijn of dat alle mensen onderling verschillen. Andermaal betekent menselijke gelijkwaardigheid aldus kennelijk nog iets anders dan 'gelijkheid in de hoedanigheid van het mens-zijn' en wie een oprechte analyse overweegt zal tot de slotsom moeten komen dat, veeleer dan een of andere vorm van solidariteit, inderdaad de barmhartigheid uit het christendom de eindverantwoordelijke voor het gelijkwaardigheidsbeginsel is. Valt deze mét het christendom weg, dan rest te langen leste nog slechts het recht van de sterkste, want ook het solidariteitsbeginsel spreekt dit 'natuurrecht' geenszins tegen.

En dan krijgt het racisme uiteraard vrij spel: de sterkere groep onderwerpt de zwakkere en die handelwijze rechtvaardigt zich met het gegeven van de ongelijkheid zelf: de ene is nu eenmaal sterker dan de andere. De ganse politiek, de economie, de religie, de cultuur: allemaal zullen zij uiteindelijk op een beslissende manier georiënteerd worden door de feitelijke strijd om het bestaan, ongeacht wat zij voorwenden te zijn of te beogen. En dan krijgt men oorlog en, voorafgaand aan de oorlog, een economie waarvan gezegd wordt dat de oorlog haar verlengstuk is.

Als men zich vandaag op het dak van de wereld met maskertjes moet wapenen tegen ernstige vormen van luchtbezoedeling — mondmaskers zijn sinds enige tijd de standaard op alle toeristische kiekjes geschoten aan de voet van de Himalya — dan ligt de reden voor de hand: Aziaten zijn ingevolge de afwezigheid van sociale wetten aldaar de hedendaagse slaven en kindslaven; zij bevolken westerse fabrieken die er door de afwezigheid van milieuwetten alles verontreinigen. Azië, Afrika en de rest van de derde wereld is van de regen in de drop beland na de zogenaamde dekolonisatie waarna de slavernij slechts onzichtbaarder werd en daardoor ook schrijnender. En streken die zich niet zomaar onderwerpen aan de wetten die hen door de slavendrijvers worden opgelegd, krijgen beslist bommen over zich heen.

Uiteraard wordt in dat scenario ook de rechtvaardiging van die oorlogen niet over het hoofd gezien: nu eens gaat het om communistische systemen die de menselijke vrijheid in de weg staan, denk maar aan bijvoorbeeld Korea, Vietnam en Cambodja, en dan weer worden volkeren ervan beschuldigd te werken aan atoomwapens, zoals Irak toentertijd onder Sadam Houssein. Deze laatste kreeg de strop terwijl ook aan het licht kwam dat er in Irak van de kernwapens die zogezegd te zien waren op satelietbeelden, helemaal geen sprake was. En telkens weer blijkt de agressor met dergelijke goedkope leugens weg te komen.

Twee oorlogen werden gerechtvaardigd met de bonte komedie van elf september 2001 die in de ganse geschiedenis zijn gelijke niet kent. Intussen verdrinkt men op het internet al in de reportages waarop journalisten, wetenschapslui, architecten en ervaren piloten getuigen dat de ganse wereld door een handvol potentaten voor de gek gehouden werd en wordt. De twin-towers konden immers onmogelijk ineenzakken zonder het tot ontploffing komen van tonnen dynamiet, aldaar van maanden van tevoren vakkundig geïnstaleerd.

Het plan bestond er ongetwijfeld in om drie torens spectaculair te laten imploderen op het ogenblik dat zij door evenveel zogezegd gekaapte vliegtuigen werden geraakt. Dat plan lukte echter slechts gedeeltelijk omdat een van de vluchten neerstortte in een bos zodat de derde toren onaangeroerd bleef staan. Edoch, zo overvol met dynamiet die nu onmogelijk onontdekt kon blijven mét de ganse samenzwering... In paniek kozen de samenzweerders er dan maar voor om de derde toren zónder inslaand vliegtuig te laten imploderen, erop rekenend dat het publiek, ofschoon bestaande uit quasi de ganse wereldbevolking, hysterisch genoeg zou zijn om aan te nemen dat het betreffende gebouw instortte ingevolge trillingen.

Building 7 was geboren, want zo heette de toren, en alras begonnen her en der mensen met kennis van zaken zich luidop af te vragen wat zij al jaren vermoedden maar niet eens durfden te denken: ze hebben het zelf gedaan! En ze hebben het alweer gedaan om er een volgende oorlog mee goed te praten!

Zou men zich op den duur dan niet luidop gaan afvragen of ook de koppensnellers van IS geen Hollywoodproducties waren? Een interview met Edward Snowden lijkt er alvast voor te pleiten dat het aan de VS gelieerde Israël er voor iets tussen zou zitten. Of is  het aannemelijker om te veronderstellen dat hier echte mensen aan de slag zijn, en misschien wel de slaven en de kindslaven van enkele paragrafen hoger: de door wanhoop bezetenen die geen andere uitweg meer zien dan hun gewetenloze uitbuiters een spiegel voor de ogen te houden? Wie zal het zeggen?

(Jan Bauwens, 21 februari 2015)

Verwijzingen: zie bijvoorbeeld deze korte Deense documentaire over 11 september: https://www.youtube.com/watch?v=Qq3wPOvhjp8

Oekraïne en de nachtmerrie van een filosoof

Enige tijd geleden heeft Vladimir Putin de Krim opnieuw bij Rusland ingelijfd; blijkbaar wil hij hetzelfde doen met Oekraïne en ook de burgers van de andere Oost-Europese landen houden nu het hart vast. Het gerucht gaat dat de Russische president de hand wil leggen op alle Oost-Europese landen die zich van de vroegere Sovjet-Unie hadden afgescheurd en er gaat nog een tweede gerucht, met name dat de burgers zelf de initiatiefnemers van de nieuwe toenadering zouden zijn nu zij het communisme sowieso niet meer te vrezen hebben terwijl het ooit zo veelbelovende Europa synoniem werd van werkloosheid, recessie en terreurdreiging.

Dat de huidige Russische president een nationalist is die droomt van de heropstanding van zijn machtig rijk, is geen geheim en nu alles in de wereld weer aan 't zweven is gegaan, is hij lang niet meer de enige megalomaan. Maar of ook de Balten, de Polen, de Hongaren, de Bulgaren, de Tsjechen, de Joegoslaven, de Albanezen en de voormalige Oost-Duitsers heimwee koesteren naar het tsarenrijk of naar het tijdperk van de geheimagenten van de KGB en van de Siberische strafkampen, is maar zeer de vraag, temeer daar zij in feite nooit uit eigen beweging bij de Sovjets aanleunden.

Zo hebben de Baltische Staten (Estland, Letland en Litouwen) reeds kort na het ontstaan van de USSR zich daarvan losgemaakt, meer bepaald op het einde van W.O.II., al hebben de Sovjets hen weer bezet van 1940 tot bij hun val in 1991. Van nostalgische gevoelens is er bij de Balten hoe dan ook geen sprake: sinds 2004 rekenen zij zich graag tot de Europese Unie en maken zij ook deel uit van de NAVO. Stalin maakte dat de communisten via staatsgrepen aan de macht kwamen in landen zoals Roemenië (met dictator Chaecescu) en Hongarije verzette zich uit alle macht tegen de sovjetdictatuur met de Hongaarse Opstand in 1956 die toen nog door het rode leger kon worden onderdrukt. In Polen werd de dictatuur van Jaruzelsky omvergeworpen door Solidarność van Lech Walesa en met enige hulp van de Poolse paus Joannes-Paulus II. En zonder het IJzeren Gordijn zou Oost-Duitsland of de DDR wel helemaal leeggelopen zijn. De Tsjecho-Slovaken zaten vanaf 1960 onder een antikerkelijk communistisch regime dat via het onderwijs het atheïsme promootte en reeds Václav Havel verzette zich met Charta 77 – in 1989 bracht de Fluwelen Revolutie bevrijding. Het Joegoslavië van Tito was anti-Sovjet-Unie en voer met het titoïsme een heel eigen koers. Nadat het zich eerst van de Sovjets had afgekeerd en naar het China van Mao had opgekeken, deed na Mao's dood ook Albanië zijn eigen zin.

Wie beweren dat deze zich aan het juk van de Ruslandse dictatuur onttrokken volkeren opeens hun kar hebben gekeerd, klinken derhalve ongeloofwaardig, maar cijfers liegen niet: recente statistieken gehouden in oostbloklanden kunnen de groeiende afkeer van het Westen niet verdonkeremanen en vooral dan de aversie jegens de V.S. De laatst genoemde 'allergie' bestaat overigens quasi wereldwijd; het is de wrevel welke onweerstaanbaar wordt gewekt door hovaardij en hypocrisie. Daar zou wel degelijk sprake van zijn want net zoals toentertijd Jozef Stalin via staatsgrepen communistische dictators instaleerde in de landen die hij op het oog had ten westen van de USSR, net zo zouden volgens sommigen de V.S. vandaag de Europese Unie maar ook de grensgebieden zoals Oekraïne infiltreren via bij uitstek rechtse extremisten die men immers nooit van enigerlei vorm van sympathie voor het communisme kon verdenken. Extreem rechts en bij uitstek de nationalisten beschuldigen de E.U. ervan zich communistisch te gedragen en zij willen die betutteling dan ook zo snel mogelijk zien verdwijnen.

Ongetwijfeld om de gemene reden dat niets zozeer kan binden dan het hebben van gemeenschappelijke vijanden, is het niet reeds tot een confrontatie gekomen tussen de twee grootmachten, want het zogenaamde terrorisme is een onmiskenbaar feit en men kan zich zelfs afvragen of het hier niet gaat om een derde grootmacht die de twee gevestigde machten naar de kroon steekt. Deze derde grootmacht die zich niet langer stoort aan regelgeving of ethiek en die volkomen onvoorspelbaar blijkt, kon eens de aandacht zou verslappen, de gevestigde machten zonder slag of stoot verslaan, eenvoudigweg door ze tegen elkaar op te zetten. Een oorlog tussen Oost en West ware hoe dan ook een ongedroomde voedingsbodem voor de wereldheerschappij van de huidige terroristen. En vraag het aan wie zijn colleges toentertijd bijwoonde: dat de wereld ooit in handen zou vallen van terroristen, was reeds vijfentwintig jaar geleden de nachtmerrie van historicus en filosoof Jaap Kruithof.

(Jan Bauwens, 10 februari 2015)

Bronnen:

http://nl.wikipedia.org/wiki/Tsjecho-Slowaakse_Socialistische_Republiek

http://nl.wikipedia.org/wiki/Karpato-Oekra%C3%AFne

http://nl.wikipedia.org/wiki/Volksrepubliek_Bulgarije

http://nl.wikipedia.org/wiki/Volksrepubliek_Hongarije

http://nl.wikipedia.org/wiki/Oostblok

http://nl.wikipedia.org/wiki/Baltische_staten

http://nl.wikipedia.org/wiki/Estland

http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog#De_Balkan

http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog#Geopolitieke_gevolgen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Tweede_Wereldoorlog

http://nl.wikipedia.org/wiki/Asmogendheden

http://nl.wikipedia.org/wiki/Enver_Hoxha

http://nl.wikipedia.org/wiki/Geallieerden_(Tweede_Wereldoorlog)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Karpato-Oekra%C3%AFne

http://en.wikipedia.org/wiki/Axis_powers

http://nl.wikipedia.org/wiki/Polen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Polen 

http://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Polen#Geschiedenis_na_1945

http://nl.wikipedia.org/wiki/Poolse_Verenigde_Arbeiderspartij

http://nl.wikipedia.org/wiki/Solidarno%C5%9B%C4%87

http://nl.wikipedia.org/wiki/Paus_Johannes_Paulus_II#Standpunten

De terreur en het immateriële

Te oordelen naar de verkiezingscijfers, oogst extreem rechts steeds meer begrip voor wat zich in zachte termen uitdrukt als de "islam-kritische benadering", waarin de stelling centraal blijkt te staan dat alle islamfundamentalisten ook islamieten zijn en dat derhalve, in het teken van onze vrijheid en veiligheid, de islam als zodanig maar beter geweerd werd.

De winst aan populariteit van deze stelling is sterk te verwonderen aangezien het ontkrachten ervan doodsimpel is, bijvoorbeeld door de redenering door te trekken van islamieten naar gelovigen, naar mannen of naar mensen in het algemeen. Dan verkrijgt men immers de ontegensprekelijk absurde these dat alle islamfundamentalisten gelovigen zijn en dat derhalve, in het teken van onze vrijheid en veiligheid, het geloof als zodanig maar beter verboden werd. Of de stelling dat de meeste islamfundamentalisten mannen zijn en dat derhalve, in het teken van onze vrijheid en veiligheid, de mannen als zodanig maar beter konden verdwijnen. Of het devies om in het teken van onze vrijheid en veiligheid, alle ménsen te laten verdwijnen omdat alle islamfundamentalisten nu eenmaal mensen zijn.

De fout die men hier maakt tegen de logica heet in het jargon pars pro toto: wat slaat op een deel (van een groep), acht men verkeerdelijk toepasselijk op het geheel. En het begaan van die redeneerfout wordt uiteraard in de hand gewerkt door twijfel, paniek en hysterie: men slaat naar een mug met de voorhamer – met het gevolg dat allerlei kostbaarheden verbrijzeld worden terwijl de mug ontsnapt.

In feite is die handelwijze uit angst heel goed te begrijpen; het gaat namelijk om een variant van de heuse jacht op zekerheid waaraan wereldwijd gigantische maatschappijen fortuinen verdienen en dat zijn de ons welbekende verzekeringsinstellingen in al hun gedaanten. Zij reduceren het risico dat iemand door het lot getroffen wordt tot een absoluut minimum en zij doen dit door de kwade gevolgen ervan te spreiden over een ganse bevolking. Dat is immers exact wat ook openbaar wordt telkens wanneer bijvoorbeeld een brand iemands woonst in de as legt, daar alle verzekerden meebetalen met een zodoende bijna onooglijke som – of dat was alvast de bedoeling: "Stort een kleine bijdrage en wij verlossen u van een groot risico!", aldus de reclame.

Er is alleen een enorm verschil tussen wat verzekeringsmaatschappijen doen in functie van de veiligheid en wat extremistische machtswellustelingen ons als vermeende oplossingen voorhouden. De vrijheidsbeperking welke een verzekeraar oplegt aan zijn klant, bestaat immers uitsluitend uit een financiële bijdrage, en met de bijdragen van alle klanten samen kan normaal gezien de materiële schade van elke enkeling altijd worden gedekt, wat betekent dat zij principieel hersteld kan worden. Maar waar het niet gaat om (ongewilde) ongelukken doch om (gewilde) aanslagen met veel vaker (bedoelde) dodelijke slachtoffers, valt helemaal niets meer te herstellen omdat de schade niet materieel van aard is: ook met heel veel geld kan een dode niet weer tot leven worden gewekt.

Men kan zich met andere woorden niet verzekeren tegen terreur door bijvoorbeeld de groep waartoe terroristen zich op een gegeven ogenblik bekennen, te verbannen of te vernietigen, omdat het nu eenmaal niet de groep of de ideologie is die de terroristen voortbrengt zoals het daarentegen wél de risico's zijn die het gevaar meebrengen: een terrorist of een pleger van geweld zoekt en vindt in ongeacht welke ideologie 'redenen' om zijn moordzucht bot te kunnen vieren – zijn moordzucht die met de ideologie als zodanig niets te maken heeft, precies zoals de koperen kandelaar met moord niets te maken heeft, ofschoon hij door de inventiviteit van de moordenaar in één oogwenk wordt omgetoverd tot moordwapen.

Een aanpak van terreur welke zich richt op ideologieën, slaat derhalve de bal flink mis; zo'n aanpak vertrekt van de onjuiste vooronderstelling dat een ideologie een moordenaar kon voortbrengen. Voor hetzelfde geld beweert men immers dat een kandelaar mensen op moorddadige ideeën brengt, terwijl wij allen weten dat kandelaren in dienst staan van de aanbidding daar zij bedoeld zijn om het branden van gewijde kaarsen mogelijk te maken. Weliswaar kan iemand een ander niet het hoofd inslaan met een kandelaar als er geen kandelaar in de buurt is, maar het mag duidelijk zijn dat de moordenaar in dat geval niet zal aarzelen om zijn snode plannen te verwezenlijken met laat ons zeggen een heiligenbeeld.

Nu zijn misdadigers per definitie laf: zij verschuilen zich achter onschuldigen, wat een vorm is van de ons uit de dieren- en plantenwereld bekende mimicry, en zo zorgen ze ervoor dat onschuldigen worden veroordeeld voor het kwaad dat zij begaan zodat zij zichzelf aan elke wraak of straf onttrekken. Vandaar ook luidt een van de hoofdargumenten tegen de doodstraf dat in sommige landen tot meer dan de helft van de veroordeelden onschuldigen zijn: mensen die andermans straf uitzitten.

Indien men de strijd tegen het terrorisme niet herziet en als men blijft toegeven aan de verleiding van door extremistische politici gepropageerde, populistische en simplistische maatregelen, dan dreigt men mét de veroordeling van (vaak achtergestelde) bevolkingsgroepen, aan onschuldigen het uitboeten van andermans straf op te leggen. Maar (afgezien van het heilsmysterie in het christendom waar de godheid de schuld van zijn schepselen uitboet) is het uiteraard een primitieve waan (die paradoxaal genoeg opnieuw opduikt in het kapitalisme) dat de misdadiger en zijn straf onderling loskoppelbaar zouden zijn en dat aldus, met het uitboeten van een straf, ook de misdaad zelf opgelost zou worden, ongeacht wie de schuldigen zijn.

Weliswaar kan in een systeem dat het geldwezen hanteert, iemand principieel de schuld van zijn buurman betalen: op geld staat geen naam en het zal de hedendaagse kapitalistische schuldeiser worst wezen wie hem vergoedt, het is immers de vergoeding zelf die voor hem van tel is. Maar waar het kwaad bedoeld wordt, zoals dat bij uitstek in het terrorisme het geval is, vangt men zodoende bot: het opzet tot het stichten van (steeds meer) kwaad handhaaft zich immers geheel onafhankelijk van de handeltjes in schulden en boetes (die zich heden zelfs in onze rechtbanken naar binnen hebben gewerkt waar bijvoorbeeld corrupte rechters toestaan dat fraudeurs zich vrijkopen) omdat het hier, andermaal, gaat om het vandaag zo dikwijls en hardnekkig miskende facet van de werkelijkheid dat het immateriële tenslotte is.

Andermaal afgezien van het heilsmysterie in het christendom, kunnen de doden niet opnieuw tot leven worden gewekt omdat het leven immaterieel is en derhalve niet kan worden verkocht, gekocht of betaald. De voor het materialisme kenmerkende ontkenning zelf van de volstrekte onstoffelijkheid van het bestaan, lijkt aldus wel de terreur uit te lokken, zij het via quasi ondoorgrondelijke wegen of wetten, en alvast is het een feit dat het terrorisme of (het mysterie van) het kwaad in het algemeen, dat andere mysterie in het licht plaatst: dat van de fundamentele onstoffelijkheid van het leven.

(Jan Bauwens, 26.01.2015)

Geen onrecht zonder leugens

– Over selectieve verontwaardiging –

Met de terreuraanslag van 7 januari 2015 kregen de twaalf dode Parijse spotprententekenaars de helft van de wereld achter zich; Charlie Hebdo – herhaaldelijk verboden toen het blad nog Hara-Kiri heette – zag zijn verkoopcijfers stijgen van twintig duizend naar vijf miljoen; resterende cartoonisten beeldden de ene zijn dood af als de andere zijn brood...

Tegenover die twaalf slachtoffers van wraak wegens spot worden dagelijks niet minder dan dertig duizend geheel onschuldige hongerdoden (1) doodgezwegen en ook nog eens verwenst door toonaangevende edellieden zoals sir David Attenborough die ons de 'mensenplaag' wil aanpraten en die nota bene aan de armen het recht op leven wil ontzeggen terwijl uitgerekend zij een verwaarloosbare ecologische voetafdruk hebben. (2)

Bij de aanslag op de Twin Towers stierven zowat drieduizend mensen over wie wel eens gezegd werd dat zij als werknemers van het WTC (World Trade Center of Wereld Handels Centrum) ijverden voor de instandhouding van een moorddadige wereldeconomie en ook zij kregen en krijgen veertien jaar na datum nog steeds gigantisch veel meer aandacht dan diegenen die dan hun slachtoffers zouden moeten heten, met name de talloze anonieme hongerdoden.

Waarom spreekt men trouwens ook inzake honger niet van een aanslag doch van een tegenslag, als het niet was om de misdaad in de schoenen van het noodlot te kunnen schuiven, om de gedachte aan daders in de kiem te smoren en om de feitelijke criminelen buiten schot te houden?

In een wereld die steeds meer om koele cijfers draait – getuige de berekeningen waaruit besloten wordt dat de planeet overbevolkt is – is het derhalve te verwonderen dat men helemaal geen oog blijkt te hebben voor de genoemde wanverhoudingen welke behalve bijzonder onlogisch ook en vooral bijzonder immoreel moeten worden genoemd.

Immoreel zijn ook de maatstaven gehanteerd bij de vele calculaties inzake het zogenaamde overbevolkingsprobleem waar zij uitgerekend die mensen het veld willen zien ruimen die het minst verbruiken en vervuilen, met name de armen. Op onze aarde kunnen immers onnoemelijk veel armen leven maar dat gaat helaas niet op voor superrijken: indien zulks ook maar mogelijk was, dan ware de planeet met een handvol Rockefellers of Bill Gatesen al meer dan volzet.

Waarom blijven al die leugens duren? – zo moet men zich op den duur toch afvragen. Maar zoals er geen rechtspraak en geen recht denkbaar zijn zonder de waarheid, zo ook kan het onrecht onmogelijk standhouden als niet een massa leugenaars het been stijf houden.

(Jan Bauwens, 19 januari 2015)

Verwijzingen:

(1) http://www.worldometers.info/nl/  

(2) http://www.storyleak.com/attenborough-stop-feeding-third-world-reduce-population/   

en

http://www.telegraph.co.uk/news/earth/earthnews/9815862/Humans-are-plague-on-Earth-Attenborough.html   

De terreur van het territoriaal instinct

Terwijl de massa zich de held voelt en de mond vol heeft van vrijheid van meningsuiting, worden beledigingen geuit en wordt de spot gedreven met medemensen. En wat is de betekenis van spot? Iemand die met een ander de spot drijft, zegt eigenlijk het volgende: "Kijk, mijnheer, mevrouw: hier heb ik het voor het zeggen en hier doe ik wat ik wil, en staat het u niet aan, dan kunt gij op een ander gaan!" En zo gaat het hier allerminst om meningen die zich in vrijheid willen uiten, laat staan om argumenten of om de verlichte rede van François-Marie Arouet, alias Voltaire; hier is klaar en duidelijk het primitief territoriaal instinct aan zet en dat zijn de humaniteit, de gastvrijheid en de hele beschaving op hun kop.

(J.B., 19 januari 2015)

Massahysterie

Na de recente terreuraanslagen van 7 januari 2015 op westerse doelwitten worden in Europese grootsteden duizenden militairen gemobiliseerd in het kader van een zogenaamde verhoogde waakzaamheid: zij moeten er vooral voor zorgen dat burgers zich veiliger gaan voelen en alvast aanvankelijk lijkt hysterie de menigte ook gek genoeg te maken om zich het beoogde veiligheidsgevoel op commando aan te meten. De getroffen maatregelen kunnen nog het beste vergeleken worden met het wild om zich heen slaan van een drenkeling in paniek aangezien zij uiteraard tot helemaal niets kunnen dienen.

Zoals een ongewapende inbreker onbestaande is aangezien elk voorwerp binnen zijn handbereik een potentieel wapen is, zo ook beschikken terroristen over onuitputtelijke mogelijkheden en middelen om dood en vernieling te zaaien, en dit geheel in strijd met het gepraat over een zogenaamd 'brein achter de aanslag' dat slechts de onmacht en de onkunde van de verantwoordelijke gezagsdragers moet proberen te vergoelijken. Om kwaad te stichten is er geen brein nodig, het tegendeel is waar zoals Hannah Arendt dat met betrekking tot de Shoah aantoonde: het kwaad krijgt de vrije armslag waar de intelligentie het laat afweten.

Men herinnere zich bijvoorbeeld de treinramp van 4 mei 2013 te Wetteren waarbij bleek dat daar tweemaal daags honderden ton acrylnitril voorbij sporen en nog vele andere explosieve chemicaliën: terroristen kunnen zowaar naar hartelust kiezen uit een gigantisch wapenarsenaal waar en wanneer ze maar willen en gaat het om criminelen die een 'religie' aanhangen welke hun misdaad beloont met eeuwig genot, dan hoeven zij zelfs de eigen veiligheid niet meer in rekening te brengen. Bommen gedropt met drones boven kerncentrales, vergif in de watertorens, dodelijke ziektekiemen, vliegtuigkapingen, mosterdgas in metrostations: het stichten van kwaad, het zaaien van vernieling, dood en verderf zal altijd en overal een koud kunstje blijven, want zo moeilijk als het is om iets op te bouwen, zo gemakkelijk is het ook om alles af te breken en in die realiteit toont zich de paradox van de almacht van een onwezen dat daarom altijd even mysterieus als noodlottig blijft.

Het is daarbij een opmerkelijk verschijnsel dat waar het kwaad heeft toegeslagen, onze reacties daarop vaak theatraal zijn in het etaleren van de onmacht: in de verklaring van de dood als een verkapte verrijzenis wordt het onheil hardnekkig geloochend en zo neigt men ertoe om elke nederlaag uit te leggen als een uitgestelde overwinning; het gaat zelfs zo ver dat de ondergang zelf als een eigenlijke overwinning wordt voorgesteld, zoals bij uitstek in het christendom gebeurt, ofschoon ook de heidense Nietzsche schrijft: Ich liebe Die, welche nicht zu leben wissen, es sei denn als Untergehende, denn es sind die Hinübergehenden. (1) De gesneuvelde soldaat wordt niet zozeer betreurd maar veeleer bejubeld als een overwinnaar – een held – en zodoende wordt in feite ontkend dat het kwaad slachtoffers maakt. Om dit (zelf)bedrog nog beter te camoufleren, creëert men dan maar een geloof in de uiteindelijke overwinning van het goede op het einde der tijden en de vernietiging van het kwaad in een eeuwig durende hel.

De Brusselse Witte Mars van 20 oktober 1996 was naast een solidariteitsbetuiging met de slachtoffers niet gericht tegen het bestaan van criminelen die sowieso weigeren om verantwoording af te leggen; de massamanifestatie viseerde daarentegen een laks en corrupt verantwoordelijk gerechtelijk apparaat wiens bestaansreden het immers is om burgers – in casu kinderen – te beschermen. Edoch, er veranderde weinig of niets en de verantwoordelijken bleven ongestraft. De optochten na de aanslagen van 7 januari 2015 in Parijs uit solidariteit met de slachtoffers van onder meer Charlie Hebdo, kunnen derhalve evenmin gericht zijn tegen criminelen wier absurde opvattingen hun daden nooit kunnen verantwoorden: zoals al te vaak functioneren (overigens ongeacht welke) ideologieën slechts om het kwaad te verkappen als een 'noodzakelijk kwaad' en om het vervolgens te institutionaliseren zodat het kan doorgaan voor het goede zelf.

De optochten kunnen slechts schreeuwen om meer veiligheid, zij vertolken de oerroep om een geborgenheid waarvan wellicht zal blijken dat die voortaan behoort tot een voltooid verleden tijd. Want de paradox ingevolge de actuele massahysterie bestaat erin dat ofschoon wij beweren dat het om de vrijheid is dat wij heden strijden, wij in feite roepen om het tegendeel, aangezien veiligheid in de huidige wereld ontegensprekelijk met vrijheid dient te worden betaald.

(Jan Bauwens, 13 januari 2015)

Verwijzingen:

(1) F.W. Nietzsche, Also sprach Zarathustra. Ein Buch für Alle und Keinen, IV.

Een beknopte beschouwing over persvrijheid en terrorisme naar aanleiding van de gruwelijke aanslag in Parijs op 7 januari 2015

Men zegt dat blaffende honden niet bijten maar het staat wel als een paal boven water dat een hond die naar iemand blaft, dat individu op het oog heeft; uitgerekend op grond van dat geblaf kunnen de bedoelingen van het beest bezwaarlijk vredelievend worden genoemd en wie een blaffende hond achter zich aan krijgt en desondanks ongestoord verder wandelt, dient dringend te worden gewaarschuwd en wel om erger te voorkomen.

Woorden en andere tekens onderscheiden zich grondig van geblaf en verbale bedreigingen zijn nauwelijks fysieke daden maar zij kondigen die wel aan, ze beloven die zelfs, zij nopen de bedreigde om zich daartegen te gaan verdedigen en wat gedaan als die dan oordeelt dat de aanval de beste verdediging is?

Spot veroorzaakt althans op het eerste gezicht geen lichamelijke pijn of letsel maar iedereen weet dat het niet de bedoeling is van de spotter om aan de door hem bespotte hulde te brengen of om het hem gemakkelijk te maken. Eerbetoon veroorzaakt geen lichamelijk genot maar als dit niet met genot of met genoegdoening zonder meer gepaard ging, dan zou het huldebetoon ook niet bestaan en uiteraard lijkt iets analoogs te gelden voor spotternij en achterklap: indien zij niet 'onprettig' waren voor hun lijdend voorwerp, dan deed men ook niet de moeite om ze in praktijk te brengen want dan leverden ze ook voor de daders en hun medestanders geen 'genoegdoening' op.

'Onprettig' betekent hier wel eens dat wie gepest worden, het danig te verduren krijgen dat zij geen andere toevlucht meer zien dan de dood en is die vorm van suicide dan geen verkapte moord? Ook de 'genoegdoening' van de spotters kan verkeerd worden verstaan omdat die dikwijls slaat op een pervers want sadistisch genot: een geneugte geput uit het leed dat de spotter aan anderen toebrengt.

Het punt is nu dat wij niet altijd over duidelijk onderscheiden woorden blijken te beschikken om, enerzijds, de laakbare spot te benoemen waarmee de sadist een kreupele naroept en, anderzijds, de welkome satire die middels bijvoorbeeld de overdrijving de onwaarachtigheid van iemands gedrag in functie van het algemeen welzijn aan de kaak stelt.

De kreupele heeft geen schuld aan zijn kreupelheid en wie met hem de spot drijft, frustreert hem eindeloos omdat hij, in tegenstelling tot wat de spotter in zijn lompheid suggereert, niet kreupel wíl zijn terwijl hij geen andere keuze hééft dan het te zijn. Door daarentegen een hypocriete predikant van de soberheid nog wat corpulenter af te beelden dan hij al is, zet de spotter in dit geval slechts een leugen in de verf: het contrast tussen wat iemand aan anderen voorhoudt te doen en wat hij kennelijk zelf doet.

Spotten met iemands onveranderlijke identiteit is laakbaar omdat het slachtoffer zich niet verweren kan: die vorm van spot wordt pas afgewend waar men zichzelf ofwel verloochent ofwel ombrengt en een dergelijke spot kan derhalve niets anders dan dit gruwelijke effect beogen. Waar echter iemands vrijwillig gestelde daden het voorwerp uitmaken van de spot, liggen de kaarten anders omdat de spot pas werkt waar zij een door de beoogde te erkennen verwerpelijke daad in het licht stelt. Andermaal: de kreupele kan niet rechtop lopen maar de predikant van de soberheid heeft wel degelijk de keuze tussen voorbeeldigheid en volksverlakkerij.

Het leven ware echter al te simpel indien alle mogelijke gevallen van (in dit geval) spot op te delen waren in de twee hoger genoemde categorieën. Want zijn de gevallen niet talloos waarvan men moet erkennen dat men dienaangaande over helemaal geen objectieve, wetenschappelijk verantwoorde of ethisch gewaarborgde criteria beschikt om uit te maken of zij hetzij een onveranderlijke identiteit betreffen hetzij een daad die én verwerpelijk is én vrijwillig wordt gesteld? Want wij hoeven zelfs niet te spreken over het blijkbaar ononoplosbare probleem van de vrije wil wanneer reeds het probleem van de al dan niet verwerpelijkheid van een zaak gedoemd is om tot voorwerp te zijn van een gewis oeverloze discussie.

Laten wij het bijzonder simplistische voorbeeld nemen van een spotprententekenaar die er in zijn werk blijk van geeft de religie in het algemeen verwerpelijk te vinden omdat hij persoonlijk van oordeel is dat men vandaag verlicht hoort te zijn en derhalve atheïst. De vraag waar dan de objectiviteit in dit oordeel gebleven is, is ongetwijfeld heel terecht en een spotprent die slechts de religie als zodanig op het oog had, ware bij voorbaat een miskleun en derhalve in principe te beantwoorden met een geslaagde tégenspotprent.

Want is het bijvoorbeeld niet de tragedie van deze tijd dat door topwetenschap gedragen economieën, ideologieën en politieke stelsels geen beter levensdoel te bieden hebben en er kennelijk ook geen ander tolereren dan het zo absurde en perverse ideaal van de winstmaximalisatie? Het geld, een simpel ruilmiddel, is niet alleen het doel geworden van ons handelen maar bovendien het vandaag enig overblijvende te verantwoorden oogmerk, de ultieme maatstaf van alles wat in onze wereld reilt en zeilt. Het verwondert allang niet meer dat met dit verslavende en nooit bevredigende doel voor ogen, menigeen geen andere uitkomst meer ziet dan uiteindelijk de algehele verwerping van het leven dat in dit duistere licht herleid wordt tot een luguber spel. Als bovendien blijkt dat een duizend(en) jaren oud religieus systeem nog altijd beter in staat is om een menswaardige samenleving op te grondvesten waarin men zorg draagt voor elkaar, vrede kent en ook vormen van geluk die zogenaamd verlichte geesten heimelijk en soms zelfs openlijk benijden, dan moet men vaststellen tegen heug en meug dat niet de religie in een kwaad daglicht komt te staan, het is daarentegen de verlichting die belachelijk wordt gemaakt en dan nog door de feiten zelf.

Er zijn dus beslist perspectieven waarin religie alles behalve bespottelijk blijkt maar bovenop die discussie komt dan nog onwegwerkbaar dat kluwen aangaande de vrije wil, vooral ook omdat religie ons met de paplepel wordt ingegeven lang vooraleer wij ook maar in staat zijn om te willen. De hedendaagse idealen mogen dan al draaien rond de heilige huisjes van individuele vrijheid en persoonlijke willekeur: het is en blijft een feit dat zonder ook maar een enkele uitzondering, elk individu zijn taal en tekens, al zijn expressies en communicaties, doelstellingen en verzuchtingen dankt aan werkelijkheden die hem als enkeling ver te boven gaan: de taal van woorden, tekens, beelden of muziek, de lichamelijkheid en, breder nog, de tijd-ruimtelijke, culturele en nog andere condities die nu eenmaal alles wat wij betekenen, contextualiseren.

Een letterteken in een tekst is in zijn bestaan dermate afhankelijk van alle omgevende tekens waarvan het zelf verschilt, dat het door elke lezer spontaan wordt ingevuld waar het ontbreekt en zo ook vallen wij, vervangbare rolspelers, danig samen met een onvervangbare rol in een toneel, dat wij ons bestaan zelf eraan ontlenen. Wie derhalve oordelen dat elk individu zijn godsdienst of zijn levensovertuiging kiest, is gewoon ten prooi aan een naïef egocentrisme en vrijheid is dan een illusoir bijproduct van hetzelfde wensdenken dat ons de begoocheling verschaft van een ego dat zich die vrijheid aanmeet.

Meer bepaald met betrekking tot de terroristische aanslag in Parijs op 7 januari 2015, is nog een ander en wellicht veel complexer probleem in het geding, met name de kwestie van de relatie tussen een religie en haar fundamentalisten. Fundamentalisten zijn níet zoals vaak wordt gezegd gelovigen die hun geloof wat letterlijker nemen maar zij zijn lieden die de eigen overtuiging willen opdringen aan anderen: zij willen van anderen een opgelegd credo afdwingen, desnoods met geweld. Fundamentalisten erkennen de vrijheid van de ander niet, zij erkennen derhalve niet dat ook anderen recht hebben op bestaan.

Uiteraard kan fundamentalisme dan helemaal niets meer met religie te maken hebben; het is puur terreur. Bovendien is het geweldenaars uiteindelijk eender in wélke ideologie zij een vrijbrief kunnen vinden om hun moord- en machtslust bot te kunnen vieren en de best gekende illustratie vinden wij in onze eigen politiek: om herverkozen te worden veranderen politiekers van partij met hetzelfde gemak waarmee men bij verandering van weer van kleren wisselt.

De geschiedenis leert dat ideologieën vaker gesofistikeerde dekmantels blijken voor geweldpleging en uitbuiting en dat er tussen redelijke argumenten en eigenlijke beweegredenen dikwijls een afgrond gaapt die wel onoverbrugbaar moet zijn waar de (voorgelogen) argumenten haaks staan op de eigenlijke (dikwijls op de koop toe geheel onbewuste) motieven.

(J.B., 8 januari 2015)

's Mensdoms allerkostbaarste reliek

– Een beknopte bespreking van: Ludo Noens, Subliem licht op de lijkwade van Turijn, uitgeverij Aspekt, Soesterberg 2015 –

Twee miljard christenen beschouwen Jezus als Gods zoon en evenveel moslims zien hem na Mohammed als de belangrijkste profeet ooit: de vraag naar de historiciteit van de Nazoreeër is voor het overgrote deel van de huidige wereldbevolking een zaak van eeuwig levensbelang.

Tegenover dit immens belang stond slechts het precaire van de overleveringen – words, words, words – ware het niet dat de mensheid ook nog beschikte over één allerkostbaarste reliek: een afdruk van het lichaam van de Messias zelf in de zwachtel ons bekend als de lijkwade van Turijn.

De vraag naar de authenticiteit van de lijkwade is derhalve een en al ernst en menig geleerde heeft zich in de loop van de geschiedenis gebogen over dit heilige raadsel, echter zonder ooit uitsluitsel te hebben kunnen geven over de herkomst en de aard van het linnen. Des te verrassender is daarom de nieuwste publicatie over dit mysterie die de koe bij de horens vat en die een vernuftige maar voor de hand liggende oplossing suggereert waaraan tot op heden kennelijk nog niemand had gedacht. En met een Nederlandstalige oorspronkelijke uitgave hebben we nog een reden te meer om ons te verheugen.

Met de onderhavige queeste is Ludo Noens niet aan zijn proefstuk toe maar zijn werk blijft verrassen qua geschiedkundige degelijkheid: er wordt verder gebouwd op ruim honderdtwintig standaardwerken over het onderwerp. Maar er zijn ook nog de vernieuwende invalshoeken die intussen Noens' handelsmerk geworden zijn, naast het feit dat deze auteur die als geen ander speelt met het grensgebied tussen werkelijkheid en wens, het niet schuwt om naast de strenge, geijkte historische methoden ook die wegen te bewandelen welke nog op erkenning wachten. Al te lang, zoals ook uit dit werk mag blijken, want de vruchten van deze uiteindelijk bloednuchtere zoektocht doen ons aan als een ware hoorn des overvloeds.

Spontaan bladert men in het boek terug naar de afbeelding ten voeten uit van de lijkwade, als om zich telkenmale weer te vergewissen van de waarheid of van de waarschijnlijkheid van wat men las: Noens leert ons eerst naar de wade te kijken en vervolgens klimt hij met zijn geleerde gezellen doorheen de eeuwen én doorheen de heilige én de wetenschappelijke teksten welke stap na stap gestalte geven aan een begrip dat zo verfrissend nieuw uitvalt dat men er zijn hele wereldbeeld ziet door verschuiven.

Wie heeft nog niet gehoord van stralenkransen? Wie kent niet de transfiguratie van Christus en zijn verheerlijkt lichaam bij de verrijzenis? Maken oude teksten alom ter wereld dan geen gewag van verschijnselen zoals het lichtlichaam, het Sint-Elmusvuur, de kundalini of het fijnstoffelijke zelf dat zich verheft boven het lijf van vlees tijdens bijna-doodervaringen? En is er dan ook niet de fysica met zijn stralingsleer? Het biologisch plasmalichaam?

De heilige geest, de Katharen, de opwekking van Lazarus, de gevallen van spontane zelfontbranding, de hesychasten: honderd en één puzzelstukjes vallen hier samen in een orgelpunt dat uiteindelijk een mysterie maakt van wat aanvankelijk slechts een raadsel was. Noens weeft met het ogenschijnlijk zinledige een symfonie die wel eens dé symfonie van het bestaan zelf kon zijn, ook al laten harde bewijzen ons uiteindelijk in de steek, zoals zij dat ook doen in de liefde en in alle andere allerbelangrijkste zaken.

Subliem licht op de lijkwade van Turijn is een uniek en grensverleggend boek waarin een al te vaak vermaledijde fantastiek zich openbaart als de ziel zelf van de aan het werk zijnde, vlijmscherpe wetenschappelijke geest.

(Jan Bauwens, 4 januari 2015)

Het feest der vluchtelingen

Op de eerste winterdag – ook genoemd midwinter of winter(zonne)wende – is de dag het kortst en gaat de zon weer langer schijnen en vandaar werd dan van oudsher het Lichtfeest gevierd, de (her)geboorte van de onoverwinnelijke zon, de Dies Natalis Solis Invicti, bij de Germanen was dat het Joelfeest – een drinkgelag – en de Romeinen hielden de Saturnaliën. Maar in de vierde eeuw trad de vernieuwende Romeinse keizer Constantijn I de Grote aan: hij verplaatste de hoofdstad van het Romeinse Rijk van Rome naar Byzantium dat voortaan Nova Roma heette of het Nieuwe Rome, dat naar hem Constantinopel werd genoemd en dat is het huidige Istanbul. Constantijn stopte de christenvervolgingen en besliste in 321 dat de zonnegod die Mithras heette, Helios, Ra of Sol, plaats moest ruimen voor Jezus Christus – "het Licht van de wereld" – wiens geboorte sindsdien op 25 december door de gekerstende wereld wordt herdacht.

Tot dan werden in Rome christenen vervolgd, trouwens net zoals Jezus Christus zelf wiens moeder op de vlucht hem baarde in een stal omdat zijn arme ouders geen herberg konden vinden waar zij welkom waren. Het dakloos maken van God zelf is uiteraard meteen de vergoddelijking van de daklozen: met de herdenking van de geboorte van Jezus in een stal wordt het feest gevierd van alle mensen die vruchteloos op zoek zijn naar asiel.

Macaber was hier bijvoorbeeld intussen drie kwart eeuw geleden het stranden van heel wat Joden die het Derde Rijk ontvluchtten omdat Adolf Hitler hen naar het leven stond. Zij werden opgevangen door burgers die hen in kelders en op zolders verborgen, aldus het eigen leven wagend. Zowat een miljoen achterblijvers werden opgepakt en omgebracht in concentratiekampen en na de oorlog verbonden de Verenigde Naties zich ertoe om voortaan aan alle politieke vluchtelingen asiel te verlenen: het asielrecht werd een mensenrecht.

En vandaag zijn nog steeds mensen op de vlucht voor de terreur van hedendaagse Hitlers: in Syrië zijn momenteel 7,2 miljoen ontheemden, de helft van hen tracht asiel te vinden in buurlanden, in Turkije zijn er 1,6 miljoen, waarvan slechts een kwart miljoen in kampen konden worden ondergebracht. Irak telt 2,9 miljoen vluchtelingen waarvan er 190.000 het land ontvlucht zijn maar ook in Afrika zijn gigantische mensenstromen ontstaan door een terreur die de gruwelijkste perioden uit de geschiedenis naar de kroon steekt. De Afrikanen trachten in bootjes de Middellandse Zee over te steken, maar het van rijkdom rottende Europa blijkt niet happig om deze drenkelingen op te vissen en zo bijvoorbeeld zou België beslist hebben om asiel te verlenen aan welgeteld 75 mensen...

Die beslissing is er ongetwijfeld onder druk van een helaas egoïstische massa en steeds vaker lenen zich gewetenloze populisten om de grillen van een niets ontziende menigte in wetten om te zetten in ruil voor een verkiezingsoverwinning of dus persoonlijk profijt. Het tweespan van nationalisme en liberalisme vormt het nieuwe rechts dat schaamteloos een immoraliteit vertolkt en 'verdedigt' welke de herinnering steeds dichter brengt aan de onmenselijkheid van het Derde Rijk. "Jedem das Seine", zo luidde het opschrift boven de poort van het concentratiekamp van Buchenwald, en het weerklinkt al tijden in de slogan "eigen volk eerst".

Nieuw rechts, dat zijn hier te lande alle partijen die meewerken aan de uitbuiting van steeds vaker kindslaven in ontwikkelingslanden: in Azië werken maar liefst 250 miljoen kinderen vanaf 4 jaar in gevangenschap voor westerse multinationals die hun winstmarges aldus zien verveelvoudigen. Maar diezelfde partijen buiten uiteraard ook het eigen inlands werkvolk uit: het is allerminst hun doel om in ontwikkelingslanden sociale rechten in te voeren want zij handhaven de slavernij aldaar; het blijkt daarentegen hun betrachting om ook hier in het Westen de zo moeizaam verworven sociale rechten ongedaan te maken en de klok terug te draaien naar de bittere ellende uit de tijd van de industriële revolutie. Onder het voorwendsel van noodzakelijke besparingen, worden eerst de zwaksten van het weinige dat hun nog rest, beroofd, terwijl de grootverdieners door toppolitici op een geheel wettelijke manier van het betalen van belastingen worden vrijgesproken, zoals bijvoorbeeld in het geval van LuxLeaks, het proefstuk van de huidige Europese president.
Juncker zegt de strijd nu aan te binden met belastingontduiking, zoals Coca-cola de strijd zegt aan te binden met obesitas en zoals de paus de best geklede man ter wereld is...

Elke mens met een klein beetje gezond verstand weet dat wij geregeerd worden door dieven en wie nog twijfelt, dient zich eens te bezinnen over de geplande maatregel om ouderen nog langer aan de slag te houden terwijl aan de helft van de jongeren elk uitzicht op werk onthouden wordt: de huidige regeerders willigen de wens in van ondernemers die slechts onmiddellijke geldelijke winst beogen; investeringen in de jeugd die ten slotte de toekomst vertegenwoordigt, blijken allang niet meer aan de orde.

Dat het Westen met nitwits en bandieten aan de macht niet lang meer kan overleven, staat als een paal boven water en de veroordeling door Christus zelf kondigt zich al aan. De straf zit echter in de beschamende rijkdom zelf waarmee velen nu zitten opgescheept, en dit blijkt al waar de Nobelprijs 2014 voor de Vrede werd uitgereikt aan de Indische kinderrechtenactivist Kailash Satyarthi en de zeventienjarige Pakistaanse Malala Yousafzai die als kindslavin haar jonge leven riskeert met de aanklacht van de wereldwijd verbreide misdaad van de kinderslavernij terwijl iedereen tot heden zijn mond heeft gehouden.

Maar mensen worden niet alleen tot thuislozen gemaakt door oorlogen en rampen, door krankzinnige dictators, religieuze fanatici of nog andere vervolgers: er zijn immers ook nog de quasi onzichtbare verbanningen door sociale uitsluiting, achterstelling en pesterij, waarbij enkelingen die een beetje anders zijn, die opstaan tegen onrecht of die de kant van de zwaksten kiezen, vaak genadeloos door het slijk worden gehaald, gestigmatiseerd, gedemoniseerd en ten slotte 'afgemaakt' terwijl de daders helemaal vrijuit gaan omdat ze nu eenmaal niets illegaals hebben ondernomen en zo vervoegen zij het lange rijtje der Pilatussen, heden aangevoerd door intrieste figuren zoals Juncker en zijn straks al niet meer te tellen trawanten.

En zoals ooit Mithras werd gegijzeld door een kerk bestuurd door een werelds heerser, zo ook wordt heden Kerstmis zelf gegijzeld, uitgerekend door een menigte feestneuzen die zichzelf verzadigen aan overvolle tafels terwijl zij, mét de daklozen, hun eigen Heiland – wat 'redder' betekent – buiten aan de deur in de kou laten staan.

(J.B., 14 december 2014)

Verwijzingen:

http://www.mo.be/nieuws/syrische-vluchtelingen-slachtoffer-van-internationaal-beleid  

http://www.mo.be/reportage/vluchten-bepaalt-het-leven-van-iedereen

http://www.mo.be/analyse/exploderende-syrische-vluchtelingencrisis-wat-doen-europa-en-belgi

http://www.mo.be/opinie/europese-klopjacht-op-mensen-zonder-papieren

http://www.mo.be/analyse/meer-vluchtelingen-door-natuurrampen-dan-oorlogen

http://deredactie.be/cm/vrtnieuws/buitenland/1.2145884

http://www.demorgen.be/buitenland/nobelprijs-voor-de-vrede-in-oslo-uitgereikt-aan-malala-yousafzai-en-kailash-satyarthi-a2147796/  

Costica Bradatan, "'I was a stranger, and ye took me not in.' Deus ludens and Theology of Hospitality in Lars von Trier's Dogville," The Journal of European Studies, 39:1 (March, 2009), pp. 58-78.

http://nl.wikipedia.org/wiki/25_december  

http://nl.wikipedia.org/wiki/Bartholomeus_I_van_Constantinopel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Constantijn_de_Grote

http://nl.wikipedia.org/wiki/Constantinopel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Equinox

http://nl.wikipedia.org/wiki/Istanboel

http://nl.wikipedia.org/wiki/Joelfeest

http://nl.wikipedia.org/wiki/Kerstmis

http://nl.wikipedia.org/wiki/Saturnali%C3%ABn

http://nl.wikipedia.org/wiki/Skald_(Noordse_hofdichter)

http://nl.wikipedia.org/wiki/Zonnewende

Volstrekt ongeloofwaardige berichtgeving

Op 5 december 2014 verschijnt in de media het bericht dat de treinramp van 4 mei 2013 te Wetteren zou te wijten zijn aan een combinatie van een viertal factoren waaronder dan vooral het negeren van een sein voor snelheidsbeperking door de machinist. Deze mededeling van 5 december vindt men hier:

http://www.demorgen.be/binnenland/deze-factoren-veroorzaakten-de-treinramp-in-wetteren-a2142797/  

Maar kan men zich hierbij opnieuw geen ernstige vragen stellen over de geloofwaardigheid van dit bericht, in acht genomen het feit dat zich amper vier maanden later de milieuramp net niet herhaalde toen op exact dezelfde plek een trein met gelijkaardige chemische lading vuur vatte waarna de machinist zijn leven riskeerde door eigenhandig het bluswerk te verrichten? Temeer daar in de uitleg van 5 december over de herhaling van het voorval in september 2013, met geen woord meer wordt gerept!

Ziehier het persbericht van 14 september 2013:

http://www.knack.be/nieuws/belgie/wetteren-ontsnapt-aan-nieuwe-giframp-met-goederentrein/article-normal-106089.html  

(J.B., 5 december 2014)